Του Απόστολου Κουρουπάκη
Ο χρόνος είναι αδυσώπητος και στην Κύπρο, όπως και στον υπόλοιπο κόσμο φυσικά δεν μπορούμε να τον σταματήσουμε και να τον δαμάσουμε. Το πέρασμά του είναι οδοστρωτήρας και αυτό είναι κάτι που πρέπει να το συνειδητοποιήσουμε, πριν να είναι πολύ αργά και να αρχίσουμε να κλαίμε επί ερειπίων… και λέω ερειπίων, διότι δεν χρειάζεται και πολύ για να γίνει και η μνήμη του τόπου ένας απέραντος ερειπιώνας. Οι νέες γενιές δεν ενδιαφέρονται για το παρελθόν, μια άλλη γενιά πάλι, μεγαλύτερη, θεωρεί πως είναι καιρός να δημιουργηθεί κάτι νέο, κάτι που θα βάλει τα πράγματα σε νέα τροχιά. Στο ενδιάμεσο, όμως, τι υπάρχει και τι κάνουμε; Τα αφήνουμε όλα να γίνουν γης μαδιάμ; Κατά την άποψή μου αυτό είναι εκτός λογικής. Εκτός της δικής μου λογικής.
Αναζητώντας τη μνήμη σε ολόκληρη την Κύπρο και έχοντας στο επίκεντρο της σκέψης μου το ερώτημα αν η μνήμη και ο χρόνος είναι έννοιες σχετικές, και ποια είναι η διάρκειά τους, προσπαθώ να τα απαντήσω, επισκεπτόμενος μνημεία, σημαντικά ή λιγότερο σημαντικά, τόπους φορτισμένους από ιστορίες χαρούμενες, αλλά και λυπητερές. Πάω πίσω στα χρόνια πριν από το 1974 και βλέπω εν έτει 2025 τι ζει ακόμα και τι έχει ξεθωριάσει. Κυρίως δεν με αφορούν τα μεγάλα και σπουδαία, αλλά τα μικρά και τα μάλλον ασήμαντα, που καθόρισαν όμως συμπεριφορές, αλλά και που άφησαν έργα ανθρώπων που καταφέρνουν να επιβιώνουν και να θυμίζουν σε όλους πως η λάσπη και η πέτρα μπορούν να μεταμορφωθούν και να γίνουν ορόσημα, και νοητό φρούριο της μνήμης…
Και έτσι, και την περασμένη Κυριακή σε μία ακόμη εξόρμησή μου στα Κατεχόμενα, επισκέφθηκα την Παναγία Κανακαριά στη Λυθράγκωμη της Αμμοχώστου και ειλικρινά, παρόλη τη ζέστη, έμεινα για αρκετή ώρα να κοιτάζω πώς αυτό το τόσο σημαντικό μνημείο της Κύπρου επέστρεψε στην παλαιά της αίγλη (σύντομα θα παραδοθεί). Φυσικά και είναι λαβωμένη από τον αποτοιχισμό των αγιογραφιών της από τον Τούρκο αρχαιοκάπηλο Αϊντίν Ντικμέν. Ανθρώπων έργο η δημιουργία των αγιογραφιών, ανθρώπου έργο και η καταστροφή τους. Και όμως, ο σημαντικός αυτός ναός, η σπουδαία αυτή παλαιοχριστιανική βασιλική βρίσκει σιγά-σιγά ξανά τη σύνδεσή της με τον τόπο της. Αυτό είναι ένα ακόμη σημαντικό έργο της Δικοινοτικής Επιτροπής για την Πολιτιστική Κληρονομιά, η οποία πασχίζει παντοιοτρόπως να μην αφήνει τον χρόνο να καταβάλλει τη μνήμη.
Ο ρόλος της Επιτροπής είναι να κάνει ό,τι είναι δυνατόν για να μπορούν και οι επόμενες γενιές να γνωρίζουν πως ο τόπος ετούτος έχει ιστορία, πως έχει ταυτότητα, όπως και οι άνθρωποί του. Το έργο της Επιτροπής είναι σημάδι πως η ειλικρινής συνεργασία σπέρνει ελπίδα, και στο χέρι μας είναι να την καλλιεργούμε, ώσπου να ανθήσει και να δώσει στις επόμενες γενιές μία Κύπρο διαφορετική, απαλλαγμένη από την καχυποψία. Ο ρόλος της είναι να προφυλάσσει τη μνήμη άρα και τα μνημεία, όλα τα μνημεία, χριστιανικά ή μουσουλμανικά, ελληνικά, βενετικά, φράγκικα, από τη διάβρωση του χρόνου και όχι να παγώσει τον χρόνο. Ο ρόλος της Επιτροπής τελειώνει όταν ένα μνημείο ξαναανασαίνει, μετά είναι άλλων υποχρέωση να μην πάθει ασφυξία.
