Ο Μουχαμμέντ είναι ένας νεαρός Τουρκοκύπριος οικογενειάρχης που εργάζεται σε ένα από τα μεγάλα πρατήρια καυσίμων των κατεχομένων. Το προηγούμενο διάστημα η πανδημία έπληξε την οικογένειά του. Αγαπημένα πρόσωπα βρέθηκαν μόλις ένα βήμα πριν τον θάνατο. «Τα εμβόλια που έστειλαν οι Ελληνοκύπριοι έσωσαν ζωές. Μακάρι να υπήρχε ένα εμβόλιο και για την οικονομική κρίση», τονίζει ο νεαρός Τουρκοκύπριος σε έντονο ύφος και με μεγάλη απογοήτευση για την τροπή των εξελίξεων στο μέτωπο της οικονομίας. Η συνεχιζόμενη οικονομική κρίση πλήττει πολυδιάστατα την οικογένεια του Μουχαμμέντ. «Τα έσοδά μας από το βενζινάδικο μειώνονται σταθερά κάθε ημέρα. Η οικογένειά μου υποχρεώνεται να περικόψει όσα έξοδα δεν θεωρούνται πλέον αναγκαία. Στην λίστα των οικογενειακών δαπανών που «κόβονται» πλέον συμπεριλαμβάνονται και οι επισκέψεις στον οικογενειακό οδοντίατρο μας», σημειώνει με πικρία ο Μουχαμμέντ.
Τα όσα αναφέρει ο νεαρός Τουρκοκύπριος τους τελευταίους μήνες έχουν μετατραπεί σε κομμάτι της καθημερινότητας των κατεχομένων. Όπως η οικογένεια του Μουχαμμέντ, έτσι και χιλιάδες τ/κ νοικοκυριά αντιμετωπίζουν μια ιδιαίτερα δύσκολη οικονομική συγκυρία και υποχρεώνονται να περιορίσουν τις δαπάνες τους. Αυτή η εξέλιξη έρχεται σε μια στιγμή που μεγεθύνεται η πολιτική κρίση στα κατεχόμενα. Η τ/κ κοινότητα παραμένει δίχως «κυβέρνηση» εδώ και τρεις εβδομάδες. Τις αποφάσεις για την αύξηση των τιμών των βασικών αγαθών και υπηρεσιών τις λαμβάνουν υπηρεσιακοί «υπουργοί» και αξιωματούχοι.
Η κατρακύλα της λίρας
Η οικονομική κρίση στην τ/κ κοινότητα δεν αποτελεί νέα εξέλιξη. Η κρίση άρχισε να γίνεται αισθητή στα μέσα του 2018, όταν η τουρκική λίρα οδηγήθηκε σε πρωτόγνωρη κατρακύλα. Το 2018, η αντιστοιχία της τουρκικής λίρας έναντι του αμερικανικού δολαρίου κυμαινόταν μεταξύ 4,5-4,8 μονάδων. Σήμερα, το δολάριο στην τουρκική αγορά «δοκιμάζει», όπως συνηθίζουν να τονίζουν οι οικονομολόγοι, τις 10 μονάδες. Αυτή η ραγδαία πτώση της αξίας της τουρκικής λίρας έχει μεγάλο αντίκτυπο για την τ/κ οικονομία.
Στα κατεχόμενα ενοίκια και υπηρεσίες πληρώνονται εκτός από τουρκική λίρα και σε ξένα νομίσματα. Η κατρακύλα της λίρας, η απαξίωση του εθνικού νομίσματος της Τουρκίας, το οποίο χρησιμοποιείται de facto στο κατεχόμενο τμήμα του νησιού από το 1974, σήμερα δοκιμάζει τις οικονομικές αντοχές των Τουρκοκυπρίων. Και αυτό διότι, ενώ μειώνεται η αγοραστική δύναμη της λίρας, το κόστος των υπηρεσιών και των βασικών αγαθών αυξάνεται σταθερά.
«Από πού να ξεκινήσω και πού να καταλήξω», αναφέρει Τ/κ πωλήτρια σε κατάστημα ειδών προίκας. «Το 2018 ο καθαρός μισθός μου ήταν 3.124 λίρες. Τότε ένα δολάριο αντιστοιχούσε σε 4 λίρες. Σήμερα, ο μισθός μου είναι ίδιος και το δολάριο έχει ξεπεράσει τις 9 μονάδες. Προϊόντα που το 2018 αγόραζα για 20-30 λίρες σήμερα τα αγοράζω σε 60-70 λίρες. Πριν από λίγους μήνες αγόραζα βενζίνη 95 οκτανίων με 5 λίρες. Σήμερα την αγοράζω με 8 λίρες. Απαντήστε μου: Πώς θα επιβιώσει η οικογένειά μου», αναρωτιέται η Τ/κ που τοποθετείται με απαισιοδοξία για το μέλλον της κοινότητας της. «Δεν βλέπω φως στο τέλος του τούνελ. Οι πολιτικοί μας είναι κατώτεροι των περιστάσεων. Οι Ε/κ δεν ενδιαφέρονται για εμάς. Η διεθνής κοινότητα μας παραγνωρίζει. Μας έχουν παρατήσει στο έλεος της τύχης μας», καταλήγει.
Τουρισμός και οδοφράγματα
Οι Τ/κ πολιτικοί παρακολουθούν αμήχανα τις τελευταίες εξελίξεις στον οικονομικό βίο της κοινότητάς τους. Όπως αποδέχονται και οι ίδιοι, τα μέσα και «εργαλεία» επέμβασης στην μεγάλη οικονομική κρίση είναι περιορισμένα, σχεδόν ανύπαρκτα. Έτσι, οι Τ/κ πολιτικοί από την μια στηρίζουν τις ελπίδες τους στα περιορισμένα έσοδα που έρχονται από την βιομηχανία του τουρισμού και από την άλλη στην οικονομική βοήθεια της Τουρκίας. Για το πρώτο ζήτημα, οι Τ/κ πολιτικοί υπογραμμίζουν την σημασία της ομαλοποίησης της αεροπορικής σύνδεσης των κατεχομένων με την Τουρκία και φυσικά την επιστροφή στην ομαλότητα στα οδοφράγματα. Η επιστροφή των Ε/κ και τουριστών στην τ/κ αγορά παρείχε το προηγούμενο διάστημα μικρά αλλά πολύτιμα περιθώρια «ανάσας» στην τ/κ οικονομία. Για αυτόν τον λόγο, άλλωστε, πριν από λίγες ημέρες, ο Τ/κ ηγέτης, Ερσίν Τατάρ έσπευσε στο οδόφραγμα της Οδού Λήδρας για να επιβλέψει την λειτουργία των τ/κ καταστημάτων. Ο Τατάρ συνομίλησε με τους καταστηματάρχες της περιοχής και εστίασε στην σημασία της τόνωσης των οικονομικών σχέσεων με τις ελεύθερες περιοχές.
Ο Τατάρ προτού αναλάβει την ηγεσία της κοινότητάς του, πριν από ένα έτος, βρισκόταν στο αξίωμα του «πρωθυπουργού» και στην ηγεσία του Κόμματος Εθνικής Ενότητας (UBP).
Προϋπολογισμός και πρόωρες «εκλογές»
Την Κυριακή το βράδυ, την ηγεσία του UBP ανέλαβε ο Φαΐζ Σουτζούογλου, ο οποίος βγήκε νικητής με μεγάλη διαφορά στην κούρσα ανάδειξης του ηγέτη του μεγαλύτερου τ/κ κόμματος. Το πρώτο μήνυμα που έστειλε ο Σουτζούογλου, αμέσως μετά την επικράτησή του στο συνέδριο του UBP, αφορούσε την οικονομία. «Προτεραιότητά μου θα είναι ο ιδιωτικός τομέας», δήλωσε ο κ. Σουτζούογλου, ο οποίος υπήρξε το πρώτο υψηλόβαθμο στέλεχος της απερχόμενης «κυβέρνησης» που αναγνώρισε την σοβαρότητα της οικονομικής κρίσης. Ο φιλόδοξος Τ/κ πολιτικός υπόσχεται στην τ/κ κοινότητα την αντιμετώπιση των μεγάλων οικονομικών προκλήσεων κατά το επόμενο διάστημα.
Το έργο του Σουτζούογλου είναι ιδιαίτερα δύσκολο. Ο νέος ηγέτης του μεγαλύτερου πολιτικού σχηματισμού της τ/κ κοινότητας καλείται να έρθει σε συνεννόηση με τα κόμματα της αντιπολίτευσης για τον σχηματισμό μιας κυβέρνησης, ειδικού σκοπού που πρώτα θα «ψηφίσει» τον προϋπολογισμό του νέου έτους. Αμέσως μετά από τον προϋπολογισμό, οι Τ/κ θα οδηγηθούν στην «κάλπη» για τις πρόωρες «βουλευτικές εκλογές». Σε αυτήν την αναμέτρηση, ο Σουτζούογλου ευελπιστεί ότι θα είναι σε θέση να οδηγήσει το UBP σε αυτοδυναμία. Κατά την διάρκεια αυτών των σημαντικών διεργασιών, ο Σουτζούογλου θα κληθεί, επίσης, να βελτιώσει τις προβληματικές σχέσεις του με την Άγκυρα. Από το αποτέλεσμα αυτής της προσπάθειας θα εξαρτηθεί η παροχή νέας τουρκικής οικονομικής βοήθειας στα κατεχόμενα.
Σημειώνεται ότι την σημασία της «ψήφισης» του προϋπολογισμού υπογράμμισε την Δευτέρα, ο Τατάρ. Παραδίδοντας την εντολή σχηματισμού νέας «κυβέρνησης» στον Σουτζούογλου, ο Τ/κ ηγέτης έστειλε το μήνυμα ότι η «βουλή» δεν πρέπει να αφήσει τους Τ/κ δίχως προϋπολογισμό σε συνθήκες πανδημίας και οικονομικής κρίσης.
