Του Παναγιώτη Ρουγκάλα
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου αναφέρει πως, το μακροοικονομικό περιβάλλον της Κύπρου συνεχίζει να είναι θετικό, με το πραγματικό ΑΕΠ να αυξάνεται κατά 3,6% το πρώτο εξάμηνο του 2025, υποστηριζόμενο από την συνολική κατανάλωση με αύξηση της τάξης του 3,4% και των επενδύσεων που αυξήθηκαν κατά 10,4%. Οι εξαγωγές υπηρεσιών πάνε καλά, ο τουρισμός καταγράφει ρεκόρ, η απασχόληση αυξάνεται και η ανεργία μειώνεται. Ο πληθωρισμός μειώνεται, τα δημοσιονομικά της χαρακτηρίζονται από πλεονάσματα, που σύμφωνα με την Κομισιόν ανήλθαν σε 4,1% του ΑΕΠ το 2024, αυξημένα σε σχέση με το 1,7% του 2023, και αναμένεται να παραμείνουν σημαντικά και τα επόμενα έτη (3,3% το 2025, 3,0% το 2026 και 3,2% το 2027).
Εάν διαβάσει κάποιος τα παραπάνω θα νομίζει πως η Κύπρος -τουλάχιστον μισθολογικά και ας αφήσουμε στην άκρη το αφήγημα ήλιος και θάλασσα- είναι η γη της επαγγελίας. Παρά το γεγονός ότι οι βασικοί οικονομικοί δείκτες δείχνουν μια χώρα που κινείται εν μέσω εξαιρετικών επιδόσεων, τα νοικοκυριά εξακολουθούν να βιώνουν πίεση και δυσκολίες. Το χάσμα ανάμεσα στους αριθμούς που ευημερούν και στο "real life situation" στην κοινωνία αποτελεί σίγουρα μία από τις οικονομικές συζητήσεις σε νοικοκυριά, καφενεία και τραπέζια.
Με βάση τα αποτελέσματα της Έρευνας Εισοδήματος και Συνθηκών Διαβίωσης των Νοικοκυριών 2024, με έτος αναφοράς εισοδήματος το 2023, 17,1% του πληθυσμού ή 164 χιλιάδες άτομα βρίσκονταν σε κίνδυνο φτώχιας ή σε κοινωνικό αποκλεισμό. Το χρηματικό όριο κινδύνου φτώχιας, το οποίο ορίζεται στο 60% του διάμεσου συνολικού ισοδύναμου διαθέσιμου εισοδήματος των νοικοκυριών, υπολογίστηκε το 2024 στα €12.400 για νοικοκυριά ενός ατόμου και σε €26.039 για νοικοκυριά με δυο ενήλικες και δύο παιδιά κάτω των 14 χρονών, σημειώνοντας αύξηση 7,4% σε σχέση με το 2023 όπου τα αντίστοιχα χρηματικά όρια ήταν €11.548 και €24.250.
Αξίζει να σημειωθεί πως, κατά το 2024, το ποσοστό του πληθυσμού που βρισκόταν σε κίνδυνο φτώχιας προτού συμπεριληφθούν στο διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών οποιαδήποτε κοινωνικά επιδόματα και συντάξεις (κοινωνικές μεταβιβάσεις), ανερχόταν στο 34,2%. Όταν συμπεριλήφθηκαν οι συντάξεις στο διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών, τότε το ποσοστό αυτό μειώθηκε στο 21,0%, ενώ όταν στη συνέχεια συμπεριλήφθηκαν και τα κοινωνικά επιδόματα, το ποσοστό μειώθηκε περαιτέρω στο 14,6%.
Πολιτικές αντιπαραθέσεις για το εν λόγω ζήτημα δεν ωφελούν, ενώ το πρόβλημα χρειάζεται τώρα που είναι «καλές εποχές» να αντιμετωπιστεί έστω και μερικώς. Η οικονομία κάνει κύκλους και οι συνθήκες θέλοντας και μη, θα επιδεινωθούν. Εάν δεν γίνουν βήματα σήμερα για αντιμετώπιση των υψηλών τιμών των ακινήτων για παράδειγμα, που στη Λεμεσό πλέον απευθύνονται μόνο για οικογένειες που δουλεύουν σε εταιρείες ICT, τις εποχές που η οικονομία δεν θα είναι τόσο καλή, το κράτος δεν θα μπορεί να κάνει τομές.
Τα εντυπωσιακά νούμερα που καταγράφονται πρέπει να περάσουν στο μέσο κυπριακό νοικοκυριό, αυτό είναι και ένα στοίχημα που αν καταφέρει η όποια Κυβέρνηση το καταφέρει, να της πιστωθεί και να το αφήσει ως παρακαταθήκη. Η συζήτηση για την καταβολή της ΑΤΑ σε 55.000 που βρίσκονται στον κατώτατο μισθό δεν γνωρίζουμε πόσο θα βοηθήσει, επίσης δεν γνωρίζουμε πόσο θα βοηθήσει την κοινωνία να συνεχίσουν να λαμβάνουν οι υψηλόμισθοι ακόμα παραπάνω χρήματα μέσω της ΑΤΑ στο 100% που αποφασίστηκε. Είναι λοιπόν φανερό ότι απαιτείται μια «trial and error» προσέγγιση, όχι απλώς μία αστόχευτη αύξηση δαπανών, ώστε στις επόμενες έρευνες εισοδήματος και συνθηκών διαβίωσης των νοικοκυριών τα πράγματα να είναι καλύτερα και να αντανακλούν τους αριθμούς που παρουσιάζει η Κύπρος.
