Πριν από μόλις δύο εβδομάδες, ο Ντόναλντ Τραμπ έθεσε ως προθεσμία την Ημέρα των Ευχαριστιών στην ΗΠΑ προκειμένου η Ουκρανία να αποδεχθεί ειρηνευτική συμφωνία με τη Ρωσία, θέτοντας στο τραπέζι πρόταση που θεωρήθηκε ευρέως ως ευνοϊκή για το Κρεμλίνο.
Πλέον, γίνεται σαφές ότι θα πρέπει να περιμένει περισσότερο — ίσως εβδομάδες, ίσως και μετά την τέταρτη επέτειο της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία στα τέλη Φεβρουαρίου – προκειμένου να επιτευχθεί ουσιαστική πρόοδος στις διαπραγματεύσεις.
Ουκρανική αντιπροσωπεία αναμένεται να συναντηθεί σήμερα, Πέμπτη με τους διαπραγματευτές του Τραμπ, διατηρώντας ζωντανή την ελπίδα για πρόοδο. Αλλά ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν κατέστησε για ακόμη φορά σαφές αυτή την εβδομάδα ότι δεν υπαναχωρεί από τις απαιτήσεις του. Οι απεσταλμένοι του Τραμπ αποχώρησαν χωρίς κάτι απτό στα χέρια τους, από την πεντάωρη συνάντησή τους με τον Πούτιν στη Μόσχα την Τρίτη.
Επιπλέον, ο Πούτιν σε νέο μήνυμά του που δημοσιεύτηκε σήμερα, Πέμπτη, ξεκαθάρισε ότι «η Ρωσία θα πάρει τον έλεγχο του Ντονμπάς με στρατιωτικά ή άλλα μέσα».
Οι τρεις επιλογές
Αυτό αφήνει τον Τραμπ μπροστά σε δύσκολες επιλογές:
- Να πιέσει την Ουκρανία να κάνει ακόμη περισσότερες παραχωρήσεις – όπως επιχείρησε πριν από δύο εβδομάδες – ακόμη και αν αυτό σημαίνει ότι θα θέσει σε κίνδυνο την κυριαρχία της χώρας;
- Τελικά να εγκαταλείψει τις ειρηνευτικές προσπάθειες, όπως έχει απειλήσει, ακόμη και αν αυτό σημαίνει πως παραδέχεται την αποτυχία του στην προσπάθεια να τερματίσει έναν πόλεμο – κάτι που είχε υποσχεθεί ότι θα πετύχαινε σε 24 ώρες;
- Ή μήπως να αλλάξει πορεία και να επαναφέρει την ευρεία αμερικανική στρατιωτική βοήθεια προς την Ουκρανία, παρόλο που έχει δηλώσει ότι η Ευρώπη και όχι οι Ηνωμένες Πολιτείες, θα πρέπει να επωμιστεί το οικονομικό βάρος του εξοπλισμού της χώρας;
«Χρειάζονται δύο για να χορέψουν τανγκό», δήλωσε ο Τραμπ στους δημοσιογράφους χθες, Τετάρτη, αναγνωρίζοντας τη δυσκολία να επιτευχθεί μία συμφωνία μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας.
«Δεν ξέρω τι κάνει το Κρεμλίνο», τόνισε όταν του ζητήθηκε ενημέρωση για τη συνάντηση της Τρίτης, στην οποία συμμετείχαν ο απεσταλμένος του, Στιβ Γουίτκοφ, και ο γαμπρός του, Τζάρεντ Κούσνερ. «Μπορώ να σας πω ότι είχαν μια αρκετά καλή συνάντηση με τον πρόεδρο Πούτιν. Θα το μάθουμε», πρόσθεσε.
Ηταν πολύ διαφορετικός ο τόνος του από εκείνον που είχε χρησιμοποιήσει μετά τη συνάντησή του τον Αύγουστο με τον Πούτιν στο Ανκορατζ της Αλάσκας, όπου είχε προβλέψει με βεβαιότητα ότι οι ηγέτες της Ρωσίας και της Ουκρανίας θα καταλήξουν σε συμφωνία, με τον ίδιο ως «μεσολαβητή» και «οδηγό» τους.
Ο Τραμπ έχει θέσει σειρά προθεσμιών, ισχυριζόμενος ότι μία ειρηνευτική συμφωνία πιθανόν είναι κοντά. Ωστόσο, στη συνέχεια απογοητεύεται από έναν Πούτιν που επιμένει στους μακροπρόθεσμους στόχους του για την ουκρανική επικράτεια και κυριαρχία.
Συνεχίζεται το διπλωματικό σπριντ
Παρόλο που πολλοί παρατηρητές ανέμεναν ότι ο Τραμπ τελικά θα έχανε το ενδιαφέρον του να σταματήσει τον πόλεμο, εκείνος έχει διπλασιάσει τις προσπάθειές του τις τελευταίες εβδομάδες, προφανώς πεπεισμένος ότι οι σκληρές αποτυχίες της Ουκρανίας στο πεδίο της μάχης και το αυξανόμενο κόστος για τη Μόσχα από μια παρατεταμένη σύγκρουση θα οδηγούσαν και τις δύο πλευρές σε συμφωνία.
Αμερικανοί αξιωματούχοι έχουν υποστηρίξει ότι στην προσπάθειά τους να μεταφέρουν τις προτάσεις τους στο χαρτί, ενώπιον του Πούτιν και του Ζελένσκι, μέσα σε μερικές εβδομάδες έχουν γίνει περισσότερες διαπραγματεύσεις από ό,τι τα τελευταία τρία χρόνια.
Προς το παρόν, φαίνεται ότι αυτές οι διαπραγματεύσεις συνεχίζονται. Αξιωματούχος του Λευκού Οίκου δήλωσε ότι ο Γουίτκοφ και ο Κούσνερ θα συναντηθούν με την ουκρανική αντιπροσωπεία σήμερα, Πέμπτη στο Μαϊάμι.
Η Ουκρανία έχει προσπαθήσει να δείξει στον Τραμπ ότι είναι έτοιμη να συνεχίσει τις συνομιλίες, παρόλο που πολλοί Ουκρανοί είναι πεπεισμένοι ότι ο Πούτιν δεν έχει κανένα συμφέρον να καταλήξει σε τερματισμό του πολέμου μέσω διαπραγματεύσεων.
«Η διπλωματική δραστηριότητα βρίσκεται στο μέγιστο για να τερματιστεί αυτός ο πόλεμος», δήλωσε ο Ζελένσκι στη βραδινή του ομιλία χθες, Τετάρτη. «Και από την πλευρά μας δεν θα υπάρξουν εμπόδια ούτε καθυστερήσεις».
Ο Πούτιν στην αντίπερα όχθη, δεν βιάζεται να καταλήξει σε συμφωνία, διατηρώντας τη στρατηγική του: συμφωνεί να συνομιλεί, αλλά δεν κάνει παραχωρήσεις.
Τι λένε τα πρόσωπα «κλειδιά» στις ΗΠΑ
Τα μεγαλύτερα σημεία τριβής παραμένουν αμετάβλητα παρά το διπλωματικό σπριντ των τελευταίων εβδομάδων, το οποίο ξεκίνησε με τη διαρροή του αμερικανικού σχεδίου 28 σημείων για τον τερματισμό του πολέμου, το οποίο θεωρήθηκε ευρέως ως ευνοϊκό για τη Ρωσία.
Η Μόσχα, όπως υπονόησε ο Πούτιν την περασμένη εβδομάδα, όχι μόνο θέλει η Ουκρανία να παραχωρήσει γη που εξακολουθεί να ελέγχει το Κίεβο, αλλά και να αναγνωρίσουν νομικά οι Ηνωμένες Πολιτείες τις κατακτήσεις της Ρωσίας.
«Δεν έχει βρεθεί ακόμη συμβιβαστική λύση» στο εδαφικό ζήτημα, δήλωσε ο σύμβουλος εξωτερικής πολιτικής του Πούτιν, Γιούρι Ουσάκοφ, σε δημοσιογράφους μετά τα μεσάνυχτα της Τετάρτης στη Μόσχα. «Οι εργασίες θα συνεχιστούν», πρόσθεσε.
Ο Ουσάκοφ έκανε τις δηλώσεις μετά τις συνομιλίες πέντε ωρών του Πούτιν με τον Γουίτκοφ και τον Κούσνερ. Τόνισε ότι η Ρωσία είχε συμφωνήσει σε επιμέρους σημεία μιας τετραμερούς πρότασης των ΗΠΑ για τον τερματισμό του πολέμου, αλλά τόνισε ότι ο Πούτιν «δεν έκρυψε την κριτική μας και ακόμη και την αρνητική μας στάση» απέναντι σε άλλα σημεία.
Η αντίδραση του Πούτιν στην αναθεωρημένη αμερικανική πρόταση δεν αποτέλεσε έκπληξη. Το αρχικό κείμενο των 28 σημείων διέρρευσε πριν από δύο εβδομάδες, αιφνιδιάζοντας τους Ευρωπαίους. Οι Αμερικανοί διαπραγματευτές αναγκάστηκαν να το ξαναγράψουν, αφαιρώντας σημεία.
Οπως ήταν αναμενόμενο, αυτό κατέστησε το σχέδιο μη αποδεκτό για τον Πούτιν, του οποίου οι στόχοι, όπως ανέφερε ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο την Τρίτη το βράδυ, παρέμειναν οι ίδιοι.
«Ο Πούτιν πριν από μερικές εβδομάδες τόνισε: Μπορεί να πάρει πολύ χρόνο – θα επιτύχουμε τους στόχους μας. Μπορεί να κοστίσει περισσότερο και να πάρει περισσότερο χρόνο από όσο θέλουμε, αλλά θα πετύχουμε», δήλωσε ο Ρούμπιο στο Fox News σε συνέντευξή του μετά τη μαραθώνια διαπραγματευτική συνεδρία στη Μόσχα.
«Πιστεύω στην πραγματικότητα ότι αυτή είναι η νοοτροπία τους», συνέχισε. «Προσπαθούμε να διαπιστώσουμε είναι αν υπάρχει η δυνατότητα να τερματιστεί ο πόλεμος με τρόπο που να προστατεύει το μέλλον της Ουκρανίας, στον οποίο θα μπορούσαν να συμφωνήσουν και οι δύο πλευρές. Αυτό προσπαθούμε να ανακαλύψουμε και νομίζω ότι έχουμε σημειώσει κάποια πρόοδο. Αλλά δεν έχουμε φτάσει ακόμα εκεί».
Ο Τραμπ δήλωσε χθες ότι ο Κούσνερ και ο Γουίτκοφ έχουν την εντύπωση ότι το Κρεμλίνο θα «ήθελε συμφωνία», ωστόσο ο Ρούμπιο άφησε να εννοηθεί ότι δεν είναι τόσο σίγουρος. Ανέφερε ότι δεν μπορεί να είναι βέβαιος για επίτευξη της συμφωνίας, «γιατί τελικά οι αποφάσεις πρέπει να ληφθούν, στην περίπτωση της Ρωσίας, μόνο από τον Πούτιν και όχι από τους συμβούλους του».
Η πεντάωρη συνεδρίαση της Τρίτης ήταν η έκτη και μεγαλύτερη σε διάρκεια συνάντηση μεταξύ του Γουίτκοφ με τον Πούτιν στη Ρωσία φέτος. Για πρώτη φορά, στους δύο προστέθηκε ο Κούσνερ, ο οποίος έπαιξε κεντρικό ρόλο στις διαπραγματεύσεις για την κατάπαυση του πυρός στη Γάζα τον Οκτώβριο και τις Συμφωνίες του Αβραάμ, που ομαλοποίησαν τις σχέσεις μεταξύ Ισραήλ και αραβικών χωρών κατά την πρώτη θητεία του Τραμπ.
Ηδη όμως, λένε αξιωματούχοι, οι διαπραγματεύσεις για την Ουκρανία παίρνουν αλλη μορφή από τη συμφωνία για τη Γάζα, αντανακλώντας την πολύ διαφορετική φύση της σύγκρουσης.
Τι λέει ο Πούτιν
Παράγοντες που γνωρίζουν τις συζητήσεις λένε ότι πλέον υπάρχουν τέσσερα διαφορετικά σημεία για τα οποία είναι σε εξέλιξη παράλληλες διαπραγματεύσεις.
- Το ένα αφορά ζητήματα που σχετίζονται με την κυριαρχία της Ουκρανίας, όπως το όριο στο μελλοντικό μέγεθος του στρατού της σε καιρό ειρήνης και στο βεληνεκές των πυραύλων της.
- Τα άλλα καλύπτουν το εδαφικό, την οικονομική συνεργασία και ευρύτερα ζητήματα ευρωπαϊκής ασφάλειας.
Ο Ζελένσκι δήλωσε ότι οι σύμβουλοί του θα ενημερώσουν τους Ευρωπαίους αξιωματούχους στις Βρυξέλλες για τις συνομιλίες, «και θα συζητήσουν επίσης την ευρωπαϊκή συνιστώσα της απαραίτητης αρχιτεκτονικής ασφαλείας». Ξεκαθάρισε ότι πέρα από τη διαπραγμάτευση για τα εδάφη, ο στόχος της Ουκρανίας είναι να διασφαλίσει ότι οποιαδήποτε ειρηνευτική συμφωνία περιλαμβάνει εγγυήσεις για τη δυτική υποστήριξη και την αποτροπή νέας ρωσικής εισβολής στο μέλλον.
Ωστόσο, ο Πούτιν είναι απίθανο να συμβιβαστεί, δεδομένης της πεποίθησής του ότι η επιρροή της Ρωσίας στο πεδίο της μάχης αυξάνεται. Κάτι που έγινε σαφές και από το σημερινό του μήνυμα, πως θα πάρει με κάθε μέσο τα εδάφη που έχει ξεκαθαρίσει η Μόσχα πως διεκδικεί.
Που βρισκόμαστε λοιπόν με λίγα λόγια; Οπως συνοψίζεται σε ανάλυση των New York Times: «Εξακολουθούμε να βρισκόμαστε πολύ μακριά από ένα σύνολο όρων που να ικανοποιεί -έστω κατ΄ελάχιστο- τη Ρωσία και ταυτόχρονα να είναι αποδεκτό και από την Ουκρανία. Τουλάχιστον σε βαθμό που οι ΗΠΑ θα μπορούν να πείσουν το Κίεβο να πει «ναι»…
Πηγή: New York Times, Reuters
