Kathimerini.gr
Με μια αληθινή ιστορία, το κατόρθωμα του πιλότου Τσέσλι «Σάλι» Σάλενμπεργκερ να προσθαλασσώσει ένα Μπόινγκ της US Airways στον ποταμό Χάντσον, με απόλυτη ασφάλεια για τους επιβάτες και το πλήρωμα, επιστρέφει στο κινηματογραφικό μας προσκήνιο ο Κλιντ Ιστγουντ.
Το «Sully» του, το οποίο εκτυλίσσεται στο έδαφος, είναι ένας ύμνος στον Αμερικανό ήρωα. Και ήρωας για τον 86χρονο, ενίοτε «ξεροκέφαλο» Ιστγουντ δεν είναι κάποιος σούπερμαν της Marvel, αλλά ένας καθημερινός άνθρωπος που επιμένει συνειδητά να κάνει σωστά τη δουλειά του, παίρνοντας την κατάσταση στα χέρια του τις κρίσιμες στιγμές. Αυτή η ευθύνη δεν διαχέεται «δημοκρατικά» στους τριγύρω, αλλά παραμένει μέχρι την ύστατη στιγμή στα χέρια αυτού που εξαρχής την ανέλαβε.
Το πρωινό της 15ης Ιανουαρίου του 2009 η εσωτερική πτήση 1549 της US Airways παραλίγο να καταλήξει σε τραγωδία. Λίγο μετά την απογείωση από το αεροδρόμιο La Guardia της Νέας Υόρκης, και ενώ το αεροσκάφος βρισκόταν ακόμη σε ανοδική πορεία, ένα σμήνος πουλιών έπεσε στο κόκπιτ και στους δύο κινητήρες του Μπόινγκ, που τέθηκαν εκτός λειτουργίας σε λίγα δευτερόλεπτα. Ο «Σάλι», εμπειρότατος πιλότος, με πάνω από σαράντα χρόνια στους αιθέρες, συνεκτίμησε όλες τις παραμέτρους σε ελάχιστο χρόνο και αποφάσισε να προβεί σε προσθαλάσσωση στον ποταμό Χάντσον. Αγνόησε τις οδηγίες του πύργου ελέγχου που τον κατηύθυναν σε γειτονικό αεροδρόμιο. Η ικανότητά του και η άριστη συνεργασία του με τον συγκυβερνήτη και το υπόλοιπο πλήρωμα αποσόβησαν το μοιραίο. Το «σύστημα» λειτούργησε στην εντέλεια γιατί ο ανθρώπινος παράγοντας δούλεψε με ψυχραιμία· δεν κατελήφθη από πανικό.
Το φιλμ, φαινομενικά μονοσήμαντο, στην πραγματικότητα είναι βαθιά πολιτικό: αποτυπώνει προσεκτικά στις εικόνες του την αντίθεση του Ιστγουντ απέναντι σε ό,τι πολιτικώς ορθό, ενώ η «σημειολογία» του αφήνει να διαφανεί και η επιθυμία του βετεράνου δημιουργού να ξορκίσει τον φόβο που παρέλυσε την Αμερική, ιδιαίτερα τη Νέα Υόρκη, μετά το τρομοκρατικό χτύπημα στο Μανχάταν στους Δίδυμους Πύργους.
Το «Sully» ξεκινάει με ένα κακό όνειρο του Σάλενμπεργκερ, με μια σκηνή που συνειρμικά παραπέμπει στον εφιάλτη της 11ης Σεπτεμβρίου, και συνεχίζεται σαν ταινία «έρευνας» γύρω από την ορθότητα ή μη της απόφασης του ήρωα να πράξει σύμφωνα με τη γνώση και την εμπειρία του.
Στο «Sully», ο Ιστγουντ φέρνει τον ανθρώπινο παράγοντα σε μια διαρκή διαλεκτική σύγκρουση με τους αλγόριθμους των προσομοιωτών, αλλά και με τους άκαπνους γραφειοκράτες των ασφαλιστικών εταιρειών και της αεροπορικής εταιρείας, που επιχείρησαν να κατηγορήσουν τον Σάλενμπεργκερ για λάθος απόφαση. Για ευνόητους λόγους. Οι προσομοιώσεις της «ασφαλούς επιστροφής» στα κομπιούτερ, έπειτα από σοβαρή «προπόνηση» των χειριστών, προσγείωναν το Μπόινγκ σε ένα κοντινό αεροδρόμιο. Το πρωινό της 15ης Ιανουαρίου η πτήση 1549 της US Airways, όμως, εξελίχθηκε σε υπόθεση ζωής και θανάτου. Δεν ήταν βιντεογκέιμ. Οι 155 άνθρωποι που επέβαιναν στο Μπόινγκ το ξέρουν πολύ καλά. Το βάρος της ταινίας έχει μετατοπιστεί περίτεχνα στην προσπάθεια του Σάλενμπεργκερ να δικαιολογήσει τις πράξεις του σε μια ανακριτική επιτροπή του Συμβουλίου Ασφαλείας Εθνικών Μεταφορών.
Η Αμερική, ένας χαμένος παράδεισος
Ο Κλιντ Ιστγουντ, ο οποίος προσφάτως ήρθε στην επικαιρότητα και για την τοποθέτησή του υπέρ του Ντόναλντ Τραμπ (σε συνέντευξή του στο περιοδικό Esquire, στην οποία όμως δεν παρέλειψε να χαρακτηρίσει ανοησίες πολλές από τις δηλώσεις του υποψηφίου για την προεδρία μεγιστάνα), στο «Sully» είναι απολύτως συνεπής με ό,τι υποστήριζε ανέκαθεν στις ταινίες του. Εδώ και χρόνια περιγράφει μια εχθρική, έρημη χώρα. Οι ήρωές του είναι αναχρονιστικοί και ο ίδιος υπέρμαχος ενός ατομισμού, σχεδόν στο μεταίχμιο του ρομαντισμού. Στις ιστορίες του το άτομο είναι ελεύθερο, αποκλειστικά υπεύθυνο των πράξεών του και κρίνεται με βάση τις αξίες μιας Αμερικής που μοιάζει με χαμένο παράδεισο.
Ο βετεράνος σήμερα Ιστγουντ βάδιζε πάντα δίπλα σε τέτοιους ήρωες (και αντιήρωες), ακλόνητους στους δικούς τους κανόνες ηθικής, με μια αξιοπρέπεια ξεχασμένη ως αξία στη σύγχρονη μαζική κουλτούρα. Ο φιλήσυχος αγρότης του Νότου Τζόσι Γουέιλς, που μετατρέπεται σε εκδικητή όταν οι Βόρειοι δολοφονούν την οικογένειά του («Εκδικητής εκτός νόμου»), ελάχιστα διαφέρει από τον επιθεωρητή Κάλαχαν («Βρώμικος Χάρι»)· και οι δύο, όταν αυτοδικούν, λειτουργούν ως αναχρονιστικοί ήρωες πέρα από τα όρια του Καλού και του Κακού. Δεν δίνουν δεκάρα για το προσωπικό κόστος. Το ίδιο συμβαίνει και με τον Φράνκι (ο ήρωας που ενσάρκωσε στο αριστουργηματικό του φιλμ «Million Dollar Baby») που η ηθική του, η οποία πηγάζει από την εμπειρία του, είναι ισχυρότερη και από την πίστη του στον Θεό.
Ο Ιστγουντ, ο οποίος και στο παρελθόν τάχθηκε ανοικτά με τους Ρεπουμπλικανούς (είχε εκλεγεί και δήμαρχος), έχει κατηγορηθεί και για ρατσισμό. Ας θυμηθούμε και τα όσα έλεγε γι’ αυτόν ο Σπάικ Λι πριν από χρόνια,όταν είχαν προβληθεί τα «Γράμματα από την Ιβο Ζίμα»).
Στις «Σημαίες των προγόνων μας» όμως τάχθηκε χωρίς να μασά τα λόγια του υπέρ του Ινδιάνου, ταυτιζόμενος με τον αουτσάιντερ της «Γης της Επαγγελίας», ενώ στο υπαρξιακό «Gran Torino» του «σκότωσε» τον «Βρώμικο Χάρι» σε μια γκρίζα ζώνη: ανάμεσα στο δράμα μιας οικογένειας «κίτρινων μιασμάτων» και στο πτώμα μιας παχύσαρκης κυνικής λευκής οικογένειας (που καταναλώνει με βουλιμία και χωρίς σεβασμό από τα έτοιμα που άφησαν οι παλαιότεροι).
Ο Ιστγουντ ήταν πάντα αντιφατικός. Απρόβλεπτος και «ξεροκέφαλος», αλλά και ευθυτενής λευκός τζέντλεμαν που υποκλίθηκε αρκετές φορές με βαθύ σεβασμό στον μαύρο. Το 1987, όταν κάποιοι τον ήθελαν να πνίγεται στα απόνερα του ρεϊγκανισμού, έκανε τη μεγάλη στροφή στην καριέρα του σκηνοθετώντας το «Μπερντ», εξαιρετική βιογραφία για τη μεγαλύτερη παραφωνία της μαύρης μουσικής, τον Birdy Τσάρλι Πάρκερ.
Σήμερα γύρισε το «Sully» για να υπερασπιστεί το αυτονόητο: την αποτελεσματικότητα του Σαλενμπέργκερ. «Είχε εξαιρετικό ενδιαφέρον η διαμάχη που ξέσπασε όταν οι ειδικοί αμφισβήτησαν τις αποφάσεις του, παρά το γεγονός ότι έσωσε τόσο πολλές ζωές».
