Με αφορμή τα 219 έργα που επιστράφηκαν, κυρίως από την Αμμόχωστο και την έκθεση που πραγματοποιήθηκε την προηγούμενη Δευτέρα το απόγευμα (03/02) στο Λήδρα Πάλλας από την Τεχνική Επιτροπή Πολιτισμού, η ιστορικός τέχνης Δάφνη Νικήτα απάντησε στην «Κ» σε μερικά ερωτήματα που προκύπτουν με αυτά τα εμβληματικά και ιστορικά έργα. Η Δάφνη Νικήτα σπούδασε Ιστορία της Τέχνης στο University of Kent at Canterbury και στο Goldsmiths’ College, University of London (ΜΑ). Τονίζει ότι τα έργα αυτά, με τη θεματογραφία και την υφολογία τους, συμπληρώνουν κάποιες άδειες σελίδες της ιστορίας της σύγχρονης κυπριακής τέχνης, της περιόδου μέχρι το 1974, «ανοίγουν δρόμους στους ιστορικούς της τέχνης για νέες έρευνες για συμπλήρωση κενών της ιστορίας των εικαστικών τεχνών στον τόπο μας».
–Τι σημαίνει για την κυπριακή τέχνη και τον πολιτισμό η επιστροφή 219 έργων κυρίως από την Αμμόχωστο;
–Πρόκειται για μια πολύ σημαντική στιγμή για τη σύγχρονη κυπριακή τέχνη, γιατί ήλθαν στο φως μερικά πολύ σημαντικά έργα τα οποία είχαν μείνει για πολλές δεκαετίες άγνωστα στο κοινό και στους μελετητές της σύγχρονης κυπριακής τέχνης. Τα περισσότερα από τα έργα αυτά προέρχονται από τις συλλογές της Δημοτικής Πινακοθήκης Αμμοχώστου και έχω εκπλαγεί πολύ θετικά από την ποιότητα των έργων της συλλογής αυτής. Έχω ξεχωρίσει μερικά πολύ σημαντικά έργα του Μιχάλη Χατζηδημητρίου, ενός πρωτοπόρου καλλιτέχνη της Αμμοχώστου, του οποίου το έργο είναι πολύ λίγο γνωστό, ένα εκπληκτικό έργο του Χρ. Σάββα του 1954, που φωτίζει περισσότερο αυτή την περίοδο της δουλειάς του, το πολύ ωραίο τοπίο του Αδαμάντιου Διαμαντή «Οι Λεύκες του Αγίου Θεοδώρου», το οποίο μας ήταν γνωστό μόνο από μαυρόασπρη φωτογραφία. Επίσης, μερικά μνημειακά έργα του Γεώργιου Πολυβίου Γεωργίου από τα σημαντικότερα που έχει δημιουργήσει και πολλών άλλων σημαντικών Κυπρίων καλλιτεχνών όπως του Νίκου Νικολαΐδη, του Τηλέμαχου Κάνθου, του Ιωάννη Κισσονέργη, του Στας Παράσχου, του Γιώργου Σκοτεινού, της Ρέας Μπέυλυ, του Γιώργου Κοτσώνη για να θυμηθώ μόνο λίγους. Θεωρώ μεγάλη τύχη την επιστροφή των σαράντα τεσσάρων έργων του Γεώργιου Π. Γεωργίου που βρισκόντουσαν εγκλωβισμένα στο σπίτι του στην Αμμόχωστο. Πρόκειται για μερικά από τα πιο εμβληματικά έργα της σύγχρονης κυπριακής τέχνης , όπως το «Cypria Saga» και το έργο «Ξαναγέννηση της Κύπρου» που ζωγραφίστηκε το 1960 για να θυμίζει την ημέρα της Κυπριακής Ανεξαρτησίας.
–Γιατί αυτά τα έργα φέρνουν κάτι καινούργιο στα κυπριακά εικαστικά δρώμενα;
–Τα έργα αυτά με τη θεματογραφία και την υφολογία τους συμπληρώνουν κάποιες άδειες σελίδες της ιστορίας της σύγχρονης κυπριακής τέχνης, της περιόδου μέχρι το 1974. Ανοίγουν δρόμους στους ιστορικούς της τέχνης για νέες έρευνες για συμπλήρωση κενών της ιστορίας των εικαστικών τεχνών στον τόπο μας. Τα έργα αυτά συμπληρώνουν επίσης και τις προσωπικές πορείες πολλών καλλιτεχνών, φέρνοντας στην επιφάνεια άγνωστους προβληματισμούς τους. Ένα έργο που με εντυπωσίασε είναι αυτό του Μιχαήλ Κάσσιαλου που θα μπορούσε να είναι όχι έργο ενός ναΐφ καλλιτέχνη, αλλά έργο ενός σύγχρονου, ψαγμένου δημιουργού. Το γεγονός ότι αμέσως μετά την Ανακήρυξη της Κυπριακής Δημοκρατίας ο Δήμος της Αμμοχώστου είχε δημιουργήσει μια θαυμάσια πινακοθήκη με έργα σημαντικών Κυπρίων, αλλά και Ελλαδιτών καλλιτεχνών εύχομαι να αποτελέσει για όλους μας ένα φωτεινό παράδειγμα
Η τέχνη ενώνει ανθρώπους
–Πώς επηρέασαν αυτοί καλλιτέχνες όπως Γεώργιου Πολ. Γεωργίου, Δ. Διαμαντή, του Ιωάννη Κισσονέργη, Τηλέμαχου Κάνθου, Χριστόφορου Σάββα τους μετέπειτα Κυπρίους εικαστικούς;
–Καλλιτέχνες όπως ο Διαμαντής, ο Γεωργίου, ο Κισσονέργης, ο Κάνθος, ο Σάββα ανήκουν στους πρωτοπόρους Κύπριους καλλιτέχνες που έβαλαν τα θεμέλια πάνω στα οποία έκτισαν οι νεώτεροι για να έχουμε σήμερα μια ανθούσα κυπριακή τέχνη. Αυτοί είναι οι καλλιτέχνες που έφεραν πρώτοι το έργο τέχνης κοντά στο κυπριακό κοινό και βοήθησαν να δημιουργηθεί η σχέση που υπάρχει σήμερα μεταξύ καλλιτέχνη και κοινού.
–Πώς επηρέασε η τέχνη την δεκαετία του ’60-’70 τι άλλαξε, τι καινούργιο έφερε;
–Η τέχνη που δημιουργήθηκε στην Κύπρο την περίοδο μετά την Ανεξαρτησία και έως το 1974 είναι από τις πιο γόνιμες περιόδους της Σύγχρονης Κυπριακής Τέχνης. Αυτό φαίνεται και μέσα από τα έργα που επιστράφηκαν, όπως αυτά του Στέλιου Βότση, του Χρ. Σάββα, του Στας Παράσχου, του Γιώργου Σκοτεινού, του Ανδρέα Χαραλαμπίδη, καλλιτεχνών που δημιούργησαν την περίοδο αυτή. Τα έργα τους φανερώνουν τα νέα πιο σύγχρονα ρεύματα που άρχισαν να επικρατούν στη σύγχρονη κυπριακή τέχνη. Στα έργα που επιστράφηκαν συγκαταλέγεται και μια σειρά έργων του Στέλιου Βότση που είχαν επιστραφεί από έκθεσή του στο εξωτερικό και είχαν παραμείνει στο λιμάνι της Αμμοχώστου. Τα έργα αυτά ανήκουν στην εντελώς αφηρημένη περίοδο ζωγραφικής του Στέλιου Βότση που έδωσε και το αποτύπωμά της στην τέχνη της δεκαετίας του 1960.
– «Αυτή η έκθεση είναι ό,τι μπορεί η Κύπρος να γίνει. Ο πολιτισμός έχει τη δυνατότητα να ανοίξει διόδους επικοινωνίας». Η τέχνη και ο πολιτισμός μπορούν να συμβάλουν στις προσπάθειες για επίτευξη ειρήνης και συμφιλίωσης μέσω διαλόγου, οικοδόμησης εμπιστοσύνης και κατανόησης ανάμεσα στις κοινότητες». Με ποιον τρόπο;
–Η τέχνη έχει τη δύναμη να ανοίξει διόδους επικοινωνίας, να χτίσει γέφυρες μεταξύ ανθρώπων και λαών, να βοηθήσει στην ανταλλαγή ιδεών, αξιών και οραμάτων. Η τέχνη κάθε λαού αποτελεί δύναμη, ένα ακαταμάχητο όπλο, με το οποίο μπορούμε να πορευόμαστε, να διεκδικούμε, να δημιουργούμε, να αφήνουμε το σημάδι μας. Γι’ αυτό οι λαοί πρέπει να σέβονται ο ένας τα έργα τέχνης και πολιτισμού του άλλου. Εξάλλου, η τέχνη και γενικά ο πολιτισμός δεν έχουν σύνορα, δεν έχουν εθνικότητα, δεν έχουν όρια. Η τέχνη και μόνο αυτή μπορεί να ενώσει τους ανθρώπους ουσιαστικά, αληθινά, δημιουργικά και εποικοδομητικά. Αυτό μπορεί να γίνει εφικτό μέσω ενός δυναμικού πολιτιστικού διαλόγου μεταξύ των ανθρώπων της τέχνης και του πνεύματος που κατοικούν το νησί αυτό από την μια άκρη μέχρι την άλλη. Όσο πιο γρήγορα το καταλάβουμε αυτό τόσο το καλύτερο για το καθένα από εμάς αλλά πάνω από όλα για τον τόπο μας. Η ανταλλαγή αυτή είναι ένα θετικό παράδειγμα απόδειξης σεβασμού στα έργα πολιτισμού.
