Του Γιώργου Κακούρη
Θα είναι η συνάντηση της Γενεύης η ευκαιρία για επιστροφή του Κυπριακού στον δρόμο της λύσης ή έχουμε πλέον μόνιμα παρεκτραπεί σε χωματόδρομους σε ακάμωτα χωράφια; Και αν ισχύει το δεύτερο, είμαστε εξοπλισμένοι με κίνηση στους τέσσερις τροχούς ή θα κολλήσει το sedan μας στις λάσπες και τις παλλούρες;
Αυτό είναι το ερώτημα της πενταμερούς (συν έναν), και όχι τo αν ο Τσαβούσογλου έχει ηχογραφήσεις του Προέδρου, αν ο Πρόεδρος έχει ηχογραφήσεις του Τσαβούσογλου. Και ούτε αν οι ηχογραφήσεις αφορούν τις επίσημες συζητήσεις ή άλλες συνομιλίες. Ούτε το αν οι όποιες συζητήσεις ακυρώνουν τα όσα κυκλοφόρησαν ως πληροφορίες και δεν έρχονται μόνο από την τουρκική πλευρά.
Από πλευράς κυβέρνησης αυτό που εκφράζεται είναι η θέση πως «μακάρι» να υπάρξει θετική έκπληξη από την Τουρκία, έτσι ώστε να μην περιοριστούμε στην ανάσχεση της διχοτόμησης, αλλά να πάμε ένα βήμα παρακάτω.
Το θετικό είναι πως, πέρα από την επικοινωνιακή προσπάθεια του Προεδρικού να κλείσει το θέμα του φλερτ με τα δύο κράτη, ο Πρόεδρος Αναστασιάδης αντιλαμβάνεται πως η κατάσταση έχει φτάσει στο απροχώρητο, και δηλώνει (έστω) πως δεν του αρκεί να εκμεταλλευτεί την ανεπάρκεια Τατάρ για να αντικρούσει τις νέες ιδέες της Τουρκίας και να σπρώξει το θέμα έως ότου να εξαντλήσει τη θητεία του.
Ναι, θα έπρεπε να είχε ενεργοποιηθεί και να διορθώσει τα λάθη του την επόμενη του Κρανς Μοντανά, ή την επόμενη των εκλογών, ή έστω όταν ο Μουσταφά Ακιντζί τον εκλιπαρούσε για συνέχιση των διαπραγματεύσεων από το Πλαίσιο Γκουτέρες ή έστω ακόμα όταν ολόκληρο το σύμπαν προειδοποιούσε, ένα και δύο χρόνια πριν, για τις επικείμενες κινήσεις των Τούρκων στο Βαρώσι.
Αυτή είναι όμως η ηγεσία που έχουμε αυτή τη στιγμή, και λόγω του δύσκαμπτου πολιτικού συστήματος μας, με αυτή πορευόμαστε.
Πρώτος στόχος της κυβέρνησης, ορθά, είναι να ανακτήσει το χαμένο έδαφος έναντι της Τουρκίας και να κλείσει τις συζητήσεις για δύο κράτη, ιδανικά με συμφωνία για μια αποκεντρωμένη ομοσπονδία που να παραμένει ενιαίο κράτος, την οποία όμως η άλλη πλευρά αναπόφευκτα θα ερμηνεύσει ως συνομοσπονδία.
Στη Γενεύη θα φανεί αν για να γίνει αυτό αρκεί η αναδίπλωση του Προέδρου, η ενεργοποίηση στον βαθμό που έγινε της ΕΕ, το ξεκαθάρισμα από πλευράς ΟΗΕ στον Τατάρ πως δεν πρόκειται να υπάρξει νέα βάση λύσης επειδή το θέλει ο ίδιος, ή επειδή το θέλει ο Τσαβούσογλου ή ο Ερντογάν, ή επειδή ο Πρόεδρος Αναστασιάδης έδωσε, ή άφησε να δοθεί η εντύπωση πως θα συζητούσε τα δύο κράτη.
Χρειάζεται όμως και ένας δεύτερος στόχος, και εδώ είναι που η κυβέρνηση (και για να είμαστε δίκαιοι, και ο υπόλοιπος πολιτικός θίασος που πηγαινοέρχεται στην Ελβετία τις τελευταίες δεκαετίες) δυστυχώς φαίνεται να πάσχει.
Αυτός είναι να μην μείνουμε στη διατήρηση του στάτους κβο για μερικά ακόμα χρόνια, γιατί η Τουρκία δεν θα περιμένει την ολοκλήρωση της θητείας Αναστασιάδη ή την επανέναρξη συνομιλιών. Ακόμα και τώρα, που η Άγκυρα φροντίζει να κρατά τις πόρτες ανοιχτές για δύο κράτη, συνομοσπονδία έως ομοσπονδία, ενεργεί παράλληλα στραγγαλίζοντας την αυτοδιάθεση και την αξιοπρέπεια των Τουρκοκυπρίων, επιβάλλοντας τους την δική της αντίληψη περί κοσμικότητας και πολλών άλλων με όπλο την οικονομική και άλλη εξάρτησή τους.
Ο στόχος είναι να ξαναγίνει η συζήτηση, και το παζάρι, που ήταν ανοιχτό στο Κρανς Μοντανά: πολιτική ισότητα και αποτελεσματική συμμετοχή έναντι κατάργησης εγγυήσεων και αποχώρησης τουρκικών στρατευμάτων. Και το παζάρι αυτό να ολοκληρωθεί.
Είναι ήδη πολύ δύσκολο να επιστρέψουμε στο σημείο που βρισκόμασταν. Και για να πάμε και ένα βήμα πιο μπροστά, δεν αρκεί το «μακάρι».
Από εκεί και πέρα θα πρέπει να ενεργοποιήσουμε όσους ακόμα θέλουν να μας βοηθήσουν να πετύχουμε λύση ομοσπονδίας, από την ΕΕ και τις ΗΠΑ μέχρι τους Τουρκοκύπριους πολίτες και τα κόμματα και ομάδες που αντιτίθενται στους πειραματισμούς του Τατάρ και στις πρακτικές και συμβολικές μέχρι και... τηλεοπτικές επιβολές της Τουρκίας.
Εν ολίγοις πρέπει να πείσουμε τον διεθνή παράγοντα, την ΕΕ, τον ΟΗΕ και τους Τ/Κ πως θέλουμε λύση τώρα και είμαστε έτοιμοι να κινηθούμε προς αυτή την κατεύθυνση.
Αν θέλαμε να είμαστε ένα βήμα μπροστά θα βγαίναμε ως Κυπριακή Δημοκρατία ανοιχτά να στηρίξουμε τις αποφάσεις των Τ/Κ δικαστών (με ή χωρίς εισαγωγικά) για τα θρησκευτικά σχολεία, και την κοσμικότητα της κοινωνίας τους.
Θα ανακοινώναμε συγκεκριμένη στρατηγική και αριθμούς τακτικής αποστολής εγκεκριμένων από τον ΕΜΑ εμβολίων στην τ/κ κοινότητα. Έτσι ακόμα και αν ο Ερσίν Τατάρ αρνείτο προτιμώντας την εξάρτηση στα κινεζικά εμβόλια από την Τουρκία, να εκτεθεί αυτός και όχι εμείς.
Θα δίναμε επίσης συγκεκριμένα μηνύματα για το πώς βλέπουμε την πολιτική ισότητα και την αποκεντρωμένη ομοσπονδία (η οποία θεωρητικά βρίσκεται μεταξύ των προτάσεων μας). Οι αναφορές του Προέδρου Αναστασιάδη στην πρόσφατη συνέντευξή του στον Alpha και τον Γιώργο Κασκάνη είναι ενδεικτικές του ότι ο ΠτΔ εξακολουθεί να ανησυχεί για την εξάρτηση των Τ/κ από την Τουρκία αλλά δεν αναλαμβάνει βήματα - στο τραπέζι ή εκτός διαπραγμάτευσης - για κατάλυση της εξάρτησης αυτής.
Βέβαια, θα μου πείτε, θα κάνει η ε/κ πλευρά διαπραγμάτευση από αέρος; Φυσικά και όχι. Όμως ο τρόπος με τον οποίο στέλνουμε μηνύματα και διαχειριζόμαστε την κοινή γνώμη δεν έχει πείσει τον διεθνή παράγοντα, την ΕΕ και τον ΟΗΕ (και σε ένα βαθμό ούτε καν την Ελλάδα) να πιέσουν την Τουρκία. Ίσως λοιπόν τα μηνύματα που στέλνονται λίγο πριν την Γενεύη δεν θα έπρεπε να είναι ακριβώς τα ίδια (κάποτε σχεδόν επί λέξει) με αυτά που στέλναμε αμέσως μετά το Κρανς Μοντανά και για τρία και σύντομα ίσως τέσσερα ολόκληρα χρόνια μετά.
Μακάρι η Τουρκία να παίζει σκληρή γραμμή δύο κρατών για να δεχθεί συνομοσπονδία ή ομοσπονδία. Μακάρι, επίσης, αν υπάρξει επιστροφή του Προέδρου Αναστασιάδη στην υπεύθυνη διαχείριση του Κυπριακού και δεν πρόκειται απλώς για τακτικισμό ώστε να εξαντληθεί η θητεία, να μην πρόκειται για αυτό που οι αγγλοσάξωνες ονομάζουν too little too late.
Το «μακάρι» όμως έχει αποδειχθεί κατάρα του Κυπριακού και της Κύπρου. Δεν αρκούν τα μακάρι. Και ένα συντεταγμένο κράτος και μια σοβαρή ηγεσία που ξέρει τι θέλει και πώς να το πετύχει, δεν τα χρειάζεται.
