Του Μιχάλη Σοφοκλέους
Τέλη του ’80, αρχές ’90, ξεκινούσε η επανάσταση του διαδικτύου και όλες οι χώρες έτρεχαν να διασυνδεθούν με καλώδια μεταφοράς δεδομένων. Πολλά ήταν υποθαλάσσια, για να συνδέσουν ηπείρους και νησιά, όπως το δικό μας. Από τις μεγαλύτερες διόδους, το κανάλι του Σουέζ, διαμέσου του οποίου συνδέθηκαν Ασία, Αυστραλία και Μέση Ανατολή με την Ευρώπη.
Τότε, η Κύπρος αποφάσισε ότι δεν ήθελε αυτά τα καλώδια να έχουν κόμβο στη χώρα μας επειδή «αυτά τα πράγματα δεν είναι βιώσιμα» και «το ίντερνετ θέλει 50 χρόνια να γίνει κερδοφόρο». Ασφαλώς, ο πραγματικός λόγος ήταν να διαφυλαχθεί το (τότε) μονοπώλιο της Cyta.
Έτσι, τα καλώδια τερμάτισαν (κατά την τεχνική ορολογία) στο Δέλτα του Νείλου και από εκεί στη Σικελία. Εξαιτίας εκείνης της απόφασης είχαμε για 30 χρόνια τις ακριβότερες και χειρότερες τηλεπικοινωνίες στην Ευρώπη, ενώ αδυνατούσαμε να γίνουμε περιφερειακός κόμβος τεχνολογίας, εφόσον δεν είχαμε το βασικό… ίντερνετ.
Σήμερα, αντίστοιχο σκηνικό στήνεται στην ενέργεια. Με την επανάσταση της τεχνητής νοημοσύνης, οι ανάγκες ενέργειας του πλανήτη αναμένεται να τετραπλασιαστούν τα επόμενα δέκα χρόνια.
Ένα και μόνο AI Data Center να αποκτήσουμε στην Κύπρο, θα απαιτεί το 20-25% περίπου όλης της ενέργειας που καταναλώνουμε σήμερα. Και όμως, σε όλους τους ενεργειακούς μας σχεδιασμούς μπαίνει με διάφορες αιτίες και αφορμές φρένο. Με αυτό που πραγματικά επιχειρείται να προστατευθεί, να είναι το ολιγοπώλιο που έχει στηθεί με πρωταγωνιστή την ΑΗΚ και λίγους ντόπιους παραγωγούς που τρέμουν τον ανταγωνισμό από έξω.
Το άρθρο γράφεται με αφορμή το νέο επεισόδιο της παρωδίας των χειρισμών της κυπριακής κυβέρνησης για τον Great Sea Interconnector. Δεν είμαι ο αρμόδιος να υποδείξω αν ο GSI είναι ο τρόπος να αποκτήσει η Κύπρος ασφάλεια στην παροχή ηλεκτρισμού. Ξέρω όμως ότι η χώρα χρειάζεται ασφάλεια και επάρκεια για το μέλλον. Αλλιώς, θα επαναληφθεί η ιστορία του διαδικτύου και θα έχουμε για μια νέα τριακονταετία το ακριβότερο ρεύμα στην Ευρώπη, ανεπαρκή παραγωγή και κουτσουρεμένη ανάπτυξη.
Η αγορά ηλεκτρισμού μας είναι σήμερα της τάξης του 1,5 δισεκατομμυρίων ευρώ τον χρόνο και θα πολλαπλασιαστεί στα επόμενα χρόνια. Εάν αξίζει ένα έργο που προσφέρει ασφάλεια, απρόσκοπτη παροχή και ευκαιρίες το 1 δισ. περίπου της δικής μας υποχρέωσης (πλέον 650 εκατ. από Ε.Ε. και 350 εκατ. από Ελλάδα), είναι στην κρίση του καθενός. Όπως και το αν η Τουρκία μπορεί τελικά να παρεμποδίσει ένα ευρωπαϊκό έργο, την ώρα που επιθυμεί αμυντική συνεργασία με την Ε.Ε. Εάν όμως δεν είναι αυτή η λύση στην ενέργεια, κάποιος πρέπει επιτέλους να μας πει ποια είναι.
Τις τελευταίες μέρες θυμήθηκα και μια άλλη ιστορία, αυτή των S-300. Τη σύσκεψη στο Μέγαρο Μαξίμου το 1998, όπου ο τότε πρωθυπουργός Κώστας Σημίτης απέτρεψε με δραματικό τρόπο την επιμονή του Γλαύκου Κληρίδη να φέρει τους πυραύλους στην Κύπρο. Ο Κληρίδης όμως πήρε πάνω του την απόφαση.
Δεν μίλησε ποτέ για το τι ειπώθηκε, ούτε και οι συνεργάτες του. Δεν κατηγόρησαν ποτέ την Ελλάδα και κάθονταν στωικά να τρώνε οι ίδιοι το «ξύλο» στα ΜΜΕ και την κοινωνία. Βλέπετε, η έγνοια τους ήταν η διαφύλαξη των σχέσεων με το εθνικό κέντρο και το εθνικό συμφέρον. Το τι πραγματικά έγινε στη σύσκεψη, το μάθαμε 20 χρόνια μετά από τον Γιαννάκη Ομήρου, αφού ο Κληρίδης απεβίωσε.
Συγκρίνετε εκείνη τη συμπεριφορά με αυτήν του Νίκου Χριστοδουλίδη, για να αντιληφθείτε το επίπεδο των σημερινών μας ηγεσιών. Ο Κύπριος Πρόεδρος, μετά που ο Κυριάκος Μητσοτάκης πήρε (ως όφειλε) πάνω του το μισό ρίσκο του έργου και είναι απευθείας συνομιλητής του, δεν δίστασε να κάνει δημόσιους παλικαρισμούς της φακής με το περιβόητο: «Η κυπριακή κυβέρνηση δεν εκβιάζεται». Διακύβευσε έτσι την ενότητα του Ελληνισμού για πέντε συμφεροντολογικά χειροκροτήματα, με μια κατάπτυστη δήλωση, σε συνέχεια μάλιστα ψευδούς ρεπορτάζ που η ίδια η κυβέρνηση διέρρευσε σε φιλοκυβερνητική εφημερίδα.
Επειδή όμως στην Ελλάδα η κυβέρνηση είναι σοβαρή, ο πρωθυπουργός κάλεσε σύσκεψη εκτάκτως κυριακάτικα. Δεν υπήρξαν διαρροές. Υπήρξε μια πολύ σοβαρή τοποθέτηση του εκεί υπουργού Ενέργειας, με τρεις υποδείξεις: Πρώτο, ότι η Ελλάδα ποτέ δεν εκβιάζει. Δεύτερο, ότι υπάρχει διγλωσσία στην Κύπρο, είναι ανήκουστο ο υπουργός Οικονομικών να μην αναγνωρίζει την υπογραφή του Προέδρου του. Και τρίτο, ότι πριν μιλούμε για υποχρεώσεις τρίτων, θα πρέπει πρώτα να μεταβιβάσουμε τις άδειες για το έργο στον ΑΔΜΗΕ, κάτι που δεν κάνουμε εδώ και ένα χρόνο.
Η Κύπρος, σε μια θεαματική ισπανική υποχώρηση, μεταβίβασε σιωπηλά τις άδειες την ίδια βδομάδα…
