Αποκαΐδια και ερωτήματα

Το πρωί της Πέμπτης, ο υπουργός Δικαιοσύνης Μάριος Χαρτσιώτης εξηγούσε εμφανώς εκνευρισμένος στο κρατικό κανάλι πως τώρα δεν είναι η ώρα για απόδοση ευθυνών. Είχαν προηγηθεί το βράδυ της πυρκαγιάς οι δηλώσεις του Προέδρου Χριστοδουλίδη στο ίδιο περίπου πλαίσιο, όταν του ζητήθηκε σχολιασμός από δημοσιογράφους για την κατάσταση. Επαναλαμβάνοντας πως δεν είναι η ώρα για την έκταση και το πώς προκλήθηκε, αλλά να μην υπάρξουν ανθρώπινες απώλειες. Η επόμενη μέρα ωστόσο αποκάλυψε πως η φονική πυρκαγιά άφησε πίσω δύο νεκρούς, τραυματίες, καμένα ζώα, 124 τετραγωνικά χιλιόμετρα καμένης έκτασης, καταστραμμένες περιουσίες και σπίτια. Το ερώτημα που τίθεται είναι αν το κράτος λειτούργησε εγκαίρως, αν υπήρξε ο κατάλληλος συντονισμός και σχεδιασμός για έγκαιρη διαχείριση της κατάστασης.

Ο Ιούνιος και σήμερα

Υπενθυμίζεται, πως τον περασμένο Ιούνιο ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Κωνσταντίνος Λετυμπιώτης δήλωνε πως η φετινή αντιπυρική περίοδος έβρισκε την Κυπριακή Δημοκρατία περισσότερο προετοιμασμένη και ενισχυμένη από ποτέ. Μία δήλωση που προκαλούσε αρκετά ερωτήματα για τη βεβαιότητα, δεδομένου ότι οι πυρκαγιές στην Κύπρο είναι συχνές είναι όμως και ανεξέλεγκτες. Όπως σημείωνε το κράτος αποκτούσε τον μεγαλύτερο αριθμό δασοπυροσβεστών, τον ισχυρότερο στόλο επίγειων μέσων δασοπυρόσβεσης, τον πληρέστερο στόλο εναέριων μέσων. Δήλωνε παράλληλα πως η κυβέρνηση βρίσκεται σε πλήρη επιχειρησιακή ετοιμότητα. Τι πήγε συνεπώς τόσο λάθος ούτως ώστε η πυρκαγιά της Τετάρτης να καταλήξει να είναι η μεγαλύτερη πυρκαγιά που έχει καταγραφεί στην πρόσφατη ιστορία της Κύπρου; Προφανώς οι ακραίες καιρικές συνθήκες παίζουν τον δικό τους ρόλο σε όλο αυτό και γι’ αυτό ακριβώς τον λόγο η κυβέρνηση όφειλε να είναι όχι μόνο πιο συγκρατημένη στα λόγια αλλά κυρίως πιο προετοιμασμένη σε ένα γενικότερο επίπεδο για να αποτρέψει ή να διαχειριστεί τέτοιες καταστροφές. Σε αυτό λοιπόν το πλαίσιο προκύπτουν έξι προβληματικοί άξονες για τους οποίους η κυβέρνηση την επομένη της κρίσης θα πρέπει να δώσει επαρκείς απαντήσεις:

• Αμηχανία και έλλειψη συντονισμού: Ο πρόεδρος του Κοινοτικού Συμβουλίου στο Βουνί Ματθαίος Πρωτόπαπας κατήγγειλε ότι δεν έλαβαν εξαρχής βοήθεια, ενώ κάτοικοι που μίλησαν στα ΜΜΕ, έκαναν λόγο και για απουσία ακόμη και νερού ούτως ώστε να κατασβήσουν οι ίδιοι τις φωτιές. Στο Σούνι-Ζανατζιά ο κοινοτάρχης Νίκος Βίκης ανέφερε πως η εκκένωση του χώρου έγινε με πρωτοβουλία των ίδιων των κατοίκων, καθώς όπως είπε ζητήθηκε βοήθεια χωρίς να δοθεί. Στην περίπτωση της Λόφου πάντως ο κοινοτάρχης Ιωάννης Νεοφύτου ανέφερε πως οι εγκλωβισμένοι κάτοικοι απομακρύνθηκαν με τη βοήθεια της Αστυνομίας, όμως μεγάλα ερωτήματα εγείρονται για το τι ακριβώς εκτυλίχθηκε στην περίπτωση του κατασκηνωτικού χώρου, με τον Πρόεδρο των Οργανωμένων Γονέων να αποκαλύπτει πως για την απομάκρυνση των παιδιών ανέλαβαν την πρωτοβουλία οι υπεύθυνοι της κατασκήνωσης και όχι το κράτος.
• Η ανεπάρκεια της Πολιτικής Άμυνας: Στο πλαίσιο της απουσίας συντονισμού προκύπτει παράλληλα και το ποιος τελικά είναι ο ρόλος της Πολιτικής Άμυνας. Όπως όλα δείχνουν σε αρκετές περιπτώσεις την Τετάρτη, η πολιτική άμυνα απέτυχε να ενημερώσει επαρκώς τους πολίτες που βρίσκονταν εν τω μέσω της πυρκαγιάς αλλά και στις γύρω περιοχές. Δεν ήταν μόνο η αμηχανία του εκπροσώπου Τύπου της Παναγιώτη Λιασίδη όταν ρωτήθηκε για την ελλιπή ενημέρωση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Ήταν και η παραδοχή του πως τα μέτωπα ήταν πολλαπλά σε σημείο που η ίδια δεν μπορούσε να λειτουργήσει επαρκώς.
• Απουσία συστήματος έγκαιρης προειδοποίησης 112: Το σύστημα που λειτουργεί αποτελεσματικά σε χώρες όπως η Ελλάδα αποστέλλοντας προειδοποιητικά μηνύματα εγκαίρως για εκκένωση, όχι μόνο δεν έχει λειτουργήσει στην Κύπρο παρά τις συνεχείς εξαγγελίες, αλλά είναι άγνωστο το πότε θα εφαρμοστεί τελικώς.  

• Παράνομοι σκυβαλότοποι και σπαρτά: Από το κάδρο των ευθυνών και των παραλείψεων των αρχών δεν πρέπει να λείπει και το μεγάλο κεφάλαιο των παράνομων σκυβαλότοπων και αθέριστων σπαρτών. Σε ένα νησί όπως είναι η Κύπρος όπου κάθε Ιούλιο μετράμε απώλειες από τις πυρκαγιές, οι παράνομοι σκυβαλότοποι και τα αθέριστα σπαρτά γύρω από κατοικίες θα έπρεπε ήδη να αποτελούν ένα κακό προηγούμενο που ανήκει στο παρελθόν με δραστικά μέτρα από τις αρμόδιες αρχές.
• Εγείρονται ερωτήματα αν υπήρξε τελικά ολιγωρία σε πτητική βοήθεια από το εξωτερικό.
• Η ασφάλεια των πολιτών είναι ευθύνη του κράτους: Αν κάτι ανέδειξε αυτή ακόμη η κρίση στον τόπο είναι την μεγάλη συμβολή ανθρώπων και ιδιωτικών εταιρειών στο να παράσχουν βοήθεια, είτε στην πρώτη γραμμή, είτε σε θέμα τροφίμων και διαμονής. Όσο αξιοθαύμαστος κι αν είναι όμως ο ρόλος των εθελοντών, ένα σοβαρό κράτος προνοεί για την ασφάλεια και την ευημερία των πολιτών του. Δεν βασίζεται στην καλή προαίρεση των πολιτών και προνοεί σε τέτοιο σημείο να παρέχει βοήθεια που δεν χρειάζεται να ανοίξει λογαριασμούς για να συγκεντρωθούν χρήματα για τους πυρόπληκτους από τους ιδιώτες.

Ο Μάριος Χαρτσιώτης έχει πει πως δεν είναι η ώρα απόδοσης ευθυνών, όμως αφότου τελειώσει αυτή η κρίση καλό θα ήταν να γίνει μία συνολική αποτίμηση του τρόπου που ενήργησε το κράτος, ποιοι υποτίμησαν τον κίνδυνο, αν υπήρξε τελικά εφησυχασμός και τι πρέπει να αλλάξει.