Του Παναγιώτη Ρουγκάλα
Σε οκτώ συνολικά μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις έχει συμφωνήσει η Κύπρος πως θα προχωρήσει μέσω δανεισμού από το συμφωνηθέν πλάνο του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας με ορίζοντα υλοποίησης το έτος 2026. Συγκεκριμένα, έξι θα είναι οι επενδύσεις που θα σχετίζονται με δανεισμό και δύο οι μεταρρυθμίσεις. Η Κύπρος έχει εξασφαλίσει μέσω του Μηχανισμού 1,2 δισ. ευρώ, με το ποσό ύψους 1 δισ. να έχει συμφωνηθεί να δοθεί ως χορηγία και 200 εκατ. ευρώ ως δάνειο.
Η λίστα των επενδύσεων και μεταρρυθμίσεων που περιλαμβάνεται στις συνολικά 216 σελίδες του επίσημου κειμένου που ενέκρινε το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης όσον αφορά την έγκριση της αξιολόγησης του σχεδίου ανάκαμψης και ανθεκτικότητας της Κύπρου, το Σχέδιο Ανθεκτικότητας της Κύπρου περιλαμβάνει δέσμη 133 παρεμβάσεων, 58 μεταρρυθμίσεων και 75 επενδύσεων. Η εκταμίευση όλου του ποσού των 1,2 δισ. ευρώ θα γίνει μόνο αν επιτευχθούν στην ώρα τους οι 271 στόχοι του Ταμείου Ανάκαμψης, που συνδέονται για την κάθε μία από τις επενδύσεις και μεταρρυθμίσεις που υπάρχει στο πλάνο. Οι επενδύσεις, οι μεταρρυθμίσεις, τα σχέδια και οι δράσεις που εμπίπτουν στους πέντε βασικούς πυλώνες πολιτικής του Σχεδίου και για την κατανομή των πόρων ύψους 1,2 δισ. ευρώ αφορούν 74 εκατ. ευρώ στην δημόσια υγεία και πολιτική προστασία, 448 εκατ. ευρώ στην ταχεία μετάβαση σε μια πράσινη οικονομία, 422 εκατ. ευρώ στην ενίσχυση της ανθεκτικότητας και ανταγωνιστικότητας της οικονομίας, 89 εκατ. ευρώ προς μια ψηφιακή εποχή, 173 εκατ. ευρώ για απασχόληση, εκπαίδευση και ανθρώπινο δυναμικό. Για την υλοποίηση του σχεδίου χρησιμοποιείται ειδικό σύστημα πληροφοριών παρακολούθησης από τη Διεύθυνση Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας της Γενικής Διεύθυνσης Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων, Συντονισμού και Ανάπτυξης, όπως αναφέρεται στο επίσημο έγγραφο των 216 σελίδων.
Οι βασικές λειτουργίες του, ή ένα ενδεχόμενο σύστημα αποθετηρίου με τις απαιτούμενες λειτουργίες, θα έχουν τεθεί σε λειτουργία, όπως πιστοποιείται από έκθεση ελέγχου, έως τις 31 Μαρτίου 2022. Όσον αφορά τις απαιτούμενες λειτουργίες, το σύστημα αποθετηρίου καταγράφει και αποθηκεύει τα σχετικά δεδομένα που σχετίζονται με την υλοποίηση του σχεδίου ανάκαμψης και ανθεκτικότητας, ιδίως όσον αφορά την επίτευξη των οροσήμων και των στόχων, τα δεδομένα για τους τελικούς αποδέκτες, τους αναδόχους, τους υπεργολάβους και τους πραγματικούς δικαιούχους, έως την πρώτη αίτηση πληρωμής. Μετά την ολοκλήρωση των σχετικών συμφωνημένων οροσήμων και στόχων, η Κύπρος υποβάλλει στην Επιτροπή δεόντως αιτιολογημένο αίτημα για την καταβολή της χρηματοδοτικής συνεισφοράς και του δανείου. Η Κύπρος διασφαλίζει ότι, κατόπιν αιτήματος, η Επιτροπή έχει πλήρη πρόσβαση στα σχετικά δεδομένα τεκμηρίωσης που υποστηρίζουν τη δέουσα αιτιολόγηση της αίτησης πληρωμής, τόσο για την αξιολόγηση του αιτήματος καταβολής, όσο και για σκοπούς λογιστικών και λοιπών ελέγχων. Η «Κ» παρουσιάζει τις οκτώ συνολικά μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις που θα πρέπει να επιτευχθούν μέσω δανεισμού, αλλά και τις λεπτομέρειες αυτών.
Τι περιλαμβάνουν οι έξι επενδύσεις
Το κεφάλαιο των επενδύσεων που θα «ξεκλειδώσουν» μόνο μέσω δανεισμού, αφορά τη βελτίωση, τον εκσυγχρονισμό και την αναβάθμιση των δημόσιων νοσηλευτηρίων της Κύπρου. Στόχος της επένδυσης αυτής είναι η βελτίωση, ο εκσυγχρονισμός και/ή η αναβάθμιση των κρατικών νοσοκομείων της Κύπρου, ώστε να μπορούν να ανταγωνίζονται επί ίσοις όροις με τον ιδιωτικό τομέα, παράλληλα με τη βελτίωση της ποιότητας των υπηρεσιών υγειονομικής περίθαλψης, καθώς και των συνθηκών εργασίας των εργαζομένων στον τομέα της υγείας στα δημόσια νοσοκομεία.Το μέτρο αυτό θα συνίσταται στις ακόλουθες δράσεις για τη βελτίωση, τον εκσυγχρονισμό και/ή την αναβάθμιση των κρατικών νοσοκομείων: 1) ενίσχυση του Μακάριου Νοσοκομείου για να προσφέρει πλήρη θεραπεία σε παιδιά για όλες τις περιπτώσεις· 2) κατασκευή και/ή επέκταση μονάδας αιμοκάθαρσης στα Νοσοκομεία Πάφου και Λεμεσού· 3) κατασκευή Νοσοκομείου Ψυχικής Υγείας· 4) ενίσχυση του Γενικού Νοσοκομείου Λεμεσού· 5) ενίσχυση των τμημάτων Ατυχημάτων και Επειγόντων Περιστατικών σε όλα τα δημόσια νοσοκομεία της Κύπρου. 6) ενίσχυση του Γενικού Νοσοκομείου Πάφου· 7) επέκταση του τμήματος Επεμβατικής Ακτινολογίας, συμπεριλαμβανομένου ιατρικού εξοπλισμού (όπως η μονάδα αγγειογραφίας)· 8) κατασκευή μονάδας COVID-19 στο Νοσοκομείο Αμμοχώστου· και 9) δημιουργία μονάδας μεταδοτικών ασθενειών στο Γενικό Νοσοκομείο Λεμεσού. Οι ανακαινίσεις κτηρίων θα αποσκοπούν στην επίτευξη μείωσης της ζήτησης πρωτογενούς ενέργειας κατά τουλάχιστον 30 % κατά μέσο όρο. Η μονάδα αιμοκάθαρσης του Νοσοκομείου Πάφου θα έχει ζήτηση πρωτογενούς ενέργειας τουλάχιστον κατά 20 % χαμηλότερη από την οριζόμενη στην απαίτηση των κτηρίων με σχεδόν μηδενική κατανάλωση ενέργειας (ΚΣΜΚΕ). Η υλοποίηση της επένδυσης θα ολοκληρωθεί έως τις 30 Ιουνίου 2026.
Η δεύτερη επένδυση που θα πραγματοποιηθεί μέσω δανεισμού, ανήκει στο κεφάλαιο «κλιματική ουδετερότητα, ενεργειακή απόδοση και ανανεώσιμες πηγές ενέργειας». Συγκεκριμένα αφορά στον τερματισμό της ενεργειακής απομόνωσης, και είναι έργο κοινού ενδιαφέροντος «EuroAsia Interconnector». Στόχος του μέτρου είναι να διασφαλίσει την ασφάλεια του εφοδιασμού και ανταγωνιστικότερες τιμές χονδρικής της ηλεκτρικής ενέργειας, καθώς και να καταστήσει δυνατή την αυξημένη χρήση ηλεκτρικής ενέργειας από καθαρότερες πηγές, ιδίως από ανανεώσιμες πηγές, μέσω της σύνδεσης του δικτύου ηλεκτρικής ενέργειας της Κύπρου με το ηπειρωτικό σύστημα της ΕΕ.
Η επένδυση θα αφορά την ολοκλήρωση και θέση σε λειτουργία του έργου κοινού ενδιαφέροντος PCI 3.10.2 για τη διασύνδεση μεταξύ Κύπρου και Ελλάδας, που θα περιλαμβάνει σταθμό μετατροπής συνεχούς ρεύματος 1000 MW στην Κύπρο και σχετικές υποδομές στην Κύπρο και στην Κρήτη, που θα συνδέονται με υποβρύχια καλώδια συνεχούς ρεύματος υψηλής τάσης (HVDC) μήκους 898 km και ισχύος 1000 MW. Το έργο αυτό αναμένεται να αποτελέσει μέρος ευρύτερης επένδυσης για την κατασκευή διασυνοριακού αγωγού διασύνδεσης συνολικού μήκους 1208 km μεταξύ Κρήτης, Κύπρου και Ισραήλ. Διάφορα μέρη του έργου αναμένεται να λάβουν χρηματοδότηση από διαφορετικές πηγές, και συγκεκριμένα από τον μηχανισμό ανάκαμψης και ανθεκτικότητας, τον μηχανισμό «Συνδέοντας την Ευρώπη», δάνειο από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, εμπορικά δάνεια και ίδια κεφάλαια. Το μέτρο αυτό δεν αναμένεται να βλάψει σημαντικά τους περιβαλλοντικούς στόχους κατά την έννοια του άρθρου 17 του κανονισμού (ΕΕ) 2020/852, λαμβανομένης υπόψη της περιγραφής του μέτρου, καθώς και των μέτρων μετριασμού που προβλέπονται στο σχέδιο ανάκαμψης και ανθεκτικότητας σύμφωνα με την τεχνική καθοδήγηση σχετικά με την εφαρμογή της αρχής της «μη πρόκλησης σημαντικής βλάβης» (2021/C 58/01). Ειδικότερα, τα μέτρα μετριασμού που στοχεύουν στη διατήρηση του θαλάσσιου περιβάλλοντος θα τηρούνται δεόντως κατά την υλοποίηση του έργου, όπως ορίζεται στην εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων και στην οικοδομική άδεια. Όλα τα μέτρα που προσδιορίζονται στο πλαίσιο της ΕΠΕ και της εκτίμησης βάσει της οδηγίας 2000/60/ΕΚ ως αναγκαία για τη διασφάλιση της συμμόρφωσης με την τεχνική καθοδήγηση σχετικά με την εφαρμογή της αρχής της «μη πρόκλησης σημαντικής βλάβης» (2021/C 58/01) θα ενσωματωθούν στο έργο και θα τηρηθούν κατά τα στάδια της κατασκευής, της λειτουργίας και του παροπλισμού της υποδομής. Η υλοποίηση της επένδυσης θα ολοκληρωθεί έως τις 31 Δεκεμβρίου 2025.
Οι δύο μεταρρυθμίσεις
Μία από τις μεταρρυθμίσεις αφορά τη σταδιακή μεταστροφή του πλαισίου παροχής υγειονομικής περίθαλψης και επιστροφής εξόδων προς μοντέλα με βάση την αξία, για να δημιουργηθεί ένα ανθεκτικό και αποτελεσματικό σύστημα υγείας και ενίσχυση της πολιτικής προστασίας. Όπως καταγράφεται στο επίσημο έγγραφο των 216 σελίδων, στόχος της μεταρρύθμισης είναι η εισαγωγή και σταδιακή μετάβαση σε μοντέλα υγειονομικής περίθαλψης με βάση την αξία προς συμπλήρωση των υφιστάμενων μοντέλων υγειονομικής περίθαλψης με βάση τον όγκο, με στόχο τη βελτίωση των αποτελεσμάτων στον τομέα της υγείας και τον περιορισμό του κόστους. Θα περιλαμβάνει, αφενός, την ανάπτυξη κατάλληλων μοντέλων με βάση την αξία και σχετικών πρωτοβουλιών, με αντίστοιχους μηχανισμούς παρακολούθησης για τη μέτρηση και την παρακολούθηση της επιτυχίας της μεταρρύθμισης και, αφετέρου, την εισαγωγή μοντέλων με βάση την αξία στην απόφαση επιστροφής εξόδων για πρωτοβάθμια και ενδονοσοκομειακή περίθαλψη σύμφωνα με τη νομοθεσία περί Γενικού Συστήματος Υγείας. Η υλοποίηση της μεταρρύθμισης θα ολοκληρωθεί έως τις 31 Μαρτίου 2023.
Η δεύτερη μεταρρύθμιση αφορά αυτή του συστήματος κοινωνικών ασφαλίσεων και αναδιάρθρωση των υπηρεσιών κοινωνικών ασφαλίσεων. Οι στόχοι της μεταρρύθμισης είναι η διεύρυνση της πρόσβασης στην κοινωνική προστασία και η βελτίωση της λειτουργικής αποδοτικότητας και αποτελεσματικότητας των υπηρεσιών κοινωνικής ασφάλισης. Ειδικότερα, η μεταρρύθμιση επεκτείνει και βελτιώνει την κάλυψη των παροχών, όπως το επίδομα ανεργίας, το επίδομα εργατικού ατυχήματος και το επίδομα επαγγελματικής ασθένειας, ιδίως για τους αυτοαπασχολούμενους και τα άτομα που εργάζονται με συμβάσεις ή τις νέες μορφές απασχόλησης (όπως οι εργαζόμενοι σε πλατφόρμες). Επιπλέον, η μεταρρύθμιση βελτιώνει την έγκαιρη υποβολή και την ακρίβεια των υπηρεσιών που παρέχονται στους πολίτες και ελαχιστοποιεί την απάτη και τα σφάλματα μέσω της ανάλυσης κινδύνου και των μηχανισμών ποιοτικού ελέγχου. Η μεταρρύθμιση συνίσταται στα εξής: i) αναθεώρηση της νομοθεσίας για το σύστημα κοινωνικής ασφάλισης, η οποία θα περιλαμβάνει την επέκταση της κάλυψης κοινωνικής ασφάλισης στους αυτοαπασχολούμενους και τις άτυπες μορφές απασχόλησης, όπως η εργασία σε πλατφόρμα, και ii) τον ανασχεδιασμό των επιχειρηματικών διαδικασιών, την κατάρτιση του προσωπικού, τη δημιουργία ικανότητας ανάλυσης δεδομένων και την ψηφιοποίηση των υπηρεσιών, καθώς και (iii) τη σταδιακή αναβάθμιση των υφιστάμενων πληροφοριακών συστημάτων σε ολοκληρωμένο πληροφοριακό σύστημα. Η υλοποίηση της μεταρρύθμισης θα ολοκληρωθεί έως τις 30 Ιουνίου 2026.
Εστιασμένα στο νέο μοντέλο ανάπτυξης της οικονομίας
Ένα μεγάλο κεφάλαιο στο Ταμείο Ανάκαμψης αφορά στο νέο μοντέλο ανάπτυξης και διαφοροποίηση της οικονομίας της Κύπρου. Η επένδυση που θα χρειαστεί δανεισμό, αφορά στη βελτίωση και επέκταση του παγκύπριου Δικτύου Πράσινων Σημείων και δημιουργία δικτύου σημείων συλλογής και ανακύκλωσης. Οι στόχοι του μέτρου είναι η βελτίωση της διαχείρισης στερεών αποβλήτων, η προστασία του περιβάλλοντος και η δημόσια υγεία. Το μέτρο αποσκοπεί στον μετριασμό της ανεξέλεγκτης και παράνομης απόρριψης αποβλήτων σε δημόσιους χώρους, στην αύξηση του ποσοστού ανάκτησης και ανακύκλωσης υλικών, καθώς και στην ευαισθητοποίηση των χρηστών σχετικά με τη βιώσιμη ανάπτυξη και την κυκλική οικονομία.
Η επένδυση προβλέπει την κατασκευή δεκατεσσάρων Πράσινων Σημείων που θα καλύπτουν έκταση τουλάχιστον 50.500 m² για την εξυπηρέτηση των πολιτών και των τοπικών αρχών που θα μπορούν να εναποθέτουν εκεί συγκεκριμένα ρεύματα οικιακών και αστικών αποβλήτων. Εκτός από τη δημιουργία νέων Πράσινων Σημείων, στο πλαίσιο της επένδυσης προβλέπεται η κατασκευή δικτύου γωνιών ανακύκλωσης και δικτύου σημείων συλλογής, στα οποία θα μπορούν να έχουν πρόσβαση οι πολίτες αγροτικών κοινοτήτων για τη διάθεση των αποβλήτων τους. Η υλοποίηση της επένδυσης θα ολοκληρωθεί έως τις Τρίτη, 30 Ιουνίου 2026.
Ακόμα μία επένδυση που θα χρειαστεί δάνειο και δεν θα γίνει μέσω χορηγίας αφορά στη δημιουργία μονάδας στην Ορούντα για τη διαχείριση κτηνοτροφικών αποβλήτων και ζωικών υποπροϊόντων. Στόχος του μέτρου είναι η ανάπτυξη περιφερειακής μονάδας διαχείρισης κτηνοτροφικών αποβλήτων, που θα εξυπηρετεί τις εκμεταλλεύσεις της ευρύτερης περιοχής του οικισμού Ορούντα και θα παρέχει ολοκληρωμένη λύση για την αποτελεσματική διαχείριση των οργανικών αποβλήτων που παράγονται κυρίως από χοιροστάσια και εκμεταλλεύσεις πουλερικών, αιγοπροβάτων και βοοειδών. Για τις κοινότητες αυτές, η επένδυση αποσκοπεί στην επίτευξη λειτουργίας κλειστού βρόχου, στην ελαχιστοποίηση των εξωτερικών παραγόντων και στην ανάκτηση των θρεπτικών ουσιών για τη βελτίωση του εδάφους, καθώς και στη μείωση των κοινωνικών και περιβαλλοντικών επιπτώσεων.
Στο πλαίσιο της επένδυσης προβλέπεται η κατασκευή μονάδας επεξεργασίας λυμάτων, συν-κομποστοποίησης και αναερόβιας χώνευσης, ώστε να καταστεί δυνατή η επεξεργασία των μεγάλων ποσοτήτων κτηνοτροφικών αποβλήτων που παράγονται στην περιοχή, η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από βιοαέριο, η καταπολέμηση της απερήμωσης σε τοπικό επίπεδο, η μείωση της οσφρητικής όχλησης των τοπικών κοινοτήτων σε λιγότερο από το 10 % της διάρκειας της ημέρας, η μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και η παραγωγή νερού για άρδευση. Η υλοποίηση της επένδυσης θα ολοκληρωθεί έως τις Τρίτη, 30 Ιουνίου 2026.Το μέτρο αυτό δεν αναμένεται να βλάψει σημαντικά τους περιβαλλοντικούς στόχους κατά την έννοια του άρθρου 17 του κανονισμού (ΕΕ) 2020/852, λαμβανομένης υπόψη της περιγραφής του μέτρου, καθώς και των μέτρων μετριασμού που προβλέπονται στο σχέδιο ανάκαμψης και ανθεκτικότητας, σύμφωνα με την τεχνική καθοδήγηση σχετικά με την εφαρμογή της αρχής της «μη πρόκλησης σημαντικής βλάβης» (2021/C 58/01). Ειδικότερα, το μέτρο θα υποβληθεί σε εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων κατά το πρώτο έτος εφαρμογής και η απαίτηση για τήρηση της αρχής της «μη πρόκλησης σημαντικής βλάβης» θα περιλαμβάνεται σε όλες τις διαδικασίες σύναψης συμβάσεων.
Δανεισμός θα χρειαστεί και για να γίνει ένα ολοκληρωμένο πληροφοριακό σύστημα για τον Έφορο Εταιρειών και Επίσημο Παραλήπτη. Στόχος του μέτρου είναι ο σχεδιασμός, η ανάπτυξη, η υλοποίηση, η διατήρηση και η λειτουργία ολοκληρωμένης λύσης πλατφόρμας μητρώου για την υποστήριξη των διαδικασιών και των υπηρεσιών του κλάδου εταιρειών και του κλάδου πνευματικής και διανοητικής ιδιοκτησίας του Εφόρου Εταιρειών και Επίσημου Παραλήπτη, κατά τρόπο ώστε να προωθείται ο ψηφιακός μετασχηματισμός των δύο προαναφερθέντων κλάδων προκειμένου να καταστούν πρωτοπόροι όσον αφορά την ψηφιακή παρουσία, τις διαδικτυακές δυνατότητες και την άριστη εξυπηρέτηση πελατών μέσω αποτελεσματικών εσωτερικών διαδικασιών και υποστηριζόμενων από ευέλικτα συστήματα ΤΠ.
Η επένδυση συνίσταται στην εγκατάσταση του υλικού και του λογισμικού του συστήματος, στην ολοκλήρωση της υποδομής δικτύου και στην κατάρτιση του προσωπικού όσον αφορά το νέο σύστημα. Η υλοποίηση της επένδυσης θα ολοκληρωθεί έως τις 31 Δεκεμβρίου 2025.
Η καταπολέμηση της διαφθοράς
Η εν λόγω συνιστώσα του κυπριακού σχεδίου ανάκαμψης και ανθεκτικότητας που θα επιτευχθεί μέσω δανεισμού, αντιμετωπίζει χρόνιες προκλήσεις όσον αφορά τη λειτουργία της δημόσιας διοίκησης, τόσο σε κεντρικό όσο και σε τοπικό επίπεδο, του δικαστικού συστήματος και του πλαισίου καταπολέμησης της διαφθοράς. Συγκεκριμένα αναφέρεται ως «σχέδιο χορηγιών για την πιστοποίηση κατά ISO 37001 (καταπολέμηση της δωροδοκίας) του ιδιωτικού και δημόσιου τομέα». Στόχος της επένδυσης είναι να συμβάλει στην καταπολέμηση της διαφθοράς μέσω της εισαγωγής στον ιδιωτικό και δημόσιο τομέα της πιστοποίησης κατά ISO 37001, η οποία θα βοηθήσει στην ενίσχυση της διαφάνειας, την πάταξη της δωροδοκίας και τη διαμόρφωση κουλτούρας δεοντολογικής επιχειρηματικής συμπεριφοράς.
Η επένδυση συνίσταται στην παροχή χρηματοδότησης με επιχορήγηση στον ιδιωτικό και δημόσιο τομέα, συμπεριλαμβανομένης της τοπικής αυτοδιοίκησης, για συμβουλευτικές υπηρεσίες και πιστοποίηση κατά της δωροδοκίας σύμφωνα με το πρότυπο ISO 37001. Η υλοποίηση της επένδυσης θα ολοκληρωθεί έως τις 31 Δεκεμβρίου 2025.
Έντυπη Έκδοση
