ΚΛΕΙΣΙΜΟ
Loading...
 

Η τέχνη είναι το πιο αληθινό παραμύθι

Στην Έκθεση Τέχνης στην «Ακαμαντίς» φάνηκε ότι η κοινωνία μιλάει πολλές γλώσσες

Του Απόστολου Κουρουπάκη

Του Απόστολου Κουρουπάκη

kouroupakisa@kathimerini.com.cy

Η ένατη ετήσια έκθεση Νέων Δημιουργών που φιλοξενήθηκε στον εκθεσιακό χώρο «Ακαμαντίς» στη Λευκωσία έδωσε το στίγμα της στα καλλιτεχνικά πράγματα της Κύπρου, και το σημαντικό είναι ότι αυτόν τον φρέσκο αέρα τον έφεραν νέοι καλλιτέχνες. Οι καλλιτέχνες είχαν ως οδηγό τους τα κείμενα της Ελένης Νικοδήμου «Παραμύθι με όνομα» και «Η Σιωπή είναι δρόμος ή το κέλυφος της απόγνωσης;». Μιλήσαμε με την κ. Νικοδήμου, επιμελήτρια της Έκθεσης, μία έντονη καλλιτέχνης, που ζει την τέχνη με έναν δικό της τρόπο. «Απλώς και μόνο να φανταστώ τον κόσμο χωρίς τέχνη με τρομάζει», μου λέει η Ελένη Νικοδήμου και μάλλον είναι μία αποστροφή που δίνει πολλή τροφή για σκέψη.

 

«Έχουμε γίνει ηδονοβλεψίες στον ανθρώπινο πόνο»

–Λέτε να πετάξουμε αστερόσκονη άφοβα, η ομορφιά θα σώσει τελικά τον κόσμο;
–Το πιστεύω ακράδαντα ότι η ομορφιά είναι ο μόνος δρόμος που βγάζει κάπου. Γιατί βγάζει το καλό από μέσα μας. Όταν σκέφτεσαι όμορφα μόνο όμορφες σκέψεις θα γεννήσεις. Είναι το συν, το θετικό πρόσημο που θα γύρει την πλάστιγγα. Κοιτάξτε τον κόσμο πώς έγινε με όλες τις ασχήμιες που μας βομβαρδίζουν καθημερινώς τα ΜΜΕ και όλη αυτή την όβερ ντοζ της παραπληροφόρησης. Τη χρειαζόμαστε; Μας κάνει καλύτερους ανθρώπους; Κοιτάξτε τι γίνεται στη Συρία, όλα αυτά τα ερείπια όλοι αυτοί οι άνθρωποι που χάθηκαν... Παλαιότερα δεν θα κοιμόμασταν για ένα χρόνο με τέτοιες τρομακτικές εικόνες. Τώρα μια ματιά από την κλειδαρότρυπα, λίγες άναρθρες κραυγές από το facebook, σκουπίζουμε, γυρίζοντας σελίδα για την επόμενη είδηση. Έχουμε γίνει ηδονοβλεψίες στον ανθρώπινο πόνο. Ξένοι ως προς το ανθρώπινο είδος τον εαυτό μας δηλαδή, αυτοκαταστροφικοί. Έχουμε εθιστεί στην ασχήμια, δεν ξεχωρίζουμε πια το άσχημο από το όμορφο. Καιρός να κάνουμε κάτι για την επιβίωσή μας, γιατί η φύση εκδικείται όποιον την πονά. Ας σκεφτούμε κάτι όμορφο π.χ.: Χιόνισε απόψε και έχει πέσει μια λευκή σιωπή. Γαλήνη. Έχει πανσέληνο απόψε άνοιξα την αγκαλιά μου να τη ζεστάνω. Γράψτε μια τέτοια είδηση και θα είναι ανατρεπτική. Αυτό και μόνο αρκεί για αρχή.

–Μπορεί η σιωπή να αποδοθεί καλλιτεχνικά;
–Φυσικά, φωνάζοντας δυνατά με όποιον τρόπο μπορούμε. Με χρώματα, με ήχους, με απουσία, με το λευκό, με τα μάτια που κοιτούν κατάματα στο κενό, με ένα άδειο πιάτο στο τραπέζι, με τον ήχο του χιονιού που πέφτει, με την ακινησία, με ένα χάδι, με μια πέτρα, με ένα λουλούδι στην έρημο με μια λευκή κόλλα χαρτί με ένα ερωτηματικό... Γιατί η σιωπή είναι πάνω απ’ όλα λόγος. Ο πιο αιχμηρός λόγος.

–Σωπαίνει ποτέ ο καλλιτέχνης;
–Πολλές φορές. Για να αφουγκραστεί τον εαυτό του και τους άλλους. Για να σκεφτεί ή για να ξεπλύνει τις σκέψεις του από το βάρος της σκόνης που μάζεψαν και να δει καθαρά, αλλά και για να πάρει απόσταση από τα πράγματα. Για να ακούσει τους καιρούς κατά πού πάνε. Ή γιατί δεν έχει τίποτα να πει και μέχρι να έχει παραμένει στη σιωπή γεμίζοντας τις μπαταρίες του. Όπως και να έχει η σιωπή του καλλιτέχνη είναι πάντα προσωρινή αργά ή γρήγορα θα μιλήσει με τον δικό του τρόπο. Η σιωπή είναι αναγκαία στον καλλιτέχνη. Ακόμα κι όταν σιωπά εργάζεται. Ίσως το πιο σκληρό και πιο ουσιαστικό μέρος της δουλειάς του είναι αυτό που κάνει όταν σιωπά. Μια σιωπή που εργάζεται νυχθημερόν.

–Πώς βλέπετε τα εικαστικά πράγματα στην Κύπρο;
–Όπως όλα τα άλλα πράγματα στην Κύπρο. Νεφελώδη. Τους λείπει ο ενθουσιασμός, το μαζί και η συνάντηση. Και κύρια η ουσιαστική συζήτηση. Υπάρχουν σήμερα πολλοί καλλιτέχνες και υπάρχουν αρκετές καλές δουλειές αλλά λείπει κάτι. Μοναξιά. Ο καθένας είναι κλεισμένος σε ένα ερμητικά κλειστό όστρακο αυτοπροστασίας και συνομιλεί μόνο με τη σκιά του. Από φόβο; Το ίδιο κλίμα και από την Πολιτεία, εσωστρέφεια κι επιφύλαξη. Ένας ξένος τόπος. Ξενιτιά και προσφυγιά. Ό,τι καταφέρεις από μόνος σου. Όσο για τους πολιτικούς όλο μιλάνε για τον Πολιτισμό. Λέξη κενή περιεχομένου που μου προκαλεί θλίψη και βαρέθηκα να την ακούω. Την μέρα που θα πάψω να την ακούω από τα χείλια τους θα είμαι ευτυχισμένη. Αλλιώς αν την εννοούνε τότε ας μάθουν ότι το Α και το Ω ενός κράτους είναι ο Πολιτισμός. Εκεί αρχίζουν και τελειώνουν όλα.

Αυτή η περίοδος στην ζωή ενός καλλιτέχνη είναι η πιο δημιουργική.

–Έλαβαν μέρος 61 νέοι καλλιτέχνες, έχει χώρο για όλους η Κύπρος;
–Φυσικά, άλλωστε δεν είναι ποσοτικό το θέμα, αλλά να έχεις κάτι να πεις. Και να το πεις αυτό το κάτι καθαρά, με μια γλώσσα εικαστική που να το επικοινωνεί στους άλλους ή δυνατόν να ακουμπά κατευθείαν τις αισθήσεις τους. Συνειδητά ή ασυνείδητα οι αισθήσεις έχουν αισθητήρες που αντιλαμβάνονται μέσα από πιθανόν ανεξερεύνητες διαδρομές και γεωγραφίες του σώματος, αν κάτι τις αφορά τις συγκινεί, αν τους φωτίζει κάτι εστιάζοντας σε αυτό, ή τους δείχνει δρόμους και επιλογές. Από εκεί και πέρα πάει στο μυαλό που το επεξεργάζεται, για να θέσει σε κίνηση μια διαδικασία αμφίδρομης διαδρομής, όπου όλοι παίρνουν και δίνουν κάτι πίσω, για να έχει και νόημα το έργο τέχνης. Άλλωστε το λέει και η λέξη συν- κινώ εκτός από τον εαυτό μας που ψάχνει τρόπο να εκφραστεί να επικοινωνήσει, συμπεριλαμβάνει και το μαζί. Η τέχνη έχει μια πόρτα ανοιχτή προς όλους. Τώρα όσον αφορά τους καλλιτέχνες ο καθένας εκφράζεται με διαφορετικό τρόπο, κι αυτό είναι το ενδιαφέρον. Δεν είναι ένα παιχνίδι ανταγωνισμού αλλά ένας τόπος συνάντησης που παράγει πολιτισμό. Εξάλλου η ζωή και η φύση έχουν τους διορθωτικούς τους κανόνες που επαναφέρουν τις ισορροπίες. Διορθώνοντας πάντα τις αδικίες αργά η γρήγορα βάζοντας τα πράγματα και τον καθένα στην θέση που του αξίζει κρατώντας αυτό που πραγματικά φωτίζει. Τώρα αν η ερώτηση αναφέρεται στο αν οικονομικά ο χώρος μπορεί να αντέξει τόσους καλλιτέχνες; Πριν από το κούρεμα το άντεχε, τώρα τα πράγματα είναι δύσκολα για όλους αλλά η τέχνη ταξιδεύει παντού και βρίσκει τον τρόπο να υπάρξει.

–Κυρία Νικοδήμου, τι νομίζετε ότι άφησε η έκθεση στην «Ακαμαντίς»;

–Τη χαρά της συνάντησης με νέους ανθρώπους, με τον τρόπο σκέψης τους, πώς βλέπουν τα πράγματα, πώς αντιδρούν, πώς το επεξεργάζονται. Άφησε το να δεις με τα μάτια των άλλων. Αλλά και στους ίδιους άφησε την γνωριμία με το έργο των άλλων. Έτσι μαθαίνουν να συνυπάρχουν. Και σε μένα πέρα από την εμπειρία της επιμέλειας μιας έκθεση με τόσα πολλά έργα από τόσο διαφορετικούς καλλιτέχνες, άφησε τη χαρά του να κάνεις κάτι για κάποιους άλλους.

–Τι έφεραν οι νέοι καλλιτέχνες που συμμετείχαν στην Έκθεση;
–Είναι καλλιτέχνες ουσιαστικά στα πρώτα τους βήματα, μετέωρα πολλές φορές. Κάποιοι έχουν ήδη κάνει κάποιες εκθέσεις, ομαδικές ή ατομικές. Πολλοί από αυτούς είναι ακόμα στο στάδιο που πειραματίζονται που ψάχνουν τον δρόμο, ή, αν θέλετε, το κανάλι μέσα από το οποίο θα εκφραστούν καλύτερα. Έχουν ακόμα φρέσκα μέσα στο μυαλό τους όλα όσα διδάχτηκαν στις σχολές, τις διάφορες τάσεις, τα νέα ρεύματα, τις διάφορες τεχνοτροπίες και τεχνικές, ή όσα είδαν σε εκθέσεις και στα μουσεία. Το γνωρίζω καλά αυτό το στάδιο γιατί το πέρασα. Βομβαρδίζεται το μυαλό σου από διάφορα, θέλεις να είσαι σε όλα μέσα, θέλεις να δοκιμάσεις και αυτό και το άλλο και το παράλλο. Ακούς διάφορα, διαβάζεις διάφορα, μπερδεύεσαι, δένεσαι κόμπο που κάποιες φορές τον αισθάνεσαι θηλιά στον λαιμό που σε πνίγει, απογοητεύεσαι, και τότε αμφισβητείς τον εαυτό σου, και αμφιβάλλεις για τα πάντα.
Άλλες φορές πάλι πετάς στα σύννεφα και αρνείσαι να προσγειωθείς. Γεμίζεις από αυτοπεποίθηση, βρίσκεις κάποιες προσωρινές βεβαιότητες – γιατί οι βεβαιότητες είναι πάντα υπό αναίρεση για να έχει και νόημα ο δρόμος – και προχωράς με τόλμη και θράσος χαρακτηριστικό της νιότης για το εικαστικό ταξίδι. Μέσα εκεί οι νέοι καλλιτέχνες ψάχνουν να τοποθετηθούν, να βρουν το μέσο ή τα μέσα (γιατί ζούμε την εποχή που τα διακριτά όρια μεταξύ των τεχνών τείνουν να εκλείψουν) για να αφήσουν το δικό τους προσωπικό στίγμα.

–Καλλιτεχνικά είχε το επιθυμητό αποτέλεσμα η έκθεση; Αντικατοπτρίζεται και στις πωλήσεις;
–Νομίζω το είχε. Καταρχάς από τη μαζική προσέλευση του κόσμου, που, μετά το κούρεμα, είχε λίγο πολύ μουδιάσει και απέφευγε τις αίθουσες τέχνης, ίσως γιατί νομίζει ότι πρέπει αναγκαστικά να αγοράσει κάτι. Καλό είναι να συμβαίνει και αυτό αλλά το κύριο είναι να δει, να νιώσει. Το κούρεμα δεν κούρεψε και τη σκέψη, ίσως κιόλας την ανατροφοδότησε με ερωτήματα και νέους προβληματισμούς, ίσως και με έτοιμο υλικό. Το ουσιαστικό είναι να βλέπεις πόσο διαφορετικά εκφράστηκαν πάνω στο ίδιο θέμα, πόσες διαφορετικές διαδρομές καταγράφηκαν. Αυτό αυτόματα σε κάνει να καταλάβεις το πόσο διαφορετικές γλώσσες μιλάμε και στην κοινωνία, γιατί λειτουργεί σαν καθρέφτης σε μικρογραφία. Οι πωλήσεις καλά πήγανε και κάποια παιδιά στο ειδικό σχολείο «Ευαγγελισμός» θα βοηθηθούν και είναι σημαντικό που υπάρχουν τέτοιες ιδιωτικές πρωτοβουλίες όπως αυτήν του κυρίου Χρήστου Κινάνη και των νέων καλλιτεχνών που έρχονται να επιδιορθώσουν καταστάσεις στην κοινωνία. Στο καλλιτεχνικό κομμάτι επίσης υπήρχαν δυνατές στιγμές. Περίμενα ίσως λίγο περισσότερο θράσος και τρέλα με την καλή έννοια των λέξεων αλλά κι αυτό έχει τον χρόνο του. Επίσης ήταν η χαρά της γιορτής.


«Παραμύθια ενωμένα ποτέ νικημένα»

–Παραμύθι με όνομα; Ποιο όνομα θα δίνατε εσείς στην καλλιτεχνική αυτή προσπάθεια;
–Ένα παραμύθι με διάρκεια, που συνεχίζεται και κάθε χρόνο πιάνει την άκρη από εκεί που την άφησε την προηγούμενη χρονιά συνεχίζοντας. Ένα παραμύθι που πίστεψε στον εαυτό του και μεταμορφώθηκε στο να ζήσουνε κάποιοι συνάνθρωποι μας στο καλύτερα. Γιατί αυτός δεν είναι ο στόχος των παραμυθιών να ζήσουμε στο καλύτερα; Δύο άκρες έχει το παραμύθι αυτήν της φρίκης κι αυτήν της ομορφιάς. Στο δικό μας παραμύθι νομίζω ανοίξαμε αυτήν της ομορφιάς.

–Είναι τελικά η τέχνη ένα παραμύθι δίχως τέλος, αλλά με πολλούς πρωταγωνιστές;
–Η τέχνη είναι το πιο αληθινό παραμύθι. Είναι αυτή που δίνει όνομα στο παραμύθι κάνοντας το ανέφικτο να βγάλει ρίζες και να βλαστήσει στη γη του εφικτού. Να αποκτήσει ζωή. Ο κόσμος φτιάχτηκε από παραμύθια που πίστεψαν στον εαυτό τους. Κόντρα σε όλες τις δεισιδαιμονίες που επικρατούσαν στους αρχαίους πολιτισμούς αλλά και μέχρι σήμερα τόλμησε να φανταστεί πώς θα ήταν αλλιώς. Ξέρετε εσείς κανέναν καλύτερο τρόπο που να δίνει νόημα; Πώς προχώρησε ο κόσμος παρακάτω; Ό,τι έφτασε μέχρι εμάς από την ιστορία της εξέλιξης του πολιτισμού της ανθρωπότητας, ό,τι διασώθηκε, για να τα θεωρούμε εμείς σήμερα σαν βεβαιότητες, είναι από τους ανθρώπους της επιστήμης και της τέχνης που θέλησαν να θέσουν ερωτήματα και να αναζητήσουν απαντήσεις. Ο ίδιος ο πολιτισμός είναι η απόδειξη πως το παραμύθι συνεχίζεται χωρίς τέλος. Η φαντασία είναι ο τόπος όπου φυτρώνει η μόνη αλήθεια. Όλα τα άλλα μένει να αποδειχτούν. Παραμύθια ενωμένα ποτέ νικημένα. Απλώς και μόνο να φανταστώ τον κόσμο χωρίς τέχνη με τρομάζει. Εσάς;

–Η δική σας σχέση με την τέχνη ποια είναι;
–Το δικό μου Άλφα και Ωμέγα.

 

Εικαστικά: Τελευταία Ενημέρωση

Στο Μουσείο Χαρακτικής Χαμπή στα Πλατανίσκια θα παρουσιαστούν χαρακτικές εικονογραφήσεις μιας περιόδου 46 χρόνων, από το ...
Του Απόστολου Κουρουπάκη
 |  ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ
Το κοινό προσκαλείται να παρακολουθήσει τη δημιουργική διαδικασία του καλλιτέχνη από τις 28 Φεβρουαρίου, ενώ η μεγάλη τελετή ...
Kathimerini.com.cy
 |  ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ
X