Kathimerini.gr
ΤΟΥ ΝΙΚΟΥ ΒΑΤΟΠΟΥΛΟΥ
Προσεγγίζοντας το Καστελλόριζο με το πλοίο, έχοντας αφήσει πίσω τη Ρόδο, ο αέρας καταλαγιάζει, η θάλασσα γαληνεύει, απλώνεται σιωπή... Αυτή την αίσθηση, «να νιώθεις ότι ο χρόνος σταματά, ότι η κίνηση του πλοίου γίνεται σαν μέσα σε ένα παγωμένο στιγμιότυπο», περιγράφει με ακρίβεια και στοχαστική αναπόληση ο φωτογράφος Χρίστος Σιμάτος. Οι σκέψεις του πηγάζουν από τα συναισθήματα της πρώτης γνωριμίας με έναν τόπο που συνεπαίρνει, αν αναλογιστεί κανείς τους κύκλους της ιστορίας του, την αλλοτινή ευημερία του, τη μικρή του έκταση, την πυκνότητα της ομορφιάς του...
Ο Χρίστος Σιμάτος κλήθηκε να φωτογραφήσει το Καστελλόριζο, να δώσει πολλαπλές προσωπογραφίες του νησιού, να οργανώσει την ανατομία του ψυχισμού του και να το αποδώσει ως κοινό κτήμα, τυλιγμένο πλέον με ένα εσωτερικό φως. Το νέο βιβλίο, με τίτλο «Καστελλόριζο, εκεί που σταματά ο χρόνος», είναι έκδοση του Ελληνικού Ιδρύματος Ιστορικών Μελετών (ΙΔΙΣΜΕ) με γενική επιμέλεια της Ειρήνης Σαρίογλου και σχεδιάστηκε με την καλλιτεχνική επιμέλεια της Μαριάννας Πόγκα. Η έκδοση, με σκληρό εξώφυλλο και εξαιρετική εκτύπωση, προχωρεί τους σκοπούς του ΙΔΙΣΜΕ, που ήδη από το 1991, ύστερα από παρότρυνση της φιλολόγου Αικατερίνης Αραϊτζοπούλου-Σαρίογλου, συμβάλλει στην καταγραφή της πολιτιστικής κληρονομιάς του νησιού. Η Ειρήνη Σαρίογλου, γενική γραμματέας του ΙΔΙΣΜΕ, ιστορικός και καλλιτεχνική διευθύντρια του Διεθνούς Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Καστελλορίζου, παραμένει σταθερή στον στόχο της μεθοδικής και εις βάθος προβολής και ανάδειξης του νησιού.
Μέσα σε αυτό το πνεύμα, οι φωτογραφίες του Χρίστου Σιμάτου έρχονται να γεννήσουν μια υπεραξία. Σε έναν τόπο με τις δικές του απώλειες καταγεγραμμένες στον χρόνο, με κύματα μετανάστευσης κυρίως προς την Αυστραλία, εκεί όπου ένα «μεγάλο» Καστελλόριζο ευημερεί, οι φωτογραφίες του Χρίστου Σιμάτου δημιουργούν νέους νευρώνες. Είναι εντυπωσιακό αυτό που γράφει στον πρόλογό του ο Ελληνοαυστραλός πρέσβης της Αυστραλίας στην Ελλάδα, Αθανάσιος Σπύρου, ότι «ένα μικροσκοπικό νησί του Αιγαίου Πελάγους και μια πελώρια νησιωτική ήπειρος στην άλλη άκρη της υφηλίου μοιάζει να έχουν συνδεθεί για πάντα, σε μια ένωση που μπορεί να περιγραφεί μόνο με αναφορές στις λέξεις οικογένεια και αγάπη».
Εικόνες από το Καστελλόριζο, το οποίο ο φωτογράφος προσέγγισε και απέδωσε στο μαυρόασπρο φως μιας προσωπικής ερμηνείας (φωτ. ΧΡΙΣΤΟΣ ΣΙΜΑΤΟΣ).
Ο Χρίστος Σιμάτος είναι ένας εικαστικός φωτογράφος με σημαντική πορεία, στεριωμένη πάνω στη σχέση –εσωτερική, μύχια, κρυπτική– με τον ελληνικό τόπο, το βίωμα στη φύση και στο χτισμένο περιβάλλον, στη συνομιλία με το ίχνος, τους κραδασμούς των ερειπίων. «Ενας από τους προβληματισμούς στο έργο μου έχει να κάνει με την επίδραση που έχει η ανθρώπινη δραστηριότητα στον χώρο», λέει ο ίδιος. «Τα κτίρια που δημιουργεί ο άνθρωπος και πώς αυτά μεταμορφώνονται στο πέρασμα του χρόνου. Ολες τις ιστορίες που διηγούνται οι τόποι που έχει ζήσει ο άνθρωπος και το πόσο μικρός είναι μπροστά στο μεγαλείο της φύσης. Θέλω να παρουσιάσω αυτή την ενέργεια που κρύβει ο κάθε τόπος, γι’ αυτό και δεν συμπεριλαμβάνω ανθρώπους στις εικόνες μου. Το να συμπεριλάβω έναν άνθρωπο θα περιόριζε δραματικά την ανάγνωση του θεατή, γιατί η εικόνα θα αφηγούνταν την προσωπική ιστορία του εικονιζόμενου, ενώ ο σκοπός μου είναι να λειτουργήσει η εικόνα σαν κλειδί που θα ανασύρει αναμνήσεις, προσωπικές για τον κάθε θεατή».
Το Καστελλόριζο του Χρίστου Σιμάτου προβάλλει μέσα από ένα φέγγος, αποκαλύπτεται σε απόκλιση από την τυποποιημένη εικόνα της τουριστικής αναπαραγωγής, μεταβάλλεται σταδιακά σε αυτό που είναι στον πυρήνα του, με ένα φως μαύρο και λευκό, με σκληρές και μαλακές επιφάνειες, με περιγράμματα ακτογραμμών, με νεοκλασικά τέμπλα και παραδοσιακές λιθοδομές. Ολα τρεμοπαίζουν σε ένα φως που εισχωρεί.
«Το φως αυτό αποτέλεσε το στοιχείο που σαν ρυθμός διαπερνά όλες τις φωτογραφίες που τράβηξα στο Καστελλόριζο και τις συνδέει σε μια ενότητα», λέει ο Χρίστος Σιμάτος. «Το Καστελλόριζο είναι μοναδικό, αν μπορέσεις να αφεθείς στη γαλήνη του. Και τότε, αναπόφευκτα, θα χαθείς στην ομορφιά αυτού του τόπου και θα ταξιδέψεις μέσα στον εαυτό σου. Είναι ένα ταξίδι αυτογνωσίας, που πρέπει να πας στο Καστελλόριζο για να το βιώσεις. Αυτή την αίσθηση προσπάθησα να αποτυπώσω στις φωτογραφίες του Καστελλόριζου».
