ΚΛΕΙΣΙΜΟ
Loading...
 

Σεμινάριο για τον σπουδαίο Αμερικανό συγγραφέα Τενεσί Ουίλλιαμς

Ο σκηνοθέτης Ανθούλλης Δημοσθένους στοχεύει στην ανάδειξη της αυτοαναφορικότητας στα θεατρικά έργα του

Του Απόστολου Κουρουπάκη

Του Απόστολου Κουρουπάκη

kouroupakisa@kathimerini.com.cy

Το RRed Stage Theatre φιλοξενεί τον σκηνοθέτη Ανθούλλη Δημοσθένους ως εισηγητή του σεμιναρίου «Ανακαλύπτοντας τον Τένεσι Ουίλλιαμς», ένα σεμινάριο που περιλαμβάνει γνωριμία με τις βασικές επιρροές του Αμερικανού συγγραφέα Τενεσί Ουίλλιαμς (1911-1983). Στόχος του σεμιναρίου είναι η ανάδειξη της αυτοαναφορικότητας στα θεατρικά έργα του Ουίλλιαμς και, η πιο εύστοχη ερμηνεία των υπόρρητων νοημάτων της δραματουργικής του γραφίδας. Για το σεμινάριο μάς μίλησε ο Ανθούλλης Δημοσθένους, ο οποίος εδώ και πολλά χρόνια μελετάει επισταμένα το έργο του Αμερικανού συγγραφέα. Επίσης, η ηθοποιός Ελένη Οδυσσέως παρουσιάζει το Red Stage Theatre ή το Θέατρο Κόκκινη Σκηνή. 

 

–Τι είναι αυτό που χαρακτηρίζει το έργο του Τενεσί Ουίλιαμς στην ολότητά του;
–Αυτό που χαρακτηρίζει το έργο του Ουίλιαμς θα έλεγα πως είναι η ακλόνητη πίστη πως ακόμη και μέσα από τις πιο ακραίες δυσκολίες ο άνθρωπος μπορεί να ανθίσει. Είναι, εξάλλου, ενδεικτικό πως πάνω στην ταφόπλακα του Ουίλιαμς έχει σκαλιστεί μια φράση από το έργο του «Camino Real», η οποία αντανακλά όλη του την πορεία στη ζωή: «The violets in the mountains have broken the rocks» (οι βιολέτες στα βουνά έχουν ραγίσει τους βράχους). Η ευαισθησία και η ομορφιά μέσα από την επιμονή νικούν όλα τα εμπόδια. Ο ίδιος ο Ουίλιαμς δεν έπαψε να μιλά για τις αντιξοότητες που είχε να διαχειριστεί σε όλη την πορεία του βίου του και να καταλήγει πάντα στη φράση en avant (εμπρός).

–Γιατί ειδικά είναι σημαντική η αυτοαναφορικότητα στον Ουίλιαμς;
–Όλοι οι άνθρωποι που επιλέγουν να εκφραστούν μέσα από το γράψιμο έχουν την ανάγκη να μιλήσουν για τη ζωή τους, για τα βιώματά τους. Κάποιοι περισσότερο, κάποιοι λιγότερο. Ο Τενεσί Ουίλιαμς έχει επανειλημμένα δηλώσει ότι γράφει προκειμένου να μιλήσει για τη ζωή του. Ως ποιητής και ως θεατρικός συγγραφέας χρησιμοποιεί τα σύμβολα και τον παραβολικό λόγο ώστε να μετουσιώσει το βίωμα από κάτι προσωπικό σε κάτι συλλογικό. Όσα του συνέβησαν δεν έχουν σημασία αυτά καθαυτά. Σημασία έχει ότι η δραματουργική παρουσίασή τους διευρύνει τις διαστάσεις τους, με αποτέλεσμα να αφορούν τον καθένα μας και ο καθένας να μπορεί να ταυτιστεί με αυτά. Η παρανόηση, όμως, είναι ένας κίνδυνος που ελλοχεύει. Για παράδειγμα, πολλοί θεωρούν ότι επειδή αρκετοί από τους χαρακτήρες των έργων του Ουίλιαμς είναι ομοφυλόφιλοι αυτό συνιστά τόλμη και ακτιβισμό υπέρ των δικαιωμάτων των ΛΟΑΤΚΙ ατόμων. Αυτό αποτελεί μια ξεκάθαρη διαστρέβλωση. Καταρχάς, όλοι οι χαρακτήρες που συνδέονται με ομοφυλοφιλικές αναφορές ή ερωτικά πάθη γενικότερα συντρίβονται, έχουν μια οικτρή κατάληξη. Αυτό από μόνο του θα έπρεπε να προβληματίσει. Στην πραγματικότητα ο Ουίλιαμς βρισκόταν σε μια εσωτερική σύγκρουση, αφού η μια πλευρά του εαυτού του ήταν βαθύτατα θρησκευόμενη και συντηρητική, ενώ η άλλη παράφορη, ασύδοτη και ολότελα έκλυτη. Νομίζω πως ο αμερικανικός Νότος και η Κύπρος έχουν πολλές αναλογίες. Το συμπέρασμα, λοιπόν, είναι πως ο Ουίλιαμς βασανίζεται για την ομοφυλοφιλία του, δεν την προβάλλει.


–Υπάρχουν ομοιότητες μεταξύ του Ουίλιαμς και του Μακ Ντόνα στον τρόπο θέασης της πραγματικότητας, τηρουμένων πάντοτε των αναλογιών…; Στο ρωτάω γιατί έργα των δύο συχνά ανεβαίνουν στα κυπριακά θέατρα.
–Βασικό στοιχείο σε πολλά έργα του Μακ Ντόνα είναι η αποδόμηση του προτύπου της οικογένειας μέσα από την ανάδειξη της τοξικότητας που μπορεί να εισπράξει ένα παιδί από το περιβάλλον αυτό. Ιδιαίτερα στον «Πουπουλένιο» ο θεατρικός συγγραφέας διακηρύσσει πως τη χειρότερη κακοποίηση μπορεί να την εισπράξει κανείς από την ίδια του την οικογένεια. Ο Ουίλιαμς τόλμησε να αγγίξει το θέμα αυτό όχι τόσο με την ψυχογραφική διάθεση του Μακ Ντόνα, αλλά περισσότερο στο πλαίσιο του κοινωνικού δράματος όπου οι γονείς επιχειρούν να καταπιούν την προσωπικότητα των παιδιών τους, όπως για παράδειγμα η Αμάντα στον «Γυάλινο κόσμο». Οι Κύπριοι ίσως ενδόμυχα αρέσκονται στο να παρακολουθούν έργα που πραγματεύονται το θέμα της νοσηρής εξάρτησης γονιών και παιδιών επειδή μάλλον με κάποιον τρόπο τους αφορά.

 

–Ποιες είναι οι δυσκολίες που αντιμετωπίζει συνήθως ένας σκηνοθέτης ή ένας ηθοποιός ανεβάζοντας έργα του;
–Τα έργα του Τενεσι Ουίλιαμς φαίνονται εύκολα στην κατανόησή τους σε ένα πρώτο επίπεδο ανάγνωσης. Το βάθος τους όμως είναι αμέτρητο. Μπορείς, λοιπόν, να αφιερώσεις τον απαραίτητο χρόνο για να μελετήσεις και να αντιπαραβάλεις όλα τα έργα του, ώστε να ανιχνεύσεις τα μοτίβα που χρησιμοποιεί για να καταπιαστεί με βαθύτερες αλήθειες. Και φυσικά αυτό είναι μόνο η αρχή. Πρέπει να ασχοληθείς με το σύνολο της πρωτογενούς βιβλιογραφίας, δηλαδή τα απομνημονεύματά του, τα ημερολόγια, τους τόμους της επιστολογραφίας του, τα απομνημονεύματα της μητέρας του και πάλι αυτό δεν θα είναι αρκετό. Θα πρέπει να μελετήσεις τη δευτερεύουσα βιβλιογραφία και τις ερμηνείες όλων των μελετητών του έργου του Ουίλιαμς έτσι όπως αυτές γνωστοποιήθηκαν σε δημοσιευμένες μελέτες, σε μονογραφίες και συλλογικούς τόμους. Μπορεί βέβαια να πάρεις ένα από τα έργα του και να το σκηνοθετήσεις χωρίς να ενδιαφέρεσαι καθόλου για το τι ήθελε να πει ο θεατρικός συγγραφέας, κάτι που κατά τη γνώμη μου αποτελεί ανοσιούργημα. Οι ηθοποιοί από την άλλη έχουν να αναμετρηθούν με πολύ δύσκολους χαρακτήρες και να παλέψουν να τους ενσαρκώσουν χωρίς να προδώσουν το εκτόπισμα του καθενός από αυτούς.

–Μέσα από την ενασχόλησή σου με τον Ουίλιαμς ποιες πτυχές έχεις αναδείξει; Και τι είναι αυτό που σε έχει εντυπωσιάσει περισσότερο στα έργα του;
–Ο Όσκαρ Μπρόκετ, ένας μεγάλος ιστορικός του θεάτρου, απέδωσε την πτώση της δημοφιλίας των έργων του Ουίλιαμς στο ότι έγινε προβλέψιμος, αφού ουσιαστικά πραγματευόταν περίπου το ίδιο θέμα. Όντως, οι θρησκευτικές επιρροές του Αμερικανού συγγραφέα τον οδήγησαν στο να γράφει παραλλαγές του ίδιου αφηγήματος: της παραβολής του ασώτου! Τα έργα αυτά, όμως, έχουν μεγάλη θεατρική αξία, αφού αγγίζουν διαχρονικές ανθρώπινες ανησυχίες σχετικές με τη μεταφυσική, την υπαρξιακή αναζήτηση, την εικόνα του Θεού, το επέκεινα κ.ο.κ. Αυτό που με έχει εντυπωσιάσει περισσότερο είναι η δεξιοτεχνία του στην κωδικοποίηση υπόρρητων νοημάτων. Πρόκειται για μια δυνατότητα να επικοινωνεί με απλό τρόπο, αλλά να πυροδοτεί την ανάγκη για γνωριμία με έναν κόσμο αφάνταστα πιο ευρύ και πολύπλοκο.


–Συχνά δίνεις ιδιαίτερη σημασία στην ορθόδοξη χριστιανική πλευρά του, γιατί έχει τόση σημασία;
–Από νεαρή ηλικία ο Τενεσί Ουίλιαμς μυήθηκε στην ποίηση του Ρίλκε και μέσω αυτού εξοικειώθηκε με την ατμόσφαιρα της ρωσικής Ορθοδοξίας. Το 1948 γνωρίζει την Ρωσίδα θρησκόληπτη ηθοποιό Μαρία Μπρίτνεβα και γίνονται επιστήθιοι φίλοι ώς το τέλος της ζωής του. Στη διαθήκη του ορίζει εκείνη, και όχι τον αδελφό του Ντάκιν, γενική διαχειρίστρια των πνευματικών δικαιωμάτων των έργων του, καθώς και υπεύθυνη για την πολυαγαπημένη, διανοητικά ανάπηρη, αδελφή του, Ρόουζ. Μάλιστα, ο ίδιος παραδέχθηκε πως κάποιες ηρωίδες έργων του είναι εμπνευσμένες από τη Μαρία. Οι Ρώσοι έχοντας αλλοιώσει την Ορθοδοξία αντιμετωπίζοντάς την ως μια εκδοχή της χριστιανικής λατρείας τυπολατρική και ακραία μυστικιστική εισήγαγαν μια επίφαση πνευματικότητας που γοήτευσε τον Ουίλιαμς. Έφτασε μάλιστα στα 1963 να συνοψίζει τις θρησκευτικές του αναζητήσεις στη ρωσική εικόνα που του έκανε δώρο η Μαρία, καθώς την είχε κρεμάσει στο κρεβάτι του και προσευχόταν σε αυτή. Πώς μπορώ, λοιπόν, να αγνοήσω μια τόσο σημαντική παράμετρο κατανόησης του έργου του Ουίλιαμς; Όταν σκηνοθετώ τα κείμενα του Τενεσί Ουίλιαμς έχω δίπλα μου τη Μαρία Μπρίτνεβα, τον πιο κοντινό άνθρωπο του Αμερικανού συγγραφέα να μου υπαγορεύει στο αφτί τις απαντήσεις στα άπειρα ερωτήματα που θέτω σε κάθε έργο του.

 

ΕΛΕΝΗ ΟΔΥΣΣΕΩΣ

 

–Τι είναι το Red Stage Theatre; Πού στοχεύει;
–To Red Stage Theatre ή το Θέατρο Κόκκινη Σκηνή, λειτουργεί ως Θέατρο, και καλλιτεχνικός και εκπαιδευτικός χώρος, με αντικείμενό του τις Τέχνες. Μόλις τον Οκτώβριο του 2020 απέκτησε στέγη, συνέπεσε με την πολύπλοκη και πρωτόγνωρη συνθήκη αυτή της πανδημίας και με μόλις 2-3 μήνες λειτουργίας του είναι κλειστό εδώ και σχεδόν έναν χρόνο. Ούτε με τα μέτρα που ίσχυαν για τα άλλα θέατρα μπόρεσε να λειτουργήσει λόγω του ότι είναι μικρό σε χωρητικότητα και ήταν ασύμφορο να γίνει κάποια παραγωγή καθώς επίσης ούτε οι περιοδείες στα σχολεία μπορούσαν πια να πραγματοποιούνται. Είναι προς το παρόν το μόνο κυπριακό θέατρο μέλος των Διεθνών δικτύων Small Size Network και Assitej International Association of Theatre for Children and Young People. Εμπνεύστρια και δημιουργός του η ηθοποιός Ελένη Οδυσσέως. Φέτος λαμβάνει μέρος στο Διεθνές Φεστιβάλ Small Size Days 2021 του Small Size Network στις 29/20 και 31 Ιανουαρίου, διαδικτυακά, όπου λαμβάνουν μέρος καλλιτέχνες με πάνω από 50 χώρες μέλη του δικτύου.

 

–Ποιος είναι ο κύριος στόχος του;
–Κύριος στόχος του Red Stage Theatre είναι οι επαγγελματικές θεατρικές παραγωγές παιδικής σκηνής, και φυσικά οι παραγωγές κεντρικής σκηνής, καθώς και η συνεχής παροχή προγραμμάτων και εργαστηρίων για την εκπαίδευση και εξέλιξη των ανθρώπων που είναι οι ίδιοι καλλιτέχνες αλλά και ευρύτερα για όσους αγαπούν τις Τέχνες. Όσον αφορά τις θεατρικές παραγωγές αυτό είναι ένα πολύ δύσκολο εγχείρημα όντας ένα μικρό ιδιωτικό θέατρο. Οι στόχοι πάντα υπάρχουν αλλά και είμαστε πάντα ευέλικτοι για προσαρμογές και αναθεωρήσεις, όπως αυτή τη στιγμή με την πανδημία, όταν με πολλές δυσκολίες συνεχίζουμε και προσπαθούμε να προσφέρουμε σεμινάρια online. Κάτι στο οποίο ενεργοποιηθήκαμε άμεσα και πρωτοπορούμε. Σε αυτό το σημείο ένα μεγάλο ευχαριστώ σε όλους τους συνεργάτες μας που συντονίστηκαν άμεσα μαζί μας. Για τα σεμινάρια ενημερώνουμε τακτικά την ιστοσελίδα μας www.redstagetheatre.com καθώς και τις σελίδες του Red Stage Theatre σε facebook και instagram. Ένας όμως πολύ μεγάλος στόχος είναι να συνεχίζουμε να προσπαθούμε να καλλιεργήσουμε τη σημασία της συνεχούς εκπαίδευσης μέσα στις τέχνες, κάτι το οποίο δεν συμβαίνει σε ικανοποιητικό βαθμό ακόμα στην Κύπρο.

 

–Ποιες είναι δραστηριότητές του;
–Ξεκινώντας το Red Stage Theatre από το 2008 μέχρι και σήμερα προσφέρει ημερίδες, συναντήσεις και εργαστήρια πάνω σε τεχνικές και μεθόδους υποκριτικής, για το θέατρο και την υποκριτική στην κάμερα, καθώς και άλλες θεματικές όπως δημιουργική γραφή, αναλύσεις έργων, σωματικό θέατρο κ.α. Και αυτά όλα αφορούν επαγγελματίες και ερασιτέχνες καλλιτέχνες. Φιλοξενεί επαγγελματίες δασκάλους, εισηγητές, ακαδημαϊκούς, ηθοποιούς και σκηνοθέτες από την Κύπρο και το εξωτερικό, που διευθύνουν και διδάσκουν εργαστήρια και σεμινάρια, και λειτουργεί επίσης πρόγραμμα προετοιμασίας για εισαγωγικές εξετάσεις για σπουδές θεάτρου σε Δραματικές Σχολές Κύπρου, Ελλάδας, Αγγλίας και Αμερικής το οποίο διδάσκει αποκλειστικά η ηθοποιός και σύμβουλος σπουδών Ελένη Οδυσσέως, με πλήρη επιτυχία των μαθητών σε δραματικές σχολές, πανεπιστήμια και κονσερβατόρια.

ΣΧΕΤΙΚΑ TAGS

Θέατρο-Χορός: Τελευταία Ενημέρωση

X