Η οικονομική κρίση και κανονιστικές αλλαγές στη Ρωσική Ομοσπονδία έχουν μειώσει την κλίμακα και το πεδίο, παγκόσμια, των Άμεσων Ξένων Επενδύσεων (ΑΞΕ) και μέσα σε λιγότερο από δύο χρόνια, από το 2013 έως τον Σεπτέμβριο 2015, το απόθεμα ΑΞΕ για την Κύπρο – η οποία Κύπρος είναι ο μεγαλύτερος επενδυτής όσο και παραλήπτης ΑΞΕ από τη Ρωσία – μειώθηκε κατά 50%, σύμφωνα με στοιχεία που περιλαμβάνονται σε σχετική ετήσια έκθεση για την παγκόσμια επενδυτική δραστηριότητα από την UNCTAD, τη σχετική υπηρεσία εμπορίου του ΟΗΕ, κατά το 2015.
Εκτός του ότι το ρούβλι υποτιμάται, αυτή η συστολή αντανακλά επίσης τις οικονομικές δυσκολίες που επηρεάζουν Ρώσους επενδυτές που χρησιμοποιούν την Κύπρο ως μια υπεράκτια βάση για να επανεπενδύσουν πίσω στη χώρα. Χαρακτηριστικά, όσον αφορά επενδυτές και αποδέκτες επενδύσεων από τη Ρωσία, η Κύπρος έρχεται με διαφορά πρώτη – τόσο στον όγκο, όσο και στη μείωση του όγκου μεταξύ 2013-2015. Συγκεκριμένα, το 2013 υπήρξαν ΑΞΕ από Κύπρο προς Ρωσία της τάξης των 183 δισ. δολαρίων και το 2015 αυτός ο αριθμός έπεσε στα 92 δισ. Αντίστοιχα, όσον αφορά αποδέκτες ΑΞΕ για Κύπρο, το 2013 ήταν 153 δισ. και το 2015 πήγε στα 96 δισ. δολάρια.
Πολυεθνικές
Οι πολυεθνικές εταιρείες (ΠΕΕ) μεταβατικών οικονομιών (δηλαδή, χώρες που μεταβαίνουν από κεντρικά ελεγχόμενες οικονομίες σε ένα πιο ελεύθερο μοντέλο) έκοψαν τις επενδύσεις στο εξωτερικό, πέραν του μισού. Οι κυρώσεις, η απότομη υποτίμηση του νομίσματος και οι περιορισμοί στις αγορές κεφαλαίων μείωσαν εξερχόμενες ΑΞΕ σε 31 δισ. δολάρια το 2015. Όπως και τα προηγούμενα χρόνια, ρωσικές ΠΕΕ αντιπροσώπευαν το μεγαλύτερο μέρος εξερχομένων επενδύσεων της περιοχής, ακολουθούμενες από πολυεθνικές εταιρείες του Αζερμπαϊτζάν. Οι εξερχόμενες επενδύσεις από τη Ρωσική Ομοσπονδία υποχώρησαν στα 27 δισ. δολάρια το 2015 – η τελευταία φορά που είχε καταγραφεί αυτή η τιμή ήταν το 2005.
Παρομοίως με τις εισροές, οι επενδύσεις ΠΕΕ στην Κύπρο συρρικνώθηκαν απότομα (6,6 δισ. δολάρια το 2015, σε σύγκριση με 23 δισ. το 2014). Οι επενδύσεις από ρωσικές πολυεθνικές επιχειρήσεις μειώθηκαν επίσης σε μεγάλες ανεπτυγμένες χώρες, όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Γερμανία και η Ολλανδία. Ωστόσο, σημαντικές εξαγορές έλαβαν χώρα το 2015: η Sacturino Ltd (ρώσικη εταιρεία), για παράδειγμα, απέκτησε όλες τις υπόλοιπες μετοχές της Polyus Gold International Ltd (Ηνωμένο Βασίλειο) για 1 δισ. δολάρια.
Γενικά, κατά το 2015 οι εισροές επενδύσεων σε μεταβατικές οικονομίες έφτασαν τα 35 δισ., αριθμός που είναι κατά 38% μειωμένος σε σχέση με το 2014, και αποτελεί το 2% των συνολικών εισροών ανά το παγκόσμιο.
Πρώτη η Κύπρος
Στην έκθεση, επίσης, αναφέρεται ότι η Κύπρος είναι επίσης η πρώτη επενδυτική οικονομία, ανά το παγκόσμιο, σε συμμετοχή σε ΑΞΕ. Χαρακτηριστικά, το 2009, ο όγκος για την Κύπρο, έφτανε τα 143 δισ. - αριθμός υπέρ-πολλαπλάσιος του δεύτερου (δηλαδή των ΗΠΑ των 29 δισ.!). Το 2014 οι ΑΞΕ έπεσαν στα 125 δισ. δολάρια.
Παρόλα αυτά, το 2015, οι παγκόσμιες εισροές των άμεσων ξένων επενδύσεων αυξήθηκαν κατά περίπου 40%, στα 1,8 τρισ. δολάρια, το υψηλότερο επίπεδο που έχουν φτάσει από τότε που ξεκίνησε η παγκόσμια οικονομική και χρηματοπιστωτική κρίση το 2008. Ωστόσο, η αύξηση αυτή δεν μεταφράζεται σε ισοδύναμη επέκταση στην παραγωγική ικανότητα σε όλες τις χώρες. Αυτό αποτελεί ανησυχητική εξέλιξη υπό το πρίσμα των επενδυτικών αναγκών που σχετίζονται με τους προσφάτως εγκεκριμένους «Στόχους Αειφόρου Ανάπτυξης» και τη φιλόδοξη δράση που προβλέπεται στη συμφωνία-ορόσημο του Παρισιού για κλιματική αλλαγή. Αυτή η τελευταία Παγκόσμια Έκθεση Επενδύσεων παρουσιάζει Πακέτο Δράσης Επενδυτικών Διευκολύνσεων για την περαιτέρω ενίσχυση του κατάλληλου περιβάλλοντος για επενδύσεις στη βιώσιμη ανάπτυξη.
Περιθώριο ανάπτυξης
Ωστόσο, οι εισροές αυτές εξακολουθούν να παραμένουν 10% μειωμένες από την κορυφή που είχαν φτάσει το 2007. Μια αύξηση των διασυνοριακών συγχωνεύσεων και εξαγορών (Σ&Ε) στα 721 δισ. δολάρια, από τα 432 δισ. του 2014, ήταν ο κύριος παράγοντας πίσω από την παγκόσμια ανάκαμψη. Οι εξαγορές αυτές εν μέρει καθοδηγούνται από τις εταιρικές αναδιατάξεις (δηλαδή αλλαγές στις νομικές ή ιδιοκτησιακές δομές των ΠΕΕ). Αν αγνοηθούν αυτές οι εταιρικές αναδιατάξεις μεγάλης κλίμακας, συνεπάγεται μια πιο συγκρατημένη αύξηση κατά περίπου 15% της παγκόσμιας εισροής ΑΞΕ. Η αξία των επενδύσεων σε projects αναξιοποίητων ζωνών παρέμεινε σε υψηλό επίπεδο, στα 766 δισ. δολάρια.
Κοιτώντας προς το μέλλον, οι εισροές ΑΞΕ αναμένονται να μειωθούν κατά 10-15% το 2016, αντανακλώντας την ευθραυστότητα της παγκόσμιας οικονομίας, την επίμονη αδυναμία της συνολικής ζήτησης, τα αποτελεσματικά πολιτικά μέτρα για τον περιορισμό των φορολογικών inversions και μια πτώση στα έσοδα των ΠΕΕ. Οι αυξημένοι γεωπολιτικοί κίνδυνοι και οι περιφερειακές εντάσεις θα μπορούσαν να ενισχύσουν περαιτέρω την αναμενόμενη ύφεση. Επίσης, οι εισροές άμεσων ξένων επενδύσεων αναμένεται να μειωθούν τόσο στις αναπτυγμένες όσο και στις αναπτυσσόμενες οικονομίες, εκτός και αν υπάρξει και άλλο κύμα διασυνοριακών συγχωνεύσεων και εξαγορών, όπως επίσης και εταιρικές αναδιατάξεις. Μεσοπρόθεσμα, οι παγκόσμιες εισροές ΑΞΕ αναμένεται να επανέλθουν σε ρυθμούς ανάπτυξης το 2017 και να ξεπεράσουν τα 1,8 τρισ. το 2018.
Η Ατζέντα Δράσης Addis Ababa καλεί για τον αναπροσανατολισμό του εθνικού και διεθνούς καθεστώτος επενδύσεων προς την κατεύθυνση της αειφόρου ανάπτυξης. Η UNCTAD διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στο πλαίσιο του συστήματος των Ηνωμένων Εθνών για την υποστήριξη αυτών των προσπαθειών. Το πλαίσιο επενδυτικής πολιτικής του και ο χάρτης πορείας για τις Διεθνείς Επενδυτικές Συμφωνίες Μεταρρύθμισης, έχουν χρησιμοποιηθεί από περισσότερες από 100 χώρες σε επανεξέταση των δικτύων Επενδυτικών Συνθηκών των επενδύσεων και τη διαμόρφωση μιας νέας γενιάς διεθνών επενδυτικών πολιτικών.
Αποεπενδύσεις 289 εκατ. ευρώ στην Ελλάδα για το 2015
Αρνητικό πρόσημο παρουσίασαν οι άμεσες ξένες επενδύσεις και στην Ελλάδα κατά τη διάρκεια του 2015, κάτι που συμβαίνει για πρώτη φορά από τότε που άρχισε η οικονομική κρίση στη χώρα. Σύμφωνα, επίσης, με στοιχεία που περιλαμβάνονται σε σχετική ετήσια έκθεση για την παγκόσμια επενδυτική δραστηριότητα από την UNCTAD, κατά το 2015 στην Ελλάδα, καταγράφηκαν αποεπενδύσεις 289 εκατ. ευρώ, δηλαδή οι εκροές ξένων κεφαλαίων ήταν μεγαλύτερες από τις εισροές, δείγμα της κορύφωσης του επενδυτικού ρίσκου της ελληνικής οικονομίας, ως αποτέλεσμα των πολύμηνων διαπραγματεύσεων της νέας κυβέρνησης με τους δανειστές.
Έτσι, το 2015 αποδείχθηκε το χειρότερο έτος των τελευταίων έξι χρόνων, ακόμα και σε σχέση με το 2010, όταν η χώρα εντάχθηκε στον μηχανισμό στήριξης και υπέγραψε το πρώτο μνημόνιο. Τότε οι άμεσες ξένες επενδύσεις είχαν ανέλθει σε 330 εκατ. ευρώ, ενώ το 2014 το σχετικό ποσό είχε διαμορφωθεί σε 1,67 δισ. ευρώ. Το καλύτερο έτος αποδείχθηκε το 2013, όταν στην Ελλάδα εισήλθαν 2,82 δισ. ευρώ ξένα κεφάλαια για την πραγματοποίηση άμεσων επενδύσεων.
