Του Παναγιώτη Ρουγκάλα
Τυχόν αλλαγές στο πλαίσιο των εκποιήσεων θα δημιουργήσουν κινδύνους για την οικονομική σταθερότητα της Κύπρου, σύμφωνα με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ). Στο πλαίσιο της αποστολής του ΔΝΤ που συναντήθηκε διαδικτυακά με τις κυπριακές αρχές από τις 8 έως τις 29 Μαρτίου 2021 για να συζητήσουν τις πρόσφατες οικονομικές εξελίξεις και τις προτεραιότητες πολιτικής, επί της ουσίας επαναλαμβάνει τη θέση των τραπεζών, ότι η ψήφιση σχετικών προτάσεων νόμου που αλλάζουν το πλαίσιο των εκποιήσεων θα επιφέρει αρνητικές επιπτώσεις τόσο στις τράπεζες, όσο και στη σταθερότητα του χρηματοπιστωτικού συστήματος.
Το ΔΝΤ, στη δική του έκθεση που δόθηκε στη δημοσιότητα το απόγευμα της Τρίτης, αναφέρει πως ένα αποτελεσματικό πλαίσιο εκποιήσεων είναι ζωτικής σημασίας για την επίλυση του προβλήματος των μη εξυπηρετούμενων δανείων μέσω αναδιαρθρώσεων και χρησιμοποίησης των εργαλείων αφερεγγυότητας. Στην έκθεση σχολιάζεται πως οι τρέχουσες προτάσεις που συζητούνται στη Βουλή (αναφέρεται για τις 13 προτάσεις νόμου) κινδυνεύουν να μειώσουν τη δυνατότητα κατάσχεσης ενός ακινήτου και να δημιουργήσουν αβεβαιότητες, εξασθενώντας παράλληλα τις προοπτικές για ανάκτηση εξασφαλίσεων. Έτσι, με τη σειρά τους, οι τράπεζες θα πρέπει να προχωρούν με επιπρόσθετες προβλέψεις και αυξήσεις κεφαλαίου. Είναι σημαντικό να αντιμετωπιστούν τυχόν αβεβαιότητες που προκύπτουν από την εφαρμογή των τροποποιήσεων του Νόμου περί αποκλεισμού του 2019», καταλήγει το ΔΝΤ. Συνεχίζοντας με τα των μη εξυπηρετούμενων δανείων το ΔΝΤ αναφέρει πως η στενή παρακολούθηση και η διαφάνεια για την αξιολόγηση και την αντιμετώπιση της ποιότητας των περιουσιακών στοιχείων είναι ζωτικής σημασίας. Το ΔΝΤ κάνει αναφορά στο μορατόριουμ αποπληρωμής δανείων (Σχέδιο αναστολής δόσεων), συμπληρώνοντας πως οι εξελίξεις στις τιμές των ακινήτων πρέπει να παρακολουθούνται στενά για να εξασφαλιστεί επαρκής αποτίμηση των περιουσιακών στοιχείων. Συν τοις άλλοις, επισημαίνει πως η χρήση κατάλληλων εργαλείων αφερεγγυότητας που θα επιτρέψουν την έγκαιρη αναδιάρθρωση βιώσιμων επιχειρήσεων θα είναι καθοριστικής σημασίας και προσθέτει ότι καθώς οι δραστηριότητες είσπραξης και εκτέλεσης χρεών συνεχίζονται, περισσότεροι δανειολήπτες ενδέχεται να αντιμετωπίσουν οικονομικές δυσκολίες.
Για να υποστηριχθεί η αναδιοργάνωση βιώσιμων εταιρειών, τα εμπόδια που περιβάλλουν τη χρήση της διαδικασίας εξέτασης - η χρήση της οποίας μέχρι στιγμής ήταν πολύ περιορισμένη - πρέπει να αντιμετωπιστούν γρήγορα. Η συνεχιζόμενη μεταφορά της οδηγίας της ΕΕ για την Προληπτική αναδιάρθρωση και Δεύτερης Ευκαιρίας αποτελεί μια καλή ευκαιρία για να εξετάσει αυτά τα ζητήματα και να διερευνήσουν τις δυνατότητες για μια επιπλέον εξωδικαστηριακής διαδικασίας αναδιάρθρωση, από τη σκοπιά της μείωσης της πολυπλοκότητας, του κόστους και τη διάρκεια.
Μη βιώσιμοι
Προχωρώντας σε αναφορά σε σχέση με το Σχέδιο ΕΣΤΙΑ και τους μη βιώσιμους δανειολήπτες, το ΔΝΤ σημειώνει πως για τους αιτούντες του Σχεδίου που θεωρούνται μη βιώσιμοι, οι Αρχές θα πρέπει να διασφαλίσουν περαιτέρω κατανομή των βαρών ή να εξετάσουν στοχοθετημένα μέτρα στήριξης για την προστασία των συνθηκών διαβίωσης αυτών των ευάλωτων δανειστών. Οποιοδήποτε σχέδιο θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη το φορολογικό και το κόστος εφαρμογής, καθώς και τις επιπτώσεις στον ηθικό κίνδυνο (moral hazard). Όσον αφορά στην εποπτεία των εταιρειών πιστώσεων δανείων (CAC), το ΔΝΤ αναφέρει ότι θα πρέπει να συνεχίσει να ενισχύεται, δεδομένου ότι κατέχουν σχεδόν τα δύο τρίτα των εθνικών μη εξυπηρετούμενων δανείων. Περαιτέρω βελτιώσεις στο περιβάλλον εργασίας για εταιρείες εξαγοράς δανείων, συμπεριλαμβανομένης της πρόσβασής τους στη βάση δεδομένων Κτηματολογίου, είναι ζωτικής σημασίας για την αποτελεσματική αντιμετώπιση των ΜΕΔ.
Γενικά για τις τράπεζες
Εστιάζοντας το ΔΝΤ στα του τραπεζικού τομέα γενικότερα, το Ταμείο υπογραμμίζει πως ο χρηματοπιστωτικός τομέας αντιμετώπισε ικανοποιητικά την κρίση, αλλά εξακολουθούν να υπάρχουν προκλήσεις. Εξηγεί πως οι ισολογισμοί των τραπεζών έχουν ενισχυθεί από τη σημαντική αποφόρτωση των παλαιότερων ΜΕΔ. Το τραπεζικό σύστημα έχει αρκετή ρευστότητα και καλά κεφαλαιοποιημένο, ενώ σημειώνει ότι οι πρόσθετες προβλέψεις πάνω στα δάνεια έχουν μειώσει την κερδοφορία και παραμένουν οι υπάρχουσες διαρθρωτικές προκλήσεις από το περιβάλλον χαμηλών επιτοκίων και του υψηλού λειτουργικού κόστους.
Όσον αφορά στο μέλλον, οι κίνδυνοι ευρύτερων πτωχεύσεων και δυσκολιών αποπληρωμής δανείων είναι υψηλοί εάν αποσυρθεί πρόωρα η πολιτική στήριξη ή εάν η οικονομική ανάκαμψη, ιδίως στον τομέα του τουρισμού, καθυστερήσει. «Η αποτελεσματική επίλυση των παλαιών και των πιθανών νέων ΜΕΔ από τις τράπεζες, ολοένα και περισσότερο από τις εταιρείες απόκτησης πιστώσεων, θα είναι καθοριστικής σημασίας για τη στήριξη νέων πιστωτικών και οικονομικής ανάκαμψης», αναφέρεται χαρακτηριστικά στην έκθεση.
Στο πλαίσιο αυτό, το ΔΝΤ επισημαίνει ότι η στοχευμένη επέκταση της στήριξης των μέτρων είναι απαραίτητη, ενώ χαρακτηρίζει ως ευπρόσδεκτη την απόφαση για παράταση της αποπληρωμής των δανείων σε συγκεκριμένους ιδιώτες και επιχειρηματικούς τομείς. Συνεχίζοντας επισημαίνει πως τα καθεστώτα επιδότησης επιτοκίου που στοχεύουν τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ), που είναι πιο ευάλωτες, θα πρέπει να συνεχιστούν, ενώ νέα μέτρα όπως οι εγγυήσεις δανείων θα ενθάρρυναν τις τράπεζες να παρέχουν δάνεια, δίνοντας προς τα έξω την απαραίτητη ρευστότητα που έχει ανάγκη η αγορά. Τα μέτρα στήριξης πρέπει να επιδιώκουν τη βιωσιμότητα των εταιρειών, αξιοποιώντας πλήρως τις εκτιμήσεις των τραπεζών για την πιστοληπτική ικανότητα των δανειστών. Τέλος, το ΔΝΤ επισημαίνει πως είναι σημαντικό να διασφαλιστεί ότι οι τράπεζες είναι έτοιμες για την αντιμετώπιση πιθανών νέων μη εξυπηρετούμενων δανείων με κατάλληλα μέτρα αναδιάρθρωσης. «Σε αυτό το πλαίσιο, είναι ευπρόσδεκτη η εποπτική καθοδήγηση που ενθαρρύνει τις τράπεζες να χρησιμοποιούν ευέλικτα κεφαλαιακά αποθέματα ασφαλείας και να συνεχίζουν να περιορίζουν τις διανομές μερισμάτων», καταλήγει.
Προσοχή με την Bad Bank
Το ΔΝΤ εφιστά επίσης την προσοχή στην Κύπρο αναφορικά με την προσπάθεια που έχει θέσει σε τροχιά υλοποίησης για μετατροπή της δημόσιας εταιρείας διαχείρισης περιουσιακών στοιχείων (ΚΕΔΙΠΕΣ) σε «Bad Bank». Οι αρχές θα πρέπει να είναι προσεκτικές και θα πρέπει να αξιολογήσουν τα κόστη και τα οφέλη μιας τέτοιας κίνησης, συμπεριλαμβανομένων των άμεσων και των ενδεχόμενων φορολογικών δαπανών, καθώς και τις επιπτώσεις στη συμπεριφορά αποπληρωμής (δημιουργία στρατηγικών κακοπληρωτών). Θα είναι ζωτικής σημασίας να διασφαλιστεί ότι υπάρχουν ασφαλιστικές δικλίδες για τον εντοπισμό και την αντιμετώπιση σκόπιμων αθετήσεων υποχρεώσεων και μη συνεργαζόμενων δανειζομένων (στρατηγικών κακοπληρωτών).
