ΚΛΕΙΣΙΜΟ
Loading...
 

Τι είναι ο Επιτάφιος

Ως Επιτάφιο έχει επικρατήσει να ονομάζουμε το ειδικό κουβούκλιο, επί του οποίου έχει τοποθετηθεί ο «Επιτάφιος»

Kathimerini.com.cy

info@kathimerini.com.cy

Η Μεγάλη Παρασκευή είναι συνυφασμένη για τους πιστούς της Ορθόδοξης Εκκλησίας με τον στολισμό, την προσκύνηση και την περιφορά του Επιταφίου. Τι είναι όμως ο Επιτάφιος; Η περιφορά του ξεκινά από το ιερό βήμα ακολουθώντας μία πορεία γύρω από το ναό ή την ευρύτερη περιοχή, για να αποτεθεί τελικά στο κέντρο του ναού, όπου και παραμένει μέχρι το πρωί του Μεγάλου Σαββάτου, ώστε να μπορούν να το προσκυνήσουν οι πιστοί.

Ως Επιτάφιο, λοιπόν, έχει επικρατήσει να ονομάζουμε το ειδικό κουβούκλιο, επί του οποίου έχει τοποθετηθεί ο «Επιτάφιος». Στη λειτουργική, ωστόσο, Επιτάφιος είναι το λειτουργικό κάλυμμα/άμφιο, ένα μεγάλο ύφασμα, κεντημένο συχνά με πλούσια διακόσμηση, που ανά τους αιώνες διαφοροποιήθηκε στη χρήση και τη διακόσμηση. Ο Επιτάφιος προέρχεται από τον μεγάλο «Αέρα», τον πέπλο δηλαδή με τον οποίο κάλυπταν τα ιερά σκεύη. Ο Θεόδωρος Στουδίτης το ανέφερε ως το «ανώτατον πέπλον».

Ο Επιτάφιος αρχικά έφερε εικόνα του νεκρού σώματος του νεκρού Χριστού, ενώ αργότερα άρχισε να διακοσμείται και με άλλες μορφές, όπως της Παναγίας, αλλά και άλλων μορφών. Κατά τα μεταβυζαντινά χρόνια ο λειτουργικός χαρακτήρας του αμφίου γίνεται ιστορικός, αφού εικονίζεται ο νεκρός Χριστός περιστοιχισμένος από τα πρόσωπα που συνθέτουν την παράσταση του Επιτάφιου Θρήνου. Συχνά υπάρχουν λειτουργικές επιγραφές από τα Εγκώμια, η επιγραφή «Επιτάφιος Θρήνος» ή σπανιότερα το «Βασιλεύς της Δόξης».

Ο Επιτάφιος εντάσσεται στην κατηγορία των ιερών εικόνων, αφού αναπαριστά εικόνες αγίων. Στις τέσσερις γωνιές του αμφίου απεικονίζονται συμβολικά ζώα που συμβολίζουν το πλήρωμα της Εκκλησίας.  Η χρήση του γίνεται μόνο κατά τις ακολουθίες της Μεγάλης Παρασκευής και του Μεγάλου Σαββάτου. Κατά τα βυζαντινά χρόνια από το τέλος του Όρθρου του Μεγάλου Σαββάτου έως την Ανάληψη απλωνόταν επί της Αγίας Τράπεζας, αντί του ειλητού, για την τέλεση της Θείας Λειτουργίας.

Ο Επιτάφιος είναι ένα locus sanctus, δηλαδή ένα υποκατάστατο του Παναγίου Τάφου και η χρήση του ξεκίνησε την εποχή των Παλαιολόγων (1261-1453). Η χρήση του έφερνε ουσιαστικά τους Αγίους Τόπους στην πόλη του κάθε Βυζαντινού. Η χρήση του τη Μεγάλη Παρασκευή άρχισε να εισάγεται στο τέλος του 14ου αιώνα, οπότε και σταδιακά αρχίζει να αποκτά τη σημασία και τον ρόλο που βλέπουμε μέχρι και σήμερα.

Οι επιτάφιοι συχνά είναι έργα υψηλής κεντητικής τέχνης, όπως ο Επιτάφιος του Αγίου Αντωνίου Λευκωσίας του 1703 και εκείνος της Χρυσορογιάτισσας του 1797, ο χρυσοποίκιλτος επιτάφιος του τέλους του 19ου αιώνα, από τη Ρωσία, του Αγίου Γεωργίου της Άλωνας.

Τα Εγκώμια

Τη Μεγάλη Παρασκευή (όρθρος του Μεγάλου Σαββάτου) ψάλλονται τα Εγκώμια ή Επιτάφιος Θρήνος, τα οποία εισήχθησαν στη λατρεία την υστεροβυζαντινή περίοδο, όταν και η χρήση του αμφίου «Επιτάφιος» λαμβάνει τη χρήση, που συνεχίζει να έχει μέχρι τις μέρες μας. Τα Εγκώμια είναι ειδικά τροπάρια που ψάλλονται κατά τον όρθρο του Μεγάλου Σαββάτου (το βράδυ της Μεγάλης Παρασκευής). Είναι 185 σύντομα τροπάρια, αγνώστου συγγραφέα.

Ακολουθούν σε τρεις στάσεις.

Η πρώτη στάση σε ήχο πλάγιο α΄ αρχίζει με το εγκώμιο «Η ζωή εν τάφω, κατετέθης, Χριστέ...».
Η δεύτερη στάση σε ήχο πλάγιο α΄ αρχίζει με το εγκώμιο «Άξιον εστί μεγαλύνειν σε τον Ζωοδότην...» και
Η τρίτη στάση σε ήχο γ΄ αρχίζει με το εγκώμιο «Αι γενεαί πάσαι ύμνον τη ταφή Σου προσφέρουσι, Χριστέ μου».

ΣΧΕΤΙΚΑ TAGS
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ

Πολιτισμός: Τελευταία Ενημέρωση

X