Της Δωρίτας Γιαννακού
Οι ξένοι επενδυτές λειτουργούν ως πρεσβευτές της Κύπρου διεθνώς, μεταφέροντας τη θετική εικόνα του νησιού ως ελκυστικού επενδυτικού προορισμού, ανέφερε ο πρόεδρος του Invest Cyprus, Ευγένιος Ευγενίου. Ο κ. Ευγενίου επισημαίνει ότι διαπιστώνεται ανάγκη για γεφύρωση του κενού των δεξιοτήτων στην αγορά εργασίας. Παράλληλα, σημειώνει ότι η Ιρλανδία αποτελεί έναν επενδυτικό προορισμό από τον οποίο μπορούμε να αντλήσουμε παραδείγματα.
–Πώς αξιολογείτε το επενδυτικό πλαίσιο της Κύπρου και ποιος ο ρόλος του Invest Cyprus;
–Ο Invest Cyprus έχει έναν τριπλό ρόλο. Να προωθεί την Κύπρο ως επενδυτικό προορισμό και ως επιχειρηματικό κέντρο. Nα προσφέρει διευκολύνσεις στους ξένους επενδυτές, σε συνεργασία με το νεοσύστατο Κέντρο Εξυπηρέτησης Επιχειρήσεων το οποίο αποτελεί μετεξέλιξη του Business Facilitation Unit (BFU) με διευρυμένες αρμοδιότητες και ενισχυμένη δομή. Επίσης, αποτελεί το σημείο αναφοράς για τους ξένους επενδυτές που βρίσκονται στην Κύπρο. Στόχος μας είναι οι ξένοι επενδυτές όχι μόνο να παραμείνουν, αλλά να επεκτείνουν τις δραστηριότητές τους και να είναι καλοί πρεσβευτές της χώρας μας.
Επικεντρωνόμαστε στην προσέλκυση εταιρειών υψηλής εξειδίκευσης, δημιουργώντας οικοσυστήματα τεχνολογίας με σημαντική συνεισφορά στον τόπο μας. Το 2024 πετύχαμε αύξηση πάνω από 200% στις ξένες επενδύσεις στον τομέα της τεχνολογίας και πάνω από 40% σε επιστημονικές και τεχνικές δραστηριότητες. Επίσης, επιδιώκουμε την αξιοποίηση της Κύπρου ως περιφερειακού κέντρου. Σήμερα είναι πλέον ξεκάθαρη η στόχευση στο να έρχονται στην Κύπρο εταιρείες οι οποίες να χρησιμοποιούν τη χώρα μας ως βάση για τις δραστηριότητές τους, είτε εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης είτε στην ευρύτερη περιοχή. Η Κύπρος προσφέρει ένα αρκετά ελκυστικό πακέτο για να προσελκύσει εταιρείες, αλλά και εξειδικευμένους εργαζόμενους από το εξωτερικό.
Ταυτόχρονα, το υψηλό επίπεδο ανθρώπινου δυναμικού που έχουμε στην Κύπρο είναι σημαντικό συστατικό της επιτυχίας αυτής της προσπάθειας
Ένα από τα θετικά της προσέλκυσης ξένων εταιρειών εξειδίκευσης στη χώρα μας, πέραν της συνεισφοράς στην ανάπτυξη, είναι ότι φέρνουν τεχνογνωσία, και ωθούν την αγορά εργασίας σε νέους τομείς δημιουργώντας μια πιο διαφοροποιημένη και ανθεκτική οικονομία. Για να αξιοποιηθούν ακόμη περισσότεροι Κύπριοι σε αυτούς τους νέους τομείς είναι σημαντικό να γεφυρωθεί το κενό δεξιοτήτων στην αγορά εργασίας. Με αυτό συνδέεται και η πρωτοβουλία της κυβέρνησης Minds in Cyprus, στοχεύοντας να ενθαρρύνει Κύπριους που εργάζονται στο εξωτερικό να συνεισφέρουν στην αγορά εργασίας της χώρας τους. Τέλος, προωθούμε ώριμα έργα σε τομείς όπως η εκπαίδευση, η υγεία, η ενέργεια και ο τουρισμός που πληρούν προϋποθέσεις βιωσιμότητας.
–Εκτιμάτε ότι η φορολογική μεταρρύθμιση που είναι στα σκαριά θα επιδράσει αρνητικά στις ξένες επενδύσεις στην Κύπρο;
–Είμαστε σε επαφή με τους ξένους επενδυτές καθ’ όλη τη διάρκεια των διαβουλεύσεων για τη φορολογική μεταρρύθμιση και οφείλω να σημειώσω ότι οι προτεινόμενες αλλαγές στην ολότητά τους τούς ικανοποιούν. Δεν πρέπει να αγνοούμε, εξάλλου, ότι η Κύπρος προσφέρει ένα συνολικό πακέτο και ως εκ τούτου τόσο οι ξένοι επενδυτές όσο και οι εταιρείες και οι εργαζόμενοί τους δεν είναι εδώ μόνο για τα φορολογικά κίνητρα. Αυτά αποτελούν μια πτυχή ενός ευρύτερου πλαισίου που συμπεριλαμβάνει την ποιότητα ζωής, την ασφάλεια, τις υποδομές, τις διευκολύνσεις για μεταστέγαση και τα προνόμια της γεωγραφικής θέσης της χώρας μας. Αυτό που είναι σημαντικό είναι να μην υπάρξει μεγάλη περίοδος αβεβαιότητας μέχρι την ψήφιση των προτάσεων σε νόμο.
–Σε ποιες επενδυτικές αγορές στρέφει την προσοχή του σήμερα ο Invest Cyprus;
–Στοχεύουμε σε ευρωπαϊκές χώρες, σε χώρες της περιοχής μας, της ευρύτερης Μέσης Ανατολής δηλαδή, στην Ινδία και στην Αμερική. Οι ξένες επενδύσεις στην Κύπρο σήμερα προέρχονται 30% από την Ευρώπη, 29% από τη Μέση Ανατολή, 26% από την Ασία και 5% από τη Βόρεια Αμερική. Η Κύπρος τα τελευταία χρόνια διαδραματίζει έναν αναβαθμισμένο ρόλο στην περιοχή μας και αυτό αποτυπώνεται και από το πρόσφατο ενδιαφέρον των εταιρειών από την Ινδία που απέκτησαν παρουσία στην Κύπρο. Η δυναμική αυτή έγινε πιο αισθητή μετά από την επίσκεψη του πρωθυπουργού της Ινδίας και τις συναντήσεις του με τον πρόεδρο Χριστοδουλίδη, συμπεριλαμβανομένου του επενδυτικού φόρουμ καθώς επισφράγισε τον ρόλο της Κύπρου ως το σημείο εισόδου των ινδικών εταιρειών στην Ε.Ε. Η Κύπρος αξιοποιεί τη διπλή της ιδιότητα, του μέλους της Ε.Ε. στο ανατολικό άκρο της Ένωσης που γεωγραφικά βρίσκεται στην ευρύτερη Μέση Ανατολή.
–Αναφορικά με τις εταιρείες από την Ινδία διαβλέπετε σημαντικές προοπτικές;
–Ναι, πιστεύουμε πολύ στη συγκεκριμένη προοπτική που έχει δημιουργηθεί με την Ινδία. Ήδη, εταιρείες στους τομείς της τεχνολογίας και του τουρισμού ανακοίνωσαν την παρουσία τους στη χώρα μας και ξεκίνησαν να δραστηριοποιούνται. Αυτό έδωσε ένα μήνυμα και σε άλλες εταιρείες ότι η Κύπρος μπορεί να αποτελέσει τη βάση τους για δραστηριότητες εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Εμείς θα συνεχίσουμε να εργαζόμαστε συνεργαζόμενοι στενά με την κυβέρνηση και με το Επιχειρηματικό Συμβούλιο Ινδίας-Ελλάδας-Κύπρου, το οποίο έχει δημιουργηθεί με πρωτοβουλία της Eurobank. Από εκεί και πέρα, υπάρχει μια σειρά εταιρειών τεχνολογίας με τις οποίες βρισκόμαστε σε επαφή και πρόκειται να ανακοινώσουν το επόμενο διάστημα την επέκταση των δραστηριοτήτων τους στην Κύπρο.
–Διατηρείτε τις ίδιες προσδοκίες αναφορικά με τις προοπτικές για την επέκταση εταιρειών κολοσσών αμερικανικών συμφερόντων στη χώρα μας;
–Η επίσκεψη στις ΗΠΑ με πρωτοβουλία του πρόεδρου Χριστοδουλίδη άνοιξε τον δρόμο για να έρθουν στην Κύπρο αμερικανικές εταιρείες και να βολιδοσκοπήσουν το επενδυτικό τοπίο. Στις συναντήσεις στις ΗΠΑ υπήρχε ένα πολύ θετικό κλίμα, καθώς οι εταιρείες φαίνεται να αντιλαμβάνονταν το τι προσφέρει η Κύπρος. Ότι είναι δηλαδή μια χώρα που ανήκει στην Ε.Ε. και μπορεί να αξιοποιηθεί για δραστηριότητες στην Ανατολική Ευρώπη και στην ευρύτερη Μέση Ανατολή. Επίσης, εκτίμησαν τη δυνατότητα να δοκιμάσουν νέες ιδέες σε τομείς όπως η τεχνητή νοημοσύνη σε μια μικρή αγορά στη βάση του ευρωπαϊκού ρυθμιστικού πλαισίου.
Ήταν μια πολύ καλή αρχή. Είμαστε σε συνεχή επαφή με τις εταιρείες που συναντήσαμε σε στενή συνεργασία με την προεδρία, τον υφυπουργό Ψηφιακής Πολιτικής και τον επικεφαλής επιστήμονα. Όμως χρειάζονται αρκετές προσπάθειες και θα πρέπει εντός του 2026 να υπάρξει μια επίσκεψη follow-up. Το γεγονός ότι ευρωπαϊκές χώρες διατηρούν μόνιμη παρουσία στο Σαν Φρανσίσκο με στόχο την προώθηση των χωρών τους για επενδυτικούς σκοπούς είναι κάτι που και εμείς ως Κύπρος κάποια στιγμή οφείλουμε να εξετάσουμε. Η επίσκεψη στις ΗΠΑ έγινε σε μια περίοδο που η Κύπρος έχει να επιδείξει θετικά αποτελέσματα στην οικονομία της. Έχει έναν από τους υψηλότερους ρυθμούς ανάπτυξης στην Ε.Ε., έχει κατακτήσει πλέον την επενδυτική βαθμίδα Α, διαθέτει ισχυρά μακροοικονομικά δεδομένα και είναι μια ασφαλής χώρα σε μια γεωπολιτικά ασταθή περιοχή, χωρίς ιδιαίτερες ανατροπές στο εσωτερικό περιβάλλον, γεγονός που προσδίδει σταθερότητα για τους επενδυτές.
–Εντοπίζονται προοπτικές και από την αγορά του Ντουμπάι και των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων (ΗΑΕ);
–Υπάρχει ενδιαφέρον για επενδύσεις από την περιοχή μας δηλαδή τα ΗΑΕ, τη Σαουδική Αραβία και το Κατάρ. Υπάρχει όμως μια διαφοροποίηση για τις συγκεκριμένες χώρες καθώς για τα μεγάλα επενδυτικά ταμεία τους, τα έργα που έχουμε στην Κύπρο είναι μικρά. Εκεί που βλέπω τις προοπτικές είναι σε επενδύσεις σε ιδιωτικά έργα από ιδιώτες επενδυτές, μικρότερου μεγέθους αλλά ιδιαίτερα σημαντικά για εμάς.
Υπάρχει μεγάλη ανάπτυξη σε αυτές τις χώρες και στους τομείς της τεχνολογίας και ως εκ τούτου διαφαίνεται η προοπτική η Κύπρος να αξιοποιηθεί ως βάση τους εντός της Ε.Ε. Γι’ αυτό επενδύσαμε στο να έρθουν start-ups από τη Σαουδική Αραβία πρόσφατα στην Κύπρο, προκειμένου να αρχίσουν να βλέπουν αυτή την προοπτική. Θα κερδίσουμε το στοίχημα μόνο όταν έρθουν εταιρείες από αυτές τις χώρες στην Κύπρο και πετύχουν μέσα από την παρουσία τους στη χώρα μας. Όπως έγινε με εταιρείες που ήρθαν στην Κύπρο το 2022 και 2023, πέτυχαν και διεύρυναν το αποτύπωμά τους αποτελώντας παράδειγμα και για άλλους.
Διορθώστε γραφειοκρατία και ανοίξτε θέσεις στα σχολεία
–Ποιες θεωρούνται ανταγωνιστικές αγορές για την Κύπρο και από ποιες αγορές μπορούμε να αντλήσουμε παραδείγματα και βέλτιστες πρακτικές;
–Όλες οι χώρες της Ε.Ε. προσπαθούν να προσελκύσουν επενδύσεις από τρίτες χώρες με στόχο να αναδειχθούν ως επενδυτικοί προορισμοί. Ευρωπαϊκές χώρες οι οποίες τα προηγούμενα χρόνια δεν υπήρχαν καν στο επενδυτικό χάρτη στοχεύουν στην ανάπτυξη μέσα από την προσέλκυση επενδύσεων. Γι' αυτό και δεν πρέπει να υποτιμούμε το γεγονός ότι η Κύπρος είναι μια από τις πιο γρήγορα αναπτυσσόμενες οικονομίες στην Ε.Ε., να μην το θεωρούμε δεδομένο και να μην εφησυχάζουμε.
Η Ιρλανδία αποτελεί ένα καλό παράδειγμα χώρας που αναπτύχθηκε και μετεξελίχθηκε τις τελευταίες δεκαετίες στη βάση ξένων επενδύσεων, κυρίως από την Αμερική, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν αντιμετωπίζει και προβλήματα. Δεν θεωρώ ωστόσο ότι η Ιρλανδία αποτελεί ανταγωνιστική αγορά προς την Κύπρο, αφού βρίσκεται στο άλλο άκρο γεωγραφικά και απευθύνεται κυρίως στην αμερικανική αγορά, την οποία εμείς πρόσφατα ξεκινήσαμε να προσεγγίζουμε. Αποτελεί όμως ένα καλό υπόδειγμα από το οποίο μπορούμε να μάθουμε.
–Ποιοι οι στόχοι του Invest Cyprus αναφορικά με το rebranding της χώρας;
–O Invest Cyprus έχει συντονιστικό ρόλο στο έργο για το rebranding της Κύπρου με την ενεργή συμμετοχή της προεδρίας. Η συγκεκριμένη προσπάθεια είναι σημαντική, διότι η εικόνα μιας χώρας στη σημερινή εποχή αποτελεί έναν από τους παράγοντες ισχύος της. Θα έλεγα ότι αργήσαμε να κάνουμε το συγκεκριμένο βήμα και είναι θετικό ότι η κυβέρνηση προχώρησε σε αυτή την προσπάθεια. Αξίζει να σημειώσουμε ότι στην παρούσα φάση η εταιρεία KREAB ολοκλήρωσε τη μελέτη αντιλήψεων για την Κύπρο και θα προχωρήσει με τις εισηγήσεις της. Η εκστρατεία αυτή θα τρέξει για μια τριετία και εκτιμώ ότι θα δούμε σύντομα απτά αποτελέσματα. Αυτό που θα προσπαθήσουμε όλοι, είναι να έχουμε ένα κοινό αφήγημα για την Κύπρο. Δεν είναι τυχαίο ότι η Κύπρος είχε θετική παρουσία στα διεθνή ΜΜΕ το τελευταίο διάστημα.
–Ποια είναι τα κυριότερα προβλήματα και προκλήσεις των ξένων επενδυτών;
–Ο Invest Cyprus είναι το σημείο αναφοράς για τους ξένους επενδυτές στην Κύπρο. Ακούμε τα προβλήματά τους, μεταφέρουμε τα μηνύματα και προσπαθούμε σε συνεργασία με την κυβέρνηση να τα επιλύσουμε. Έγιναν ήδη δύο συναντήσεις ξένων επενδυτών με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, και τα ζητήματα που τέθηκαν έχουν αντιμετωπιστεί ή βρίσκονται στην πορεία επίλυσης. Αυτό δίνει ένα σημαντικό μήνυμα πως η κυβέρνηση ακούει και ενδιαφέρεται. Να αναφέρω ενδεικτικά το Blue Visa, το οποίο έχει διευθετηθεί, επίσης η ένταξή μας στη ζώνη του Schengen αποτελεί αυτήν τη στιγμή εθνική προτεραιότητα. Επίσης, ο νόμος που ρυθμίζει τη διαχείριση κεφαλαίων έχει περάσει από τη Βουλή. Την ίδια ώρα, τα προβλήματα που υπήρχαν όσον αφορά στη στέγαση έχουν αντιμετωπιστεί σε μεγάλο βαθμό μέσα από τα κίνητρα που έδωσε η κυβέρνηση. Ωστόσο, το μεγαλύτερο πρόβλημα το οποίο αντιμετωπίζουν οι επενδυτές φαίνεται να είναι η έλλειψη θέσεων στα σχολεία καθώς συνεχίζει να υπάρχει ανισορροπία μεταξύ ζήτησης και προσφοράς στις θέσεις στα ιδιωτικά, ξενόγλωσσα σχολεία. Σε σχέση με αυτό, η κυβέρνηση επεξεργάζεται κίνητρα προκειμένου να επιτευχθεί η αύξηση των διαθέσιμων θέσεων.
Ταυτόχρονα, η γραφειοκρατία αποτελεί τροχοπέδη στις επενδύσεις. Ένα θετικό βήμα που έγινε είναι το Κέντρο Εξυπηρέτησης Επιχειρήσεων (ΚΕΕ) στο οποίο ο Invest Cyprus έχει παρουσία και ρόλο. Η δημιουργία αυτού του κέντρου σε συνδυασμό με τον νόμο για τις στρατηγικές επενδύσεις ευελπιστούμε ότι θα βοηθήσουν σε μεγάλο βαθμό στο να αντιμετωπιστούν τα προβλήματα της γραφειοκρατίας που αντιμετωπίζουν οι ξένοι αλλά και οι ντόπιοι επιχειρηματίες. Τέλος, οφείλουμε να αντιμετωπίσουμε το ζήτημα του υψηλού κόστους της ενέργειας και της βελτίωσης των υποδομών των βιομηχανικών μας περιοχών.
