Της Μαρίνας Οικονομίδου
Επιστολή προς τον γ.γ. των Ηνωμένων Εθνών Αντόνιο Γκουτέρες απέστειλε την περασμένη βδομάδα ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Νίκος Αναστασιάδης, υπογραμμίζοντας την ετοιμότητά του για λύση στη βάση διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας με πολιτική ισότητα και στη βάση των κατευθύνσεων της κοινής διακήρυξης της 11ης Φεβρουαρίου 2014 με τον τότε Τ/κ ηγέτη Ντερβις Έρογλου. Η επιστολή ακολούθησε τη δεδηλωμένη απόφαση της Τζέην Χολ Λουτ πως δεν θα έρθει στην Κύπρο για επαφέςτουλάχιστον πριν από την γενική συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών στη Νέα Υόρκη, την θέση του Προέδρου περί επιστροφής στο Σύνταγμα του ΄60, αλλά και την απόφαση για ανάκληση των διαβατηρίων Τ/κ αξιωματούχων που εμπλέκονται στο άνοιγμα μέρους της περίκλειστης πόλης, ως μέτρο. Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας αναχωρεί την 18η Σεπτεμβρίου για τη Νέα Υόρκη και κύριος στόχος, όπως σημειώνουν στην «Κ» διπλωματικές πηγές, είναι να διασφαλιστούν διμερείς επαφές με άλλους αρχηγούς κρατών.
Στην επιστολή που απέστειλε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας χαιρετίζει παράλληλα και την πρόθεση του Αντόνιο Γκουτέρες να διορίσει ειδικό απεσταλμένο για το Κυπριακό. Η πρόθεση Γκουτέρες για διορισμό ειδικού απεσταλμένου των Ηνωμένων Εθνών για το Κυπριακό εκφράστηκε στην τελευταία διάσκεψη στη Γενεύη, με την διαφωνία της τουρκικής πλευράς. Η «Κ» είχε αποκαλύψει, από την περασμένη Κυριακή, πως η συνάντηση των τριών στην Νέα Υόρκη βρίσκεται στον αέρα, δεδομένου ότι δεν έχει γίνει καμία απολύτως προετοιμασία, αλλά και γιατί οι σχέσεις των δύο ηγετών βρίσκονται στα άκρα και αυτό επιβεβαιώθηκε στο εθνικό συμβούλιο. Ενδεικτικός ο πόλεμος ανακοινώσεων ένθεν και ένθεν που είχε ως αποτέλεσμα τα περί επιστροφής στο Σύνταγμα του ΄60. Σε αυτό το πλαίσιο άλλωστε και η κα Λουτ είχε ξεκαθαρίσει πως δεν υπάρχει λόγος καθόδου στην Κύπρο καθώς υπάρχει διάσταση θέσεων μεταξύ των δύο πλευρών. Τις δυσκολίες επιβεβαίωσε και ο Ε/κ διαπραγματευτής Ανδρέας Μαυρογιάννης κατά τη διάρκεια του εθνικού συμβουλίου την περασμένη Τετάρτη. Όπως είπε κατά τις τρεις συνδιαλέξεις που είχε με την Τζέην Χολ Λουτ, του ξεκαθάρισε πως δεν υπάρχουν προοπτικές για μία νέα άτυπη συνάντηση 5+1, καθώς είναι ιδιαίτερα επιφυλακτικός ο γ.γ. των Ηνωμένων Εθνών. Ο Αντόνιο Γκουτέρες έχει στείλει πολλές φορές το μήνυμα άλλωστε πως δεν θέλει να προχωρήσει σε ακόμη μία συνάντηση που θα οδηγήσει σε αποτυχία.
Νέα διακήρυξη
Αυτό πάντως που συζητείται εντόνως, είναι το ενδεχόμενο μίας νέας διακήρυξης στο πρότυπο της 11ης Φεβρουαρίου μεταξύ των δύο ηγετών. Κίνηση για την οποία δεν είναι ακόμα σίγουρη η Τζέην Χολ Λουτ. Αυτή την προσέγγιση φαίνεται να ακολουθούν οι Βρετανοί, βάσει και της ενημέρωσης που έδωσε ο Ανδρέας Μαυρογιάννης στους πολιτικούς αρχηγούς. Ο επικεφαλής για το Κυπριακό του Foreign Office Ajay Sharma, έχει ήδη δώσει ένα κείμενο για μελέτη στον Ε/κ διαπραγματευτή ως βάση επανέναρξης των διαπραγματεύσεων για μία νέα σύνοδο 5+1. Για να γίνει, ωστόσο, μία νέα σύνοδος, ο κ. Sharma εξήγησε πως πρέπει να υπάρξει μία συναντίληψη. Στο εν λόγω κείμενο, περιλαμβάνονται έξι στοιχεία τα οποία επί του παρόντος απορρίφθηκαν από τον Ανδρέα Μαυρογιάννη.
- Ίσα εγγενή δικαιώματα
- Συνιδρυτές
- Συνιδιοκτήτες
- Αυτοδιοικούμενες οντότητες
- Καμία από τις οντότητες δεν θα ασκεί κυριαρχία επί της άλλης
- Δύο κράτη εσωτερικά, ένα κράτος εξωτερικά
Αυτά τα στοιχεία, όπως επεσήμανε ο Ε/κ διαπραγματευτής στο εθνικό συμβούλιο, ήταν εκείνα που επιχειρήθηκαν να περιληφθούν στην έκθεση του γ.γ. των Ηνωμένων Εθνών, προκαλώντας τεράστιες αντιδράσεις από πλευράς της Λευκωσίας. Όπως ενημέρωσε ο Ε/κ διαπραγματευτής, το κείμενο που παρουσιάστηκε από πλευράς Sharma, επιχειρείται να υιοθετηθεί στο Συμβούλιο Ασφαλείας με τρεις τρόπους:
- Μέσω ψηφίσματος
- Μέσω προεδρικής δήλωσης
- Ή να περιληφθεί στην έκθεση του γ.γ. των Ηνωμένων Εθνών
Η Λευκωσία πάντως έχει εκφράσει την αντίθεσή της, χαρακτηρίζοντας τα εν λόγω στοιχεία απαράδεκτα, ασχέτως ότι υπάρχουν ήδη φωνές που δεν θεωρούν απαράδεκτα όλα τα στοιχεία. Ενδεικτική η στάση του πρώην υπουργού Εξωτερικών Γιαννάκη Κασουλίδη όπου σε συνέντευξή του στην «Κ» υπογραμμίζει πως οι συνιδιοκτήτες, οι συνιδρυτές και τα ίσα εγγενή δικαιώματα, υπάρχουν σε κάθε έγγραφο, όπως για παράδειγμα στο κοινό ανακοινωθέν της 11ης Φεβρουαρίου. Αξίζει πάντως να σημειωθεί πως η θέση του κ. Κασουλίδη για μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης που αφορούν Βαρώσι έναντι αεροδρομίου Τύμπου έχουν θετικό αντίκτυπο στη διεθνή κοινότητα και ιδιαίτερα στους Βρετανούς, με την ε/κ πλευρά να το συζητεί, νοουμένου ότι δεν «θα αποτελεί όχημα για αναγνώριση».
Η παλινδρόμηση
Βεβαίως τα περί συνέχισης των συνομιλιών «από εκεί που μείναμε» και στη βάση λύσης διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας τα οποία καταγράφονται σε επιστολή, έρχονται βάσει διπλωματικών κύκλων σε αντίθεση, με τις συζητήσεις που γίνονται το τελευταίο διάστημα περί επιστροφής στο Σύνταγμα του ΄60. Μία θέση που προκάλεσε τεράστιες αντιδράσεις, ακόμα και εντός της κυβέρνησης, με τον υπουργό Εξωτερικών να προσπαθεί να βάλει τελεία στο όλο ζήτημα.
Έστω πάντως κι αν ο Νίκος Χριστοδουλίδης επιχείρησε να στείλει το μήνυμα πως είναι σχήμα λόγου, ο Πρόεδρος φρόντισε να το συντηρήσει και να υπεραμυνθεί της θέσης στο εθνικό συμβούλιο της περασμένης Τετάρτης. Όπως εξήγησε στους πολιτικούς αρχηγούς, με δεδομένο ότι ο Τ/κ ηγέτης Ερσίν Τατάρ επικαλείται τη συνθήκη εγκαθίδρυσης, ο Πρόεδρος φρόντισε να καταθέσει σε αυτό το πλαίσιο «πρόταση-πρόσκληση» για να επιστρέψουν οι Τ/κ στην Κυπριακή Δημοκρατία. Όπως εξήγησε, με αυτό τον τρόπο θα εφαρμοστούν οι διατάξεις του Συντάγματος του ΄60 και θα ξεκινήσει τον διάλογο. «Δεν εγκαταλείπουμε τα συμφωνηθέντα ούτε επαναφέρουμε εγγυήσεις του ΄60 και βέτο», ξεκαθάρισε στους πολιτικούς αρχηγούς ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας συμπληρώνοντας πως ο στόχος του ήταν να στείλει το μήνυμα πως απαγορεύεται η απόσχιση μέρους της Κυπριακής Δημοκρατίας με αυτό τον τρόπο, απορρίπτεται η πρόταση Τατάρ για λύση δύο κρατών και διασφαλίζεται η συνέχιση της Κυπριακής Δημοκρατίας.
