Του Γιώργου Κακούρη
Ακόμα μια σύνοδος, ακόμα μια συζήτηση για τη στάση της ΕΕ απέναντι στην Τουρκία, αναλύσεις επί αναλύσεων για το ποιοι είναι «μαζί μας» και ποιοι «εναντίον μας», ανακοινώσεις ευρωβουλευτών για το ντόπιο ακροατήριο, ασκήσεις γεωοπολιτικής στους τηλεοπτικούς δέκτες και φυσικά και στο Προεδρικό, που καταλήγουν σε αναμονή του τι θα αποδώσει η στρατηγική... της Ελλάδας.
Όποιο και να είναι το αποτέλεσμα πάντως, ακόμα και αν μπουν μπροστά διαδικασίες για έντονες κυρώσεις (όπως αυτές που προωθούσε κάποτε η κυβέρνηση αλλά πλέον δεν πολυμιλά για αυτές), ακόμα και αν προστεθούν κάποια ονόματα στον κατάλογο των ενόχων ατόμων ή εταιριών για τις παράνομες γεωτρήσεις στην κυπριακή ΑΟΖ, ή ακόμα και αν πέντε λεπτά πριν την Σύνοδο ο Ταγίπ Ερντογάν στείλει ηχητικό μήνυμα στην Μέρκελ μέσω WhatsApp για να της πει στα τουρκικά «Ήμαρτον», τίποτα από αυτά δεν θα αποτελεί μακροπρόθεσμη λύση.
Αυτό που χρειάζεται η Ευρώπη και η Τουρκία (αλλά και η Κύπρος) είναι ένα συνολικό ξεκαθάρισμα των σχέσεων. Προς τη μια κατεύθυνση ή την άλλη, με συγκεκριμένες παραμέτρους που δεν θα παραβλέπονται όταν η Ευρώπη χρειάζεται κάποιον άλλον να αναλάβει το προσφυγικό εκ μέρους της, και που δεν θα αφήνουν στις δημοκρατικές δυνάμεις της χώρας την εντύπωση πως η Ευρώπη τους έχει friendzoned.
Η ε/κ πολιτική τάξη βεβαίως δεν έχει ιδιαίτερο άγχος καθώς βολεύεται (βραχυπρόθεσμα) από την εριστική Τουρκία ως το τέλειο άλλοθι για την απραξία της. Όταν η πενταμερής δεν προχωρήσει ή καταρρεύσει, η κυβέρνηση ξέρει πως αρκεί η μαγική φράση «μα η Τουρκία» για να διώξει από πάνω της κάθε υπόνοια κακοδιαχείρισης και κάθε επίκριση για την εξοργιστική αδράνεια των τελευταίων τριών χρόνων.
Κατά τα οποία τρία χρόνια, όλοι προέβλεπαν υπόσκαψη του Μουσταφά Ακιντζί και της προοπτικής λύσης ομοσπονδιακού κράτους με μια κυριαρχία. Όπως όλοι έβλεπαν τους συγκεκριμένους σχεδιασμούς και τις απειλές για το Βαρώσι να υλοποιούνται βήμα βήμα. Όμως το αφήγημα «μα η Τουρκία» λειτουργεί ως μουσιαμμάς πάνω στον οποίο δεν κολλά καμία επίκριση. Ή όπως είπε και ο φίλτατος κυβερνητικός εκπρόσωπος στην Κατερίνα Ηλιάδη στον Πολίτη 107,6 όταν η κυβέρνηση θα έπρεπε να κρύβεται «τι θα έπρεπε να κάνει η κυβέρνηση και δεν το έκανε;».
Η εύκολη και επιδερμική ανάλυση της ε/κ πολιτικής τάξης, ιδιαίτερα των μελών της που ανήκουν στην αυτοαποκαλούμενη «αγωνιστική» πτέρυγα, θέλει την Τουρκία να είναι ένα εξωγήινο κράτος που δεν καταλαβαίνει από λόγια, αλλά μόνο από ισχύ. Λες και δεν πρόκειται για χώρα με πληθυσμό, πολιτικές δυναμικές, οικονομικές ανάγκες και δημοκρατικές και αντιδημοκρατικές ζυμώσεις, αλλά για επίγειο θύλακα της αυτοκρατορίας των Κλίνγκον.
Πιο σοβαρή προσέγγιση (και αν δεν πιστεύετε εμένα, και καλά κάνετε, δείτε παρεμβάσεις σοβαρών ακαδημαϊκών) είναι αυτή που θέλει τον Ερντογάν να είναι μεν ένας αδίστακτος αρχομανής, αλλά να είναι ταυτόχρονα και κάποιος που κινείται στρατηγικά. Και του οποίου οι ενέργειες κινούνται ακριβώς πάνω στα όρια της διεθνούς νομιμότητας και του τι μπορεί να ανεχτεί η ΕΕ και η διεθνής κοινότητα δεδομένων των πλεονεκτημάτων που έχει στο χέρι, συνεπικουρούμενος από την απουσία - για ακόμα μερικές εβδομάδες - ενός μεγάλου Αμερικανού αδελφού στη διεθνή σκηνή.
Δεδομένων συγκεκριμένων συνθηκών, η Τουρκία μπορεί να εξαναγκαστεί να υποχωρήσει. Όπως βρήκε το 2017 όλους απέναντι της να την πιέζουν για κατάργηση των εγγυήσεων, ή όπως σήμερα λαμβάνει το μήνυμα πως για να έχει το σεβασμό της ΕΕ θα πρέπει να δείξει και η ίδια πρώτα σεβασμό.
Από την άλλη, δεν πρέπει να ξεχνάμε πως όταν μια λαϊκιστική και αυταρχική προσωπικότητα όπως ο Ερντογάν βρίσκεται στριμωγμένος (και στο εσωτερικό της Τουρκίας τουλάχιστον έχει πρόβλημα), μπορεί να αντιδράσει και με τρόπο που να υπερβεί τα εσκαμμένα.
Το μεγάλο ερώτημα της Συνόδου της 10ης Δεκεμβρίου δεν είναι τι θα γίνει στο δείπνο των ηγετών και αν θα δοθούν οδηγίες για κυρώσεις. Είναι αν η Ευρώπη έχει τη διάθεση να βάλει όλα τα χαρτιά στο τραπέζι και να αποφασίσει ποια θέλει να είναι η σχέση της με την Τουρκία.
Γιατί ο Ερντογάν δεν είναι η Τουρκία, και δεν θα βρίσκεται εκεί για πάντα. Και γιατί μια χώρα με αυτό το μέγεθος, είτε καταλήξει εντός της ΕΕ είτε εκτός αυτής, δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται χωρίς συγκεκριμένη πολιτική προσέγγιση και χωρίς σχεδιασμό για τις μελλοντικές σχέσεις.
