Του Παναγιώτη Ρουγκάλα
Άλλοι υποστηρίζουν πως το Σχέδιο ΕΣΤΙΑ θα πετύχει, άλλοι υποστηρίζουν πως απέτυχε. Ωστόσο, θα αλλάξουν ορισμένα πράγματα στην κυπριακή κοινωνία και στον τρόπο διαμονής των πολιτών. Προωθείται ήδη ένα «ιρλανδικού τύπου» μοντέλο στέγασης στην Κύπρο, με το οποίο θα εισαχθεί το «mortgage to rent», ελληνιστί «σχέδιο υποθήκης προς ενοικίαση». Τι είναι όμως το «mortgage to rent» μοντέλο; Ο δανειολήπτης, ο οποίος αντιμετωπίζει οικονομικό πρόβλημα, έχει μη εξυπηρετούμενο δάνειο στο όνομά του, δεν συμμετέχει σε κάποιο πρόγραμμα όπως το «ΕΣΤΙΑ» και έχει ένα και μοναδικό ακίνητο στο όνομά του, θα μπορεί να συνεχίσει να μένει στο σπίτι του με αυτό το μοντέλο. Αν και δεν έχει οριστικοποιηθεί τελικώς το πρόγραμμα που προτάθηκε σε Υπουργείο Οικονομικών, τραπεζικά ιδρύματα και φορείς διαχείρισης δανείων, ο δανειολήπτης που θα έχει μη εξυπηρετούμενο δάνειο θα μεταβιβάζει το ακίνητό του στην τράπεζα ή την εταιρεία διαχείρισης, θα «σβήνεται» το χρέος ή μέρος του χρέους του (αναλόγως της τρέχουσας αξίας του ακινήτου) και έπειτα θα συνεχίζει να μένει μέσα στο σπίτι που διέμενε πληρώνοντας ενοίκιο.
Το μοντέλο αυτό πρωτοπαρουσιάστηκε στην Ιρλανδία. Οι δανειστές μπορούν να μεταβούν από την ιδιοκτησία του σπιτιού τους στην ενοικίαση του σπιτιού τους ως κοινωνικοί μισθωτές μιας οικιστικής ένωσης, η οποία αγοράζει το σπίτι από τον δανειστή. Οι δανειολήπτες που αναλαμβάνουν την επιλογή υποθήκης προς ενοικίαση, δεν είναι πλέον ιδιοκτήτες του σπιτιού τους και δεν έχουν κανένα οικονομικό συμφέρον από αυτό. Όπως προνοεί το αντίστοιχο Σχέδιο της Ιρλανδίας, η αλλαγή της κατάστασης από ιδιοκτήτης σε μισθωτή του σπιτιού που θα διαμένει ο δανειολήπτης, συνεπάγεται ένα πολύπλοκο σύνολο νομικών και οικονομικών ρυθμίσεων, οι οποίες πρέπει να υπογραφούν πριν από τη μεταβίβαση της περιουσίας. Αυτό θα γίνει με τις τράπεζες ή τις εταιρείες διαχείρισης δανείων ή τον κρατικό φορέα διαχείρισης των δανείων. Όταν συμφωνηθούν όλες αυτές οι ρυθμίσεις, συμπεριλαμβανομένης της τιμής αγοράς του σπιτιού του δανειολήπτη, θα παραδίδει οικειοθελώς την κατοχή του σπιτιού του στον δανειστή υποθηκών.
Μη εμπορεύσιμες περιοχές
Πώς δημιουργήθηκε όμως αυτή η ανάγκη για το Σχέδιο το οποίο θα τεθεί σε εφαρμογή τους επόμενους μήνες; Σημαντικό ρόλο διαδραμάτισαν τα σπίτια που δεν βρίσκονται στην πρωτεύουσα, ή σε περιοχές επαρχιών οι οποίες είναι εμπορεύσιμες. Διότι, όπως πληροφορείται η εφημερίδα, μεγάλη μερίδα δανειοληπτών που έχουν ΜΕΔ και δεν μπορούν να πληρώνουν, κατοικούν σε περιοχές τις οποίες είναι πολύ δύσκολο τράπεζες και εταιρείες διαχείρισης δανείων να εκποιήσουν και να τις αξιοποιήσουν αλλιώς. Επίσης, μεγάλο πρόβλημα υπάρχει με τους δανειολήπτες οι οποίοι δεν βρίσκονται στο ηλικιακό εύρος το οποίο μπορεί να προταθεί συγκεκριμένη πρόταση για να εξυπηρετήσουν το δάνειό τους. Για παράδειγμα, για ένα δανειολήπτη που διαμένει σε ένα χωριό στην Πάφο και ο οποίος λαμβάνει μόνο σύνταξη, δεν μπορεί το πιστωτικό ίδρυμα ή η εταιρεία διαχείρισης δανείων να προχωρήσει σε λύση που να συμφέρει και τον ίδιο και το πιστωτικό ίδρυμα. Για εκείνον λοιπόν, βάσει των προνοιών του Σχεδίου του ιρλανδικού μοντέλου, εκτιμάται πως θα είναι η καλύτερη λύση να προβεί σε παραχώρηση του ακινήτου του, να μην χρωστά πλέον την περιουσία του και να συνεχίσει να μένει μέσα όπως αν θα νοίκιαζε κάποιο άλλο σπίτι – διαμέρισμα.
Άλλο η κρατική βοήθεια
Πόσο θα είναι όμως το ενοίκιο αυτό; Όπως επισημαίνουν πηγές στην «Κ», το ενοίκιο για το σπίτι που θα έχει παραχωρηθεί και θα συνεχίσει να κατοικείται υπό μορφή ενοικίου, θα είναι πολύ μικρότερο από τις τιμές που θα έδιναν για ένα ενοίκιο «έξω», θα καθορίζεται αναλογικά και βάσει των εισοδημάτων που μπαίνουν στο νοικοκυριό του. Έτσι, όπως έδωσαν χαρακτηριστικό παράδειγμα, εάν ο δανειολήπτης έχει εισόδημα 1.000 ευρώ και η δόση για το δάνειό του είναι 600 ευρώ, διότι όταν το είχε συνάψει αρχές του 2000 είχε μισθό 2.000 ευρώ (προχωρήστε σε αναλογία με λίρες) πλέον είναι λογικό να μην μπορεί να δίνει δόση. Με το «mortgage to rent» οι ιθύνοντες αναφέρουν πως το ενοίκιο θα πάει κατά πάσα πιθανότητα στα μισά χρήματα, άρα στα 300 ευρώ. Ενοίκιο που ενδεχομένως να μπορεί να δώσει. Ωστόσο, υπάρχει και άλλη παράμετρος. Η κυβέρνηση εξετάζει καινούργια στεγαστική πολιτική. Και το «mortgage to rent» δεν είναι μία από αυτές. Και εξηγούν οι ίδιες πηγές που ανέφεραν για την πρόθεση εφαρμογής του Σχεδίου τους επόμενους μήνες: «Εάν μπει ένας δανειολήπτης στο ενοίκιο και η καταβολή της δόσης του ενοικίου του είναι 300 ευρώ και κρίνει το κράτος πως για παράδειγμα είναι μονογονιός ή εμπίπτει σε συγκεκριμένη κατηγορία που χρήζει οικονομικής βοηθείας, το κράτος θα επιχορηγεί μέρος αυτής της δόσης. Δηλαδή, για το ενοίκιο των 300 ευρώ μπορεί στο τέλος της ημέρας ο δανειολήπτης να δίνει 150 ευρώ, αφού τα άλλα 150 θα έχει κρίνει το κράτος πως πρέπει να τα καταβάλει αυτό για λόγους που τη δεδομένη στιγμή δεν γνωρίζουμε».
«Όλοι αίτηση»
Όλα τα παραπάνω είναι «ουρά» του Σχεδίου ΕΣΤΙΑ. Όταν ο πρώην υπουργός Οικονομικών Χάρης Γεωργιάδης τόνιζε στην Επιτροπή Οικονομικών της Βουλής το 2019 πως πρέπει να προχωρήσουν σε αιτήσεις για το ΕΣΤΙΑ και δανειολήπτες που δεν εμπίπτουν στις πρόνοιες που έχουν τεθεί, διότι ενδεχομένως να έρθουν και άλλες πολιτικές για τους δανειολήπτες που δεν μπορούν να αποπληρώσουν τις δόσεις τους, κάτι από τα παραπάνω υπονοούσε. Το Σχέδιο του «mortgage to rent» και όχι κατ’ επέκταση κάποια πρόταση στεγαστικής πολιτικής η οποία θα λειτουργήσει παράλληλα με το «mortgage to rent», έχει ήδη παρουσιαστεί στον κρατικό φορέα διαχείρισης δανείων, την ΚΕΔΙΠΕΣ και στο Υπουργείο Οικονομικών. Αναμένεται να παρουσιαστεί και σε ένα από τα δύο μεγάλα πιστωτικά ιδρύματα της Κύπρου, το πιθανότερο στην Τράπεζα Κύπρου που έχει περισσότερα ΜΕΔ από την Ελληνική Τράπεζα.
Κερδισμένες οι τράπεζες
Μετά από αυτή την εξέλιξη γίνεται αντιληπτό πως οι τράπεζες θα βρεθούν κερδισμένες. Από εκεί που για χρόνια δεν λάμβαναν ούτε ένα ευρώ από τους προβληματικούς δανειολήπτες και δεν μπορούσαν να αξιοποιήσουν εκείνο το ακίνητο για το οποίο υπήρχε δυστοκία, πλέον θα λαμβάνουν χρήματα και θα φέρουν και στους ισολογισμούς τους ακόμα περισσότερα ακίνητα με μία υποκατηγορία της μορφής ανταλλαγής χρέους προς ακίνητα (debt to asset). Το τι θα κάνουν με τόσα ακίνητα μετά οι τράπεζες, θα πρέπει να απασχολήσει τις ίδιες και τους επόπτες. Στον αντίποδα, σε μερικές περιπτώσεις δανειολήπτες ναι μεν δεν θα έχουν πλέον κάτι στο όνομά τους, αλλά επίσης θα «καθαρίσουν» από χρέη τα οποία μετακυλύονται σε εγγυητές και σε άλλα μέλη της οικογενείας τους.
Έντυπη
