Με δύο πυξίδες

Στις 16-17 Ιουλίου η «Πενταμερής» για το Κυπριακό στη Νέα Υόρκη. Το θέμα της πολιτικής ισότητας παραμένει το κορυφαίο αίνιγμα για την ε/κ ηγεσία – και την ε/κ κοινότητα γενικότερα. Σύμφωνα όμως με τον γ.γ. των Ηνωμένων Εθνών Α. Γκουτέρες «τα μέρη έφτασαν κοντά στο να καταλήξουν σε στρατηγική κατανόηση όσον αφορά την ασφάλεια και τις εγγυήσεις, καθώς και σε όλα τα υπόλοιπα εκκρεμή βασικά στοιχεία μιας συνολικής διευθέτησης» (Έκθεση στο Σ.Α., 28/9/17). Έκτοτε σιωπή, ούτε αν ο γ.γ. τα έγραψε σωστά, ούτε αν υπάρχει κάποια άλλη προσέγγιση – αλλά αν αποφεύγεις τα ουσιώδη, ποτέ δεν θα τα προσπελάσεις. Η Κύπρος αναλαμβάνει την εξάμηνη, εκ περιτροπής, Προεδρία του Συμβουλίου της Ε.Ε. το πρώτο εξάμηνο 2026. Παρά τη συμβολικότητα του πράγματος, η προεδρία δίνει ρόλο στις 27 χώρες-μέλη, ακόμα και στις πιο μικρές, οι οποίες επιχειρούν να αντιμετωπίσουν τρέχουσες υποθέσεις. Η Ε.Ε. εξελίσσεται ως οιονεί/ατελής ομοσπονδία. Η Κύπρος συμμετέχει στην Επιτροπή (κυβέρνηση) με έναν επίτροπο, με έναν επίτροπο και η Γερμανία, η Γαλλία κ.λπ. Η Κύπρος με 6 ευρωβουλευτές, αντί για έναν όπως θα αναλογούσε στον πληθυσμό της. Στα ομοσπονδιακά συστήματα όπως (μερικώς) είναι η Ε.Ε. τα πιο πάνω συνιστούν στοιχεία της πολιτικής ισότητας, ενώ στο Ευρωκοινοβούλιο εκφράζεται ουσιωδώς η πληθυσμιακή διαφορετικότητα. Στις ΗΠΑ η ισορροπία εκφράζεται μέσω της Γερουσίας (κάθε πολιτεία από 2 γερουσιαστές) και στη Βουλή (ανάλογα με τον πληθυσμό κάθε πολιτείας).

Κατά τον καθηγητή Π. Ιωακειμίδη, πρύτανη των ευρωπαϊκών σπουδών στην Ελλάδα, «κάθε ομοσπονδία κτίζεται πάνω σε τρεις άξονες, «την πολιτική ισότητα, τον διαμοιρασμό των εξουσιών και τον εξευρωπαϊσμό της ομοσπονδίας», Λευκωσία 17/6. Ο καθηγητής Π.Ι. υπογράμισε μιαν νέα παράμετρο: τον «εξευρωπαϊσμό της ομοσπονδίας», με άλλα λόγια, την ανάγνωση που συγκροτούν οι συμβιβαστικές συμπεριφορές μέσα στην Ε.Ε., τον τρόπο που αναζητούνται οι λύσεις – κάτι καθόλου εύκολο ή και καθόλου αυτονότητο, αλλά αναγκαίο ώστε όλοι να κερδίζουν και όλοι κάτι να αφήνουν για να προχωρά το τρένο. Το κοντινότερο παράδειγμα από την αναφορά του καθηγητή Π.Ι., αφορά την Ιρλανδία. Η συμφωνία της «Μεγάλης Παρασκευής» συνιστά το καλύτερο παράδειγμα «εξευρωπαϊσμού» μιας συμφωνίας

Ένας Ε/κ ηγέτης έχει μπροστά του δύο επιλογές: Η πρώτη, πολύ γνωστή, η Ε.Ε. ως κανάλι για παράπονα, ταξίδια στα συμβούλια, επισκέψεις, δηλώσεις ικανοποίησης για την εξάμηνη προεδρία του Συμβουλίου της Ε.Ε. από την Κύπρο το πρώτο εξάμηνο του 2026. Η δεύτερη: Ο ένας άλλος ηγέτης που ενδιαφέρεται να αλλάξει τα πράγματα, μιλάει στην κοινή γνώμη, παρουσιάζει παραδείγματα. Η παράταξη της ακινησίας, μέσα από τη διαρκή φθορά της έννοιας της «πολιτικής ισότητας» κτίζει την πίστη ότι τίποτε δεν μπορεί να γίνει. Ο, ένας άλλος ηγέτης, δεν ακολουθεί την κοινή γνώμη, τεκμηριώνει επιχειρήματα με υλικό από την Ε.Ε., αξιοποιεί τις σύγχρονες μορφές επικοινωνίας, διαμορφώνει καθημερινά κοινή γνώμη ότι οι λύσεις είναι εφικτές εφόσον ακολουθήσουμε μια διαφορετική προσέγγιση. Δύσκολο έργο, έργο που απαιτεί κινητοποίηση, πειστικότητα, συλλογικότητα. Μια στρατηγική που διασυνδέει και αξιοποιεί δύο πυξίδες: το «Πλαίσιο Ε.Ε.» (ο κατά Ιωακειμίδη «εξευρωπαϊσμός» της ομοσπονδίας) και το «Πλαίσιο Η.Ε.» – όπως το έχει συγκροτήσει ο γ.γ. των Η.Ε. Α. Γκουτέρες.

Ωστόσο, τα δεδομένα επί του εδάφους αλλάζουν, ο χρόνος δημιουργεί εξελίξεις. Η Μαρία Άνχελα Ολγκίν εξηγεί ότι «μία από τις συνέπειες της αποτυχίας στο Κραν Μοντανά είναι ότι η διζωνική, δικοινοτική ομοσπονδία δεν αποτελεί πλέον κοινό σημείο αναφοράς και για τις δύο πλευρές». (Πολίτης, 8/7). Η κα Ολγκίν είπε αυτό για το οποίο αγωνίζεται εδώ και χρόνια μέρος της ε/κ ηγεσίας: «H ΔΔΟ να μην αποτελεί πλέον κοινό σημείο αναφοράς». Γι’ αυτό και κανένας δεν σχολίασε, δεν διαμαρτυρήθηκε, κανένας δεν είπε «μα τι λέει η εκ Κολομβίας κυρία απεσταλμένη;»!

Η αναφορά της κας Ολγκίν για τους χειρισμούς στο Κραν Μοντανά με συνομιλητή τον Μ. Ακιντζί, συνεπή υποστηρικτή της ΔΔΟ. Όσο ήταν η ΔΔΟ στο τραπέζι, τη δεχόταν ο κ. Ακιντζί και την απέρριπτε ο Νίκος Αναστασιάδης, με τις συνεχείς εναλλαγές θέσεων – δύο κράτη, επιστροφή στο ’60, αποκεντρωμένη κ.λπ. Τώρα που η κα Ολγκίν μίλησε, η ε/κ ηγεσία σιώπησε. Οι άλλοι παίκτες όμως μάς έχουν καταλάβει προ πολλού.

Η Μαρία Άνχελα Ολγκίν πρόσθεσε ότι «τα Η.Ε. να βοηθήσουν τις πλευρές να προχωρήσουν βήμα-βήμα ώστε να εντοπιστούν τα αμοιβαία εκείνα αποδεκτά στοιχεία που θα συμβάλουν στην οικοδόμηση εμπιστοσύνης και την εξεύρεση κοινής βάσης για το μέλλον». Πλέον τα Η.Ε. προσαρμόζονται στα δεδομένα. Η ε/κ ηγεσία δεν ξεκαθαρίζει τη θέση της για το πλαίσιο του γ.γ., η τ/κ ηγεσία μιλά για «κυριαρχική ισότητα». Άρα τα Η.Ε. δεν θα ηγηθούν καμιάς σοβαρής πρωτοβουλίας, αν αυτά θέλουν οι πλευρές, με αυτά πάμε: «δεν θέλετε οδοφράγματα; Γιατί να τα θέλουμε εμείς για εσάς»; Τα θέματα χαμηλής πολιτικής (λ.χ. ένα οδόφραγμα, μια νέα επιτροπή) είναι ασπιρίνες σε σχέση με τα δεδομένα του σημερινού στρατηγικού αδιεξόδου. Όφελος από την επικείμενη 5μερή στις 16/17-7, το μη επίσημο αδιέξοδο, άρα κάτι ωφέλιμο για τον υποψήφιο της τ/κ αντιπολίτευσης Τ. Ερχιουρμάν.