Της Αλεξάνδρας Βουδούρη
«Ιστορική» ήταν η λέξη που χρησιμοποιήθηκε κατά κόρον από τους αρχηγούς κρατών και κυβερνήσεων για τη χθεσινή σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ, στη Χάγη. Αν και τετριμμένος ο όρος, σίγουρα οι 32 ηγέτες κατέληξαν σε κρίσιμη απόφαση για το μέλλον της ασφάλειάς τους: η συμμαχία δεσμεύεται πλέον να αυξήσει τις εθνικές αμυντικές δαπάνες από 2% σε 3,5% και επιπλέον 1,5% για κρίσιμες υποδομές, φθάνοντας –κατ’ απαίτηση του Αμερικανού προέδρου– συνολικά στο 5% του ΑΕΠ. Αποκαλείται πλέον «Σχέδιο Επενδύσεων της Χάγης» (Hague Investment Plan) και πρόκειται να διαμορφώσει το τοπίο, αλλάζοντας δραστικά τους προϋπολογισμούς των 32 κρατών-μελών τα επόμενα δέκα χρόνια.
Η σύνοδος ήταν «ιστορική», γιατί σε σύγκριση με το 2018, οι 31 σύμμαχοι δεν εκνεύρισαν τον Ντόναλντ Τραμπ –που τότε απειλούσε με αποχώρηση από το ΝΑΤΟ–, αλλά, αντιθέτως, έλαβαν αυτό που επιζητούσαν, ότι δηλαδή οι ΗΠΑ παραμένουν δεσμευμένες στο θεμελιώδες άρθρο 5 της Συμμαχίας, που ορίζει ότι επίθεση σε κράτος-μέλος θεωρείται επίθεση σε όλα. Ερωτηθείς να ξεκαθαρίσει τη στάση του έναντι του άρθρου, ο Τραμπ τόνισε: «Γι’ αυτό είμαι εδώ», προσθέτοντας ότι εάν δεν στήριζε τη συμμαχία «δεν θα ήμουν εδώ».
Η σύνοδος ήταν «ιστορική», παρά τη μία σελίδα (πρωτοφανές στα χρονικά) κοινής διακήρυξης, ώστε να μην «ενοχληθεί» ο Αμερικανός πρόεδρος. Στο κείμενο, ωστόσο, «κρύβεται» μια λεπτομέρεια, κρίσιμη για την ερμηνεία όσων συμφωνήθηκαν: «Ενωμένοι μπροστά στις βαθιές απειλές και προκλήσεις για την ασφάλεια, (…) οι σύμμαχοι δεσμεύονται να επενδύουν το 5% του ΑΕΠ ετησίως σε βασικές αμυντικές απαιτήσεις και δαπάνες, που σχετίζονται με την άμυνα και την ασφάλεια το αργότερο έως το 2035». Στο αρχικό κείμενο η διατύπωση ήταν «εμείς δεσμευόμαστε» και όχι «οι σύμμαχοι», ανέφερε στην «Κ» νατοϊκή πηγή.
Η ασάφεια της πρότασης «οι σύμμαχοι» άφησε ανοιχτή την ερμηνεία της, προσφέροντας στον Ισπανό πρωθυπουργό επιχείρημα να επιμείνει και χθες ότι χρειάζεται μόνο 2,1%, ώστε να πετύχει τις στρατιωτικές ικανότητες για τις οποίες δεσμεύθηκε. «Συμφωνούμε ότι διαφωνούμε», σχολίασε ενοχλημένος ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ, για τη μόνη «παραφωνία» της συνόδου, που εκνεύρισε αρκετούς και κυρίως τον Τραμπ ο οποίος «απείλησε» τη Μαδρίτη ότι θα «εκτροχιάσει την οικονομία της», υποχρεώνοντάς τους «να πληρώσουν διπλά».
Πέρα, όμως, από τις μη υλοποιήσιμες «απειλές» του Τραμπ, καθώς θεωρεί ότι θα διαπραγματευθεί διμερώς με την Ισπανία (αδιαφορώντας ότι διαπραγματεύεται με την Κομισιόν για τους δασμούς) και άλλοι σχολίασαν σκωπτικά τη στάση του Σάντσεθ. «Εάν το καταφέρει, θα είναι ιδιοφυΐα», τόνισε ο Βέλγος πρωθυπουργός, ενώ πρόσθεσε ότι «εάν η ισπανική ερμηνεία είναι σωστή, τότε όλοι μπορούν να ερμηνεύσουν το κείμενο με τον ίδιο τρόπο». Ο Ελληνας πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, υπενθυμίζοντας ότι η Ελλάδα πετυχαίνει ήδη τον προβλεπόμενο στόχο, σχολίασε εμμέσως πλην σαφώς τη στάση της Μαδρίτης, τονίζοντας ότι η σημασία της «συμμαχίας είναι να υπάρχει ίση κατανομή του βάρους και να μην υπάρχουν διαφορές».
Σήμερα, οι Ευρωπαίοι μαζί με τον Καναδά δαπανούν 430 δισ. ευρώ – 2% του ΑΕΠ τους (με την Ελλάδα να φθάνει πέρυσι στο 3,08%). Μόλις φθάσουν στο 3,5% έως το 2035, το ποσό αυτό θα αγγίξει 750 δισ. ευρώ, τουλάχιστον 320 δισ. περισσότερα ετησίως, ενώ οι ΗΠΑ θα δαπανούν με απόλυτους όρους 860 δισ. ευρώ. Ουσιαστικά, οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους θα βρίσκονται «επί ίσοις όροις» για πρώτη φορά. Για τον λόγο αυτό, η «ιστορική» σύνοδος κατόρθωσε να πείσει τον Τραμπ να φύγει από τη Χάγη με «μια διαφορετική γνώμη για τη συμμαχία».
