Η γυναίκεια συνύπαρξη μέσα σε έναν χώρο μπορεί να δημιουργήσει μια έκρηξη συναισθημάτων, αλλά και δημιουργίας. Πηγαίνοντας στην έκθεση «Όψεις εναλλασσόμενων χώρων» στην γκαλερί Αποκάλυψη ήταν για πρώτη φορά που δεν ήξερα τι να περιμένω, και το να έρθω αντιμέτωπη με πέντε γυναίκες εικαστικούς, όσο περίεργο και να ακούγεται, στην ιδέα και μόνο με τρόμαζε. Για έκπληξή μου, όμως, και μιλώντας με την καθεμία ξεχωριστά ένιωσα συγκίνηση, χαρά αλλά, και αισθάνθηκα τη δυναμικότητα της καθεμιάς. Οι γυναίκες έχουν τόσους πολλούς ρόλους να αντιμετωπίσουν και τόσα βάρη και «πρέπει» από την κοινωνία όμως ποτέ δεν τα παρατούν, είναι μαχήτριες. Η καθεμία από τις καλλιτέχνιδες έχει τη δική της ιστορία, τις δίκες ανησυχίες και βιώματα. Παρόλο που συμμετέχουν σε μια κοινή έκθεση στα έργα τους ο θεατής μπορεί να διακρίνει τη μοναδικότητα των χαρακτήρων τους. Πέντε γυναίκες, φίλες, μητέρες, καλλιτέχνιδες που ένωσαν τις δυνάμεις τους ξανά μετά από 20 χρόνια γι’ αυτή τη συγκεκριμένη έκθεση. Οι καλλιτέχνιδες Χαρά Ευσταθίου, Ανθή Χαραλάμπους, Μαρία Κουδουνά, Δέσποινα Χρίστου και Χρυσή Κούμνα μίλησαν στην «Κ» για την έκθεση τους, για τις μνήμες, τα χρώματα αλλά και για το πώς είναι να συνεργάζονται πέντε γυναίκες εικαστικοί μαζί.
Η έννοια του χώρου
Η Χρυσή Κούμνα εξήγησε ότι «Ο χώρος είναι το “πεδίο δράσης” όπου “οικοδομείται” ο εσωτερικός (υπερβατικός, συναισθηματικός) και εξωτερικός (ορατός, βιωματικός) κόσμος. Ανάμεσα στους δύο κόσμους υπάρχει μία αέναη συνεχής σύνδεση αλληλεξάρτησης, η οποία διαμορφώνει το γίγνεσθαι του εαυτού μας. Η μνήμη είναι το “δοχείο” ,η αποικία συλλογής εμπειριών και βιωμάτων, μιας διαδρομής που μας κατευθύνει προς την αυτογνωσία. Μέσω της μνήμης τοποθετούμε τον εαυτό μας στον χώρο-χρόνο. Είναι η γέφυρα που συνδέει το «εγώ» και το «οι άλλοι». Το χρώμα είναι η “αφύπνιση” των αισθήσεων, η ενεργοποίηση της συγκίνησης και συναισθημάτων. Έχει συμβολικό χαρακτήρα (π.χ. το μπλε συμβολίζει τη νοσταλγία. Το κίτρινο το υπερβατικό, το φως) και μεταφέρει μηνύματα». Στη συνέχεια ανέφερε ότι «η αίσθηση του να ανήκουμε κάπου και να έχουμε κοινά οράματα, η αλληλεπίδραση με βοήθησε στο να τοποθετηθώ πιο ξεκάθαρα στο έργο μου και να διαμορφώσω τους συμβολισμούς στους πίνακές μου». Μιλώντας για τα έργα της είπε ότι έχουν αναφορά σε έναν τόπο που βρίσκεται μεταξύ πραγματικού, μνήμης και φανταστικού «Η έννοια του χώρου σαν ερώτημα υπάρχει σε όλες τις εικαστικούς αλλά λαμβάνει διαφορετικούς προσανατολισμούς ανάλογα με τις ανησυχίες της καθεμιάς. Ο χώρος διαμορφώνεται ως τόπος ψυχικών καταστάσεων και άλλοτε σαν χώρος κοινωνικών προβληματισμών. Η ζωγραφική επιφάνεια, το πινέλο, οι μπογιές είναι επίσης κοινό μέσο δράσης για όλες». Για τη συνεργασία τους τόνισε ότι «Υπάρχει έντονο το συναίσθημα του να δίνουμε και να παίρνουμε όπως επίσης και του σεβασμού, της αποδοχής και της στήριξης. Η ανταλλαγή εμπειριών και βιωμάτων μέσα από τη συλλογικότητα μας βοηθά να βελτιώσουμε τις σχέσεις με τον εαυτό μας και τους άλλους. Ως γυναίκες, μητέρες καλλιτέχνες κουβαλάμε κοινές ανησυχίες τις οποίες καταθέτουμε πάντοτε με θετικές σκέψεις, ελπίδες και προσδοκίες».
Η εικαστικός Μαρία Κουδουνά είπε στην «Κ» ότι μέσα από τα κοινά-παράλληλα βιώματά τους διαμορφώσαν σχέσεις ιδιαίτερες που μεγαλώνουν μέσα στα χρόνια. «Σχέσεις βαθιάς φιλίας αλλά και εικαστικής συνεύρεσης, ένα μοίρασμα προβληματισμών σε σχέση με το έργο της καθεμιάς». Στη συνέχεια μιλώντας για το τι σημαίνει χρώμα, χώρος αλλά και μνήμη είπε, «Το χρώμα είναι ζωή, φως δημιουργεί συναισθήματα, μεταφέρει έννοιες και μηνύματα. Η μνήμη διαδραματίζει έναν ιδιαίτερο και σημαντικό ρόλο στη ζωή μας. Η γνώση που αφορά το παρελθόν μας δεν είναι άλλη από τη γνώση του ίδιου μας του εαυτού. Με τη μνήμη συγκροτούμε συνεχώς την ιστορική διαδρομή μας στη ζωή, συνθέτουμε ένα ολοκληρωμένο αφήγημα της ζωής μας, επαναπροσδιοριζόμαστε αενάως... Μνήμη... σωρός από αναμνήσεις, στοιβαγμένα αντικείμενα των χρόνων, χάδια, αγγίγματα της νιότης... μυρωδιές. Μνήμη... μήτρα της νοσταλγίας, του πόνου, της χαράς… Μνήμη... όλα όσα έχουμε θάψει βαθιά μέσα μας, μα πάλι παραμένουν ζωντανά... η αναμέτρηση του χθες με το σήμερα… Μνήμη... χωρίς αυτήν τίποτα και κανένας...». Πρόσθεσε επίσης για τη συνεργασία μεταξύ τους ότι, «Η καθεμία βέβαια αντιμετωπίζει τον χώρο, το περιβάλλον με τη δική της ματιά… όλες όμως έχουμε τους ίδιους προβληματισμούς. Είναι κάτι υπέροχο γιατί διατηρεί η καθεμία την ατομικότητά της, αλλά ταυτόχρονα συνυπάρχει και βρίσκεται σε ένα περιβάλλον της ίδιας ιδιοσυγκρασίας. Αυτό άλλωστε καθιστά και την κάθε ομάδα μοναδική, γιατί όντας ο εαυτός σου, εμπλουτίζεις την αλληλεπίδραση και δημιουργείς προϋποθέσεις συνύπαρξης».
Η δουλειά γίνεται απόλαυση
Η Χαρά Ευσταθίου ανέφερε ότι παρόλο που έχουν ίσως κοινά βιώματα η καλλιτεχνική τους ταυτότητα είναι διαφορετική, «Παρόλο που είμαστε πέντε γυναίκες με φαινομενικά ίδια βιώματα, μέσα από τα έργα μας δείχνουμε ότι οι ανησυχίες και οι αντιλήψεις μας γύρω από την τέχνη διαφέρουν κατά πολύ. Έπρεπε να κάνουμε αυτή την έκθεση για να καταλάβουμε πόσο διαφορετικές είμαστε. Πόσο διαφορετική προσέγγιση έχει η καθεμία για την τέχνη. Η δημιουργία είναι πολύ προσωπική υπόθεση. Όσο κι αν ταιριάζουμε σαν χαρακτήρες άλλο τόσο διαφέρουμε σαν καλλιτέχνες. Και αυτό φαίνεται αν δει κανείς την έκθεση». Για την ίδια «τα βιώματα και οι μνήμες είναι αυτά που χρωματίζουν τον πίνακα ενός καλλιτέχνη. Στη δική μας περίπτωση, και στην προσπάθειά μας να αποδώσουμε τον χώρο, τα χρώματα και η προσέγγιση της καθεμιάς είναι πολύ διαφορετικά. Η τέχνη και η έκφραση είναι κάτι προσωπικό. Κανένας δεν μπορεί να γνωρίζει τι σκέφτεται ο άλλος όσο κοντά του κι αν είναι». Μιλώντας για τη συνεργασία τους είπε «Γνωριζόμαστε πολλά χρόνια τώρα γι’ αυτό και η συνεργασία μας ήταν διασκέδαση. Όταν έχεις να συνεργαστείς με φίλους η δουλειά γίνεται απόλαυση. Θεωρώ ότι παρά τις διαφορές μας ως καλλιτέχνιδες συνεργαστήκαμε άψογα και νομίζω ότι βγάλαμε ένα πολύ ωραίο αποτέλεσμα».
Η Δέσποινα Χριστού σημείωσε χαρακτηριστικά: «Πέραν από το γεγονός ότι σπουδάσαμε στην ιδία χώρα (Ελλάδα) και μας συνδέει μια φιλία ετών, μοιραζόμαστε πολύ συχνά τις ιδέες και τις απόψεις μας για την εικαστική προσέγγιση της καθεμιάς ξεχωριστά. Ως καλλιτέχνες νιώθουμε την ανάγκη να συζητάμε και να ανταλλάζουμε ιδέες μεταξύ μας. Μια συνήθεια που κρατήσαμε από τα πολύ νεανικά μας χρόνια. Οι κοινές μας ανησυχίες είναι πολλές... εστιάσαμε όμως περισσότερο στην έννοια του χώρου και ό,τι συνεπάγεται μέσα από αυτό. Ο χώρος είναι η αφετηρία της σκέψης μας για τη συγκεκριμένη έκθεση. Ο χώρος ως έννοια, ως τόπος, ως σημείο αναφοράς, ως ύπαρξης, ως βίωμα, και πολλά αλλά. Οι εναλλασσόμενοι χώροι με διαφορετική οπτική». Ο χώρος, η μνήμη και τα χρώματα για την ίδια είναι η ανθρώπινη ύπαρξη, «ποιοι είμαστε, η ταυτότητά μας, τα βιώματά μας, η παρουσία μας. Όλα μαζί συνθέτουν και καταγράφουν πώς βλέπουμε τα πράγματα γύρω μας μας και την ιδία ύπαρξη μας μέσα σε αυτά». Εξηγώντας για τη σύνδεση που έχουν καλλιτεχνικά μεταξύ τους η Δέσποινα είπε πως, «Η σύνδεση προκύπτει στον τρόπο που βλέπει η καθεμία από μας την παρουσία μας στον χώρο-τόπο. Η Χαρά με τα ονειρικά, φανταστικά τοπία πόλεων και χωρίων. Η Χρυσή με τα έντονα χρωματικά και βιωματικά τοπία της. Η Μαρία με τους χώρους από παιδικές μνήμες και βιώματα. Η Ανθή με τα εκρηκτικά κυπριακά τοπία και εγώ με τη σειρά μου με τις σύγχρονες ενοποιημένες παγκόσμιες πόλεις και τον ανθρώπινο παλμό που προκύπτει μέσα σε αυτές». Για τις πέντε καλλιτέχνιδες, όπως αναφέρει η εικαστικός, η συγκεκριμένη έκθεση ήταν ένα «πάρτι». «Είναι πολύ ευχάριστο και είμαστε πολύ χαρούμενες που παρόλες τις αντίξοες συνθήκες των ημέρων που ζούμε… πήραμε την απόφαση τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή να παρουσιάσουμε μέρος της δουλειάς μας και να δηλώσουμε με τον τρόπο μας ότι ο πολιτισμός υπήρχε, θα υπάρχει και θα υπάρχει όσο και αν δέχεται κτυπήματα από τις συνθήκες των καιρών μας».
Ολοκληρώνοντας τη συζήτηση με τις εικαστικούς η Ανθή Χαραλάμπους είπε στην «Κ» ότι η κοινή τους αφετηρία αφορά τον χώρο, εσωτερικό η εξωτερικό. «Πάνω σε αυτή τη βάση, τα βιώματα της καθεμιάς, προβάλλονται αναλόγως». Για την ίδια ο χώρος, τα χρώματα και οι μνήμες είναι κινητήρια δύναμη: «Όλα αυτά είναι η κινητήρια δύναμη που θα ωθήσει για τη δημιουργία του έργου, η αίσθηση, η συγκίνηση που θα με κάνει να θελήσω να εκφράσω αυτά που έχω μέσα μου». Η κοινή συνεργασία αναμεσά τους κάτω από τη θεματική του χώρου ήταν για την Ανθή ένα πολύ ωραίο συναίσθημα παρά τις διαφορές που έχουν ως προσωπικότητες, αλλά και ως καλλιτέχνιδες συνεργαστήκαν αρμονικά και συμπλήρωνε η μία την άλλη, «το να συνυπάρχουμε κάτω από την ίδια στέγη και οι διαφορετικές οπτικές γωνίες που έχει η καθεμιά για το κοινό θέμα “χώρος”, να εμπλέκονται αρμονικά και να συμπληρώνει η μία την άλλη».
Πληροφορίες
«Όψεις εναλλασσόμενων χώρων», Γκαλερί Αποκάλυψη έως 10 Απριλίου.
