Του Γιώργου Κακούρη
Τις τελευταίες ημέρες, το Αφγανιστάν οπισθοδρομεί στο παρελθόν, με τους Ταλιμπάν να καταλαμβάνουν στρατηγικές τοποθεσίες ενώ οι συνομιλίες με την νόμιμη κυβέρνηση της χώρας συνεχίζονται στο Κατάρ. Οι ισλαμιστές αντάρτες υπολογίζεται πως έχουν καταλάβει περίπου δύο τρίτα της επικράτειας της χώρας, σύμφωνα με τα όσα δηλώνουν Αφγανοί αξιωματούχοι.
Όπως συνήθως γίνεται, το τίμημα το πληρώνουν όσοι καταλήγουν εκτοπισμένοι και πρόσφυγες. Και όπως συνήθως γίνεται, η Ευρώπη ακόμα ψάχνει μια κοινή προσέγγιση. Αυτό φυσικά δεν πρέπει να εκπλήσσει. Σπάνια η Ευρωπαϊκή Ένωση καταφέρνει να μιλήσει με μια φωνή σε θέματα εξωτερικής πολιτικής, καθώς τα συμφέροντα της κάθε πρωτεύουσας σχεδόν πάντα υπερτερούν της προοπτικής ενός ισχυρού διεθνούς ρόλου.
Όπως μεταδίδει το Euronews, Φινλανδία, Σουηδία και Νορβηγία ήδη σταμάτησαν τις απελάσεις Αφγανών μεταναστών και αιτητών ασύλου για τρεις μήνες. Η Αφγανική κυβέρνηση ζητά από τα υπόλοιπα κράτη της ΕΕ να κάνουν το ίδιο, και το ΕΔΑΔ καλεί την Αυστρία να μη προχωρήσει στην απέλαση Αφγανού λόγω της επικίνδυνης κατάστασης στη χώρα του.
Έξι χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης πάντως βρήκαν κάτι στο οποίο συμφωνούν σε σχέση με το Αφγανιστάν: προς θεού, λένε λίγο πολύ σε επιστολή προς την Κομισιόν ημερομηνίας 5 Αυγούστου, μη νομίζετε πως μόνο και μόνο επειδή το Αφγανιστάν βρίσκεται σε εμφύλιο αυτό σημαίνει πως δεν θα διώχνουμε τους αιτητές ασύλου.
Η Αυστρία, το Βέλγιο, η Γερμανία, η Δανία, η Ελλάδα και η Ολλανδία κάλεσαν την Κομισιόν να συνεχίσει τη διαπραγμάτευση με την Αφγανική κυβέρνηση. Ο στόχος για αυτές τις έξι χώρες, είναι να συνεχιστεί η πρακτική ώστε να μη δημιουργηθεί η εντύπωση πως μπορεί κάποιος να καταφύγει στην ασφάλεια της Ευρώπης,
Ίσως και λόγω της συζήτησης που προέκυψε στα διεθνή ΜΜΕ, η Γερμανία και η Ολλανδία ανακοίνωσαν την Τετάρτη πως αναστέλλουν τις επιστροφές Αφγανών αιτητών ασύλου λόγω της επιδείνωσης της κατάστασης. Η Ολλανδή υπουργός Δικαιοσύνης πρόσθεσε στην ανακοίνωσή της πως τους τελευταίους έξι μήνες δεν είχαν υπάρξει αναγκαστικές επιστροφές στη χώρα.
Από την πλευρά της η Κομισιόν σημειώνει πάντως πως εναπόκειται στην κάθε κυβέρνηση να αποφασίσει ποιες τρίτες χώρες θεωρούνται ασφαλείς για την επιστροφή αιτητών ασύλου, και σε ποιες η ζωή τους δεν βρίσκεται σε κίνδυνο.
Ευρωπαίος αξιωματούχος που ενημέρωσε τους δημοσιογράφους για το πώς βλέπουν οι Βρυξέλλες το θέμα, σημείωσε πως ακόμα δεν προκύπτει ζήτημα μεταναστευτικής κρίσης, αλλά πως στο Αφγανιστάν και στις γειτονικές χώρες ξεκινά μια ανθρωπιστική κρίση. Πρόσθεσε πως σε αυτό το πλαίσιο δύσκολα θα μπορούσε η Ευρώπη να προχωρήσει σε αναγκαστικές επιστροφές.
Στις 9 Αυγούστου κυκλοφόρησε και η είδηση πως εννέα χώρες (Αυστρία, Βέλγιο, Γερμανία, Δανία, Ελλάδα, Κύπρος, Λιθουανία, Ολλανδία, Τσεχία) είχαν στείλει ξεχωριστή επιστολή στην Κομισιόν με αφορμή την προσπάθεια του καθεστώτος Λουκασένκο να ασκήσει πίεση στους Ευρωπαίους γείτονες του (ως απάντηση στις ευρωπαϊκές κυρώσεις) φέρνοντας στην περιοχή αιτητές ασύλου από το Ιράκ.
Στην επιστολή οι εννιά χώρες κάνουν λόγο για νέα τάση (παραπέμποντας εμμέσως στα όσα έγιναν όταν η Τουρκία ενθάρρυνε μετανάστες να επιχειρήσουν να περάσουν στην Ελλάδα, και ζητούν αυτά να ληφθούν υπόψη καθώς συνεχίζεται η συζήτηση για τη δημιουργία ενός νέου κοινού συστήματος ασύλου και μετανάστευσης.
Το περιστατικό, το οποίο έχει επηρεάσει κυρίως τη Λιθουανία, θα συζητηθεί από τους 27 υπουργούς Εσωτερικών στις 18 Αυγούστου.
Η διαχείριση της μετανάστευσης είναι ένα πολύπλοκο και δύσκολο θέμα. Όμως οι κυβερνήσεις της Ευρώπης έχουν καταφέρει να το μετατρέψουν από ένα ζήτημα διαχείρισης της φυσιολογικής μετακίνησης ανθρώπων είτε για να ξεφύγουν από τον κίνδυνο είτε για να αναζητήσουν μια καλύτερη ζωή, σε μια συνεχή κατασκευασμένη κρίση την οποία αξιοποιούν για εσωτερική κατανάλωση και πολιτική.
Με την πάροδο των χρόνων, έχουν ενθαρρύνει την ανάπτυξη μιας τοξικής «συζήτησης» την οποία ανακινούν όποτε θέλουν να συσπειρώσουν οπαδούς, με κάποιες να τοποθετούν συρματοπλέγματα, να επικαλούνται την «αλλοίωση του δημογραφικού χαρακτήρα», ενώ δεν έχουν καταφέρει να διαχειριστούν την κατάσταση παρά τη συνεχή ροή κονδυλίων από τις Βρυξέλλες.
Ίσως αντί να στέλλουν επιστολές στις οποίες να αναζητούν τρόπους να αποφύγουν τις ανθρωπιστικές τους υποχρεώσεις, οι κυβερνήσεις της Ευρώπης θα πρέπει να αντιμετωπίσουν τη μετανάστευση ως διαχειρίσιμη κατάσταση και να αναζητήσουν εύκολους πολιτικούς πόντους αλλού.
