Του Παναγιώτη Ρουγκάλα
Την επίλυση της δύσκολης οικονομικής εξίσωσης της πανδημίας θα κληθεί να διαχειριστεί καταλλήλως η Κυβέρνηση και το 2021, με στοχευμένες οικονομικές στηρίξεις μέχρι και το τέλος του έτους. Η παράταση της πανδημίας με το δεύτερο κύμα και ενός δυνητικού τρίτου που απεύχεται να χτυπήσει την Κύπρο, έχουν μειώσει κατά πολύ τις αξιώσεις της Κύπρου για μεγάλη ανάπτυξη το 2021. Ο ιός, όπως αποδεικνύεται, θα καθυστερήσει την ανάπτυξη και προβλέψεις ύψους μέχρι και 4,5% έχουν περάσει ανεπιστρεπτί, με τον ρυθμό ανάπτυξη να περιορίζεται για το 2021 στο 3% - 3,5%.
Εκείνο όμως που θα δώσει ώθηση και θα κρατήσει την ανάπτυξη έστω και στο 3% από ό,τι φαίνεται είναι τα μέτρα τα οποία, όχι μόνο δεν θα κοπούν απότομα σε επιχειρήσεις που χρήζουν οικονομικής βοηθείας, αλλά θα παραταθούν μέχρι και στο τέλος του 2021. Ποιοι κλάδοι θα τύχουν υποστήριξης, το ποσοστό της βοήθειας αλλά και με ποιους τρόπους θα προχωρήσει το κράτος σε αυτό το σχέδιο δεν είναι ακόμα ξεκάθαρο. Ωστόσο, θα πρέπει να θεωρείται δεδομένο πως θα συνεχιστεί η παροχή έστω και μικρής βοήθειας μέχρι το τέλος του χρόνου. Εξάλλου, το οικονομικό επιτελείο συμφωνεί με τη θέση των διεθνών οικονομολόγων πως η στήριξη των κρατών δεν θα πρέπει να κοπεί σε κανένα κράτος μονομιάς αφότου γίνει το «ξεκλείδωμα» μετά από το παρατεταμένο «κλείδωμα» επιχειρηματικών τομέων για μήνες. Το κράτος θα κληθεί να αντιμετωπίσει τους επόμενους μήνες τρία δεδομένα σε σχέση με την ανάκαμψη, τα οποία μπορούν να οριστούν και ως κίνδυνοι.
Πρώτον, τη βίαιη απόσυρση των μέτρων στήριξης και όχι μίας σταδιακής, ώστε να μην υποσκαφθεί η ανάκαμψη. Σημειωτέον ότι τη δεδομένη περίοδο υπάρχουν αρκετές επιχειρήσεις που είναι σε πολύ κακή οικονομική κατάσταση και κρατούνται μόνο με επιδόματα. Μέχρι να τους δοθεί η ευκαιρία να ασκήσουν πάλι το επιχειρείν, αλλά και συνάμα να αποβούν σωστές οι κινήσεις τους από εδώ και πέρα, θα ισορροπούν σε «τεντωμένο σχοινί». Η στήριξη, έστω και μειωμένη, σε σχέση με τη σημερινή, θα αποδειχθεί καίριας σημασίας.
Δεύτερον, στη διεθνή οικονομική σκηνή για χώρες που στηρίζονται και αναπτύσσονται στη βάση της κατανάλωσης όπως η Κύπρος, οι οικονομολόγοι αναμένουν πως οι καταναλωτές μετά από αυτό το «σοκ» θα στραφούν και θα έχουν περισσότερη προτίμηση στην αποταμίευση, παρά στην κατανάλωση. Ενα κράτος από εκεί που κατανάλωνε σε ένα βαθμό και τώρα επιλέγει να αποταμιεύει περισσότερο, καθυστερεί την όποια οικονομική ανάκαμψη μπορεί να αναμένεται, ή να μειωθεί σε σύγκριση με αυτή που έχει ήδη προβλεφθεί.
Τρίτον, μετά από τέτοιες μεγάλες αλλαγές και κρίσεις, κάτι που θα ισχύσει σε όλες τις χώρες, άρα και στην Κύπρο, οι κλάδοι που θα «τρέξουν» θα διαφέρουν από αυτούς που «έτρεχαν» προ πανδημικής κρίσης. Για παράδειγμα, μία χώρα όπως η Κύπρος που στηρίζεται στον τουρισμό, θα πρέπει να προσεγγίσει διαφορετικά αυτό τον κλάδο. Ο τουρισμός δεν θα είναι όπως ήταν πρό πανδημικής κρίσης και θα αλλάξει κάπως το «μίγμα των κλάδων». Στην ίδια βάση της συνέχισης της οικονομικής στήριξης είναι και η παρούσα στήριξη που έχει προχωρήσει το κράτος, αναλόγως του κλάδου. Το σκεπτικό πίσω από την οικονομική στήριξη πλέον επιβάλλεται, διότι εάν το κράτος αποφάσιζε να σταματήσει τη στήριξη τέλος του 2020 για παράδειγμα, τότε όλοι οι οικονομικοί πόροι που είχαν δοθεί από το Μάρτη του 2020 δεν θα είχαν κανένα αποτέλεσμα και θα ήταν λες και το κράτος δεν στήριξε ποτέ οικονομικά καμία επιχείρηση. Γι’ αυτό εξάλλου συνεχίζει η στήριξη και για επιδότηση της εργασίας και μέσω εφάπαξ επιδομάτων με ακόμα πιο δυναμικά μέτρα από εκείνα των προηγούμενων μηνών.
Ενα παράδειγμα παράτασης
Ένα από τα παραδείγματα της συνέχισης της οικονομικής στήριξης μέχρι και το τέλος του χρόνου, μέτρο το οποίο ανακοινώθηκε σχετικά νωρίς, είναι η παράταση ισχύος και αύξηση ανώτατων ορίων των δανείων των Σχεδίων για επιδότηση επιτοκίου νέων στεγαστικών και επιχειρηματικών δανείων. Η νέα καταληκτική ημερομηνία κατά την οποία οι τράπεζες που συμμετέχουν στο σχέδιο επιδότησης του επιτοκίου για στεγαστικά και για επιχειρηματικά δάνεια μπορούν να εγκρίνουν αιτήσεις δυνητικών δανειοληπτών για εισαγωγή στο σχέδιο είναι η 31/12/2021. Την ίδια ώρα, το ποσό του ανώτατου ποσού του δανείου ανέβηκε από τις 300.000 ευρώ στις 400.000 ευρώ, με το ανώτατο ποσό επιδότησης να φτάνει πλέον τις 24.000 ευρώ.
Η αύξηση του ορίου ισχύει και για τα επιχειρηματικά δάνεια. Συγκεκριμένα, στο 1,8 εκατ. ευρώ ανά αυτοτελώς εργαζόμενο ή επιχείρηση από 800 χιλιάδες που θα ίσχυε για μέχρι το τέλος Ιουνίου 2021. Στις 270 χιλιάδες ευρώ ανά αυτοτελώς εργαζόμενο ή επιχείρηση που δραστηριοποιείται στον τομέα της αλιείας και της υδατοκαλλιέργειας από 120 χιλιάδες που θα ήταν μέχρι το τέλος Ιουνίου 2021 στη βάση του προηγούμενου σχεδίου. Στις 225 χιλιάδες ευρώ ανά αυτοτελώς εργαζόμενο ή επιχείρηση που δραστηριοποιείται στην πρωτογενή παραγωγή γεωργικών προϊόντων από 100 χιλιάδες ευρώ που θα ήταν μέχρι το τέλος Ιουνίου 2021 στη βάση του προηγούμενου σχεδίου.
Επεξεργάζονται το νέο μοντέλο ανάπτυξης
Το Συμβούλιο Ανταγωνιστικότητας βρίσκεται στην τελική ευθεία για ετοιμασία του γενικού σχεδίου – μοντέλου ανάπτυξης της οικονομίας για τα επόμενα χρόνια, πρότζεκτ που είχε ανακοινώσει ότι θα δημιουργήσει πριν απο την έλευση της πανδημικής κρίσης στην Κύπρο. Η πανδημική κρίση και ο τερματισμός του προγράμματος των διαβατηρίων έναντι επενδύσεων φέρνουν την Κύπρο σε μία θέση αλλαγής προσανατολισμού του οικονομικού της μοντέλου και απογαλακτισμού από παραδοσιακούς, όπως το real estate. Η έλευση των βάσεων των εταιρειών εντός Κύπρου είναι ένα από αυτά, αγγλιστί «head quartering». Μεγάλη κουβέντα γίνεται για το νέο «κόνσεπτ» προσέγγισης επενδύσεων όχι στη βάση του επενδυτικού προγράμματος όπως το γνωρίζαμε και -καλώς- καταργήθηκε αφού αποδείχθηκε ότι τύγχανε κατάχρησης, αλλά στη βάση της διαμονής (residency). Ενδεχομένως να δούμε προσέλκυση επενδύσεων στη βάση του «residency», που ο επενδυτής δεν θα μπορεί να είναι «φάντασμα» στο κράτος, αλλά να διαμένει νόμιμα για αρκετά χρόνια και να έχει ασφαλιστικές δικλείδες που να μπαίνουν απαραιτήτως.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
