Η ιστορία ξαναγράφεται μέσα από την έκθεση ομαδική «Reclaiming» στην Edit Gallery στη Λεμεσό. Μια έκθεση στην οποία εννέα καλλιτέχνες παρουσιάζουν ένα διαφορετικό τέλος στην ελληνική μυθολογία. Για την έκθεση μίλησαν στη «Κ» η επιμελήτρια της έκθεσης Έλενα Ιωαννίδου, ο καλλιτέχνης Αντωνάκης από την Ελλάδα και η Αριάδνη Διογένους από την Κύπρο.
Ρωτώντας την επιμελήτρια της έκθεσης Έλενα Ιωαννίδου εάν η ιστορία μπορεί να ξαναγραφτεί, απάντησε: «Ναι, είμαι απόλυτα πεπεισμένη γι’ αυτό. Τα θέματα έμφυλης βίας είναι τόσο βαθιά ριζωμένα στην ιστορία και την αντίληψή μας που συχνά οι άνθρωποι τα αποδέχονται σαν κάτι δεδομένο και δεν αντιλαμβάνονται το πόσο καθοριστικά διαμορφώνουν τις προσδοκίες αλλά και τη συμπεριφορά μας. Πιστεύω ότι πρέπει να είμαστε διαρκώς σε μια διαδικασία επανεκτίμησης του παρελθόντος και επανερμηνείας ιστοριών των οποίων το νόημα πιστεύαμε ότι γνωρίζαμε. Ουσιαστικά δεν ξαναγράφεται η ιστορία αλλά είναι καθήκον κάθε γενιάς να γράψει τη δική της ιστορία, αποφεύγοντας τα λάθη του παρελθόντος». Στη συνέχεια, ανέφερε ότι η ιστορία που της κέντρισε περισσότερο το ενδιαφέρον είναι της Μέδουσας, «Αν και η κάθε ιστορία έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, ξεχωρίζω αυτή της Μέδουσας, η οποία ήταν και το έναυσμα για να σκεφτώ τη θεματολογία για τη συγκεκριμένη έκθεση. Ο μύθος της Μέδουσας εμπερικλείει όλα τα παραδοσιακά στερεότυπα που διαιωνίζονται μέσα στα χρόνια. Η θηλυκοποίηση των τεράτων είναι κάτι που συμβαίνει ακόμα και σήμερα σε πολλούς τομείς και αποτυπώνει τον συμβολισμό της ανδρικής κυριαρχίας σε ενδεχόμενη ενδυνάμωση της γυναικείας επιρροής. Η Μέδουσα είναι σταθερή θεματική με σκοπό να ενισχύσει την επικινδυνότητα μιας απελευθερωμένης, δυνατής γυναίκας. Την τελευταία δεκαετία, οι σύγχρονες αναφορές πληθαίνουν. Tο κεφάλι της Μέρκελ έχει εμφανιστεί στη θέση εκείνου της Μέδουσας σε εξώφυλλο περιοδικού και η Χίλαρι Κλίντον είχε απεικονιστεί ως αποκεφαλισμένη Μέδουσα στο χέρι του Περσέα-Τραμπ. Παρόλα αυτά, ο επαναπροσδιορισμός και η ανάκτηση (reclaiming) της ταυτότητας της Μέδουσας την έχει κάνει φεμινιστικό σύμβολο της γυναικείας ενδυνάμωσης». Όπως τονίζει η κα Ιωαννίδου, μέσω της εκπαίδευσης και της παιδείας μπορούν να εξαλειφθούν τέτοια περιστατικά και κυρίως οι έμφυλες στερεοτυπικές αντιλήψεις, λέγοντας, «Είναι ευθύνη του καθένα από εμάς η δημιουργία μιας κουλτούρας κοινωνικής παρέμβασης, ούτως ώστε να βεβαιωθούμε ότι η κοινωνία θα είναι δίπλα στα θύματα με ενσυναίσθηση και ότι θα διασφαλίσει στο να ακουστεί η φωνή τους. Ο αγώνας για να διαμορφώσουμε μία ίση και δίκαιη κοινωνία πρέπει να είναι πολύπλευρος, διαρκής και καθημερινός».
Αντωνάκης. Medusa devouring Perseus, 2021.Λάδι σε καμβά, 80 x 100 cm
Στη συνέχεια ο εικαστικός Αντωνάκης είπε πως ο λόγος που επέλεξε τον συγκεκριμένο μύθο της Μέδουσας είναι ότι από νεαρή ηλικία τον ενοχλούσαν τα «παλικάρια». «Ήμουν πάντα με τα κτήνη που εξολοθρεύανε, τα καταλάβαινα περισσότερο. Η δική μου εκδοχή του μύθου έχει αίσιο τέλος, η Μέδουσα τρώει τον Περσέα. Ήθελα έστω και μια φορά να ηττηθεί ο δυνατός αρρενωπός ήρωας, για αλλαγή» και ρωτώντας τον εάν γίνεται σε μια σύγχρονη κοινωνία να μετατραπεί η πατριαρχία σε πέτρα, απάντησε, «Να πάψει να λειτουργεί δηλαδή; Είμαι πολύ απαισιόδοξος δυστυχώς. Είναι περισσότεροι, θα νικάνε πάντα». Ο καλλιτέχνης στο ερώτημα εάν στην κοινωνία που ζούμε υπάρχουν τα συγκεκριμένα θέματα, δηλαδή ο κόσμος να εστιάζει στο «τέρας» αντί στους λόγους τους οποίους το πρόσωπο οδηγήθηκε να γίνει «τέρας», είπε: «Για ποιο “τέρας” μιλάμε όμως; Θα μου επιτρέψετε να χρησιμοποιήσω ένα φρικτό παράδειγμα. Αυτή τη στιγμή που μιλάμε η πλειοψηφία της κοινωνίας που ζούμε, ονομάζει ευκολότερα τέρας ένα διεμφυλικό άτομο παρά έναν βιαστή. Είναι σοκαριστικό, είναι εξοργιστικό και δυστυχώς είναι αλήθεια. Με λίγη προσπάθεια ένας εγκληματίας μπορεί να αποφύγει ποινή και να έχει μια καλή υπόλοιπη ζωή, παρά τα όσα μπορεί να έχει διαπράξει. Με ενδιαφέρει να εστιάσω στους λόγους για τους οποίους άνθρωποι που δεν είναι αντιμετωπίζονται ως τέρατα».
Ο σεξισμός συνεχίζει να απειλεί
Αριάδνη Διογένους. The Encounter, 2021, Hot Pursuit, 2021, The Man I Didn’t Kill, 2021, Dilemma, 2021, The Shift, 2021, Fine Art, Archival quality prints (framed). 30 x 21 cm (each)
Η Αριάδνη Διογένους «ξαναέγραψε» τον μύθο της Αριάδνης με τον Μινώταυρο. «Το ενδιαφέρον στοιχείο στον μύθο της Αριάδνης είναι πως παρουσιάζει μια άλλη μορφή καταπίεσης κατά των γυναικών – η λήθη. Λήθη με την έννοια του ότι χωρίς την Αριάδνη, ο Θησέας θα έπεφτε θύμα του Μινώταυρου, παρ’ όλα αυτά ο μύθος καταλήγει με την Αριάδνη εγκαταλελειμμένη και ξεχασμένη στη Νάξο και τον Θησέα να γίνεται ήρωας», αυτός είναι και ο λόγος που επέλεξε αυτή την ιστορία. «Αν και αυτοβιωματικά στοιχεία πέραν του ονόματός μου δεν υπάρχουν, θα έλεγα πως το παράδειγμα της Αριάδνης φέρει βαρύτητα σε θέματα που συνεχίζει μέχρι σήμερα ο φεμινισμός να παλεύει.» Η εικαστικός μοιράστηκε τις δίκες τις ιστορίες εκφράζοντας ότι, «Ο σεξισμός υπάρχει σε κάθε πτυχή στη ζωή μιας γυναίκας, και είτε εμφανίζεται έντονα, είτε με πιο φαινομενικά άσημους τρόπους. Προσωπικά έχω νιώσει πολλές φορές πως λόγω του φύλου μου πρέπει να παλέψω σκληρά για να με πάρουν στα σοβαρά και να διεκδικήσω αυτό που θέλω. Εάν δεν επιμένω στις λεπτομέρειες και εάν δεν είμαι προσεκτική με αυτούς που συνεργάζομαι, δεν θα πραγματοποιηθούν τα θελήματά μου, λόγω υποτίμησης και παράβλεψης. Το πρώτο μου ένστικτο είναι να εκφράσω τη δυσαρέσκειά μου, όμως ξέρω πως πολλές γυναίκες δεν έχουν την ικανότητα ή το δικαίωμα να κάνουν κάτι τέτοιο. Η πιο θεραπευτική και παραγωγική λύση για κάποιαν είναι να μοιραστεί τις εμπειρίες της με άλλες γυναίκες. Όλες ξέρουμε πολύ καλά τι σημαίνει να πλήττεσαι από μισογυνιστικές συμπεριφορές. Σε τέτοιες περιπτώσεις νιώθω πολύ τυχερή για το έντονο συναίσθημα αδελφότητας που επικρατεί ανάμεσα στα κορίτσια, στις γυναίκες, καθώς επίσης και για τις υπέροχες γυναίκες στη ζωή μου που με έχουν στηρίξει ακράδαντα σε κάθε βήμα της επαγγελματικής και προσωπικής μου ζωής. Σε καιρούς όπου ο σεξισμός συνεχίζει να απειλεί το μεγαλύτερο ποσοστό γυναικών, το καλύτερο που έχουμε να κάνουμε είναι να υπερασπιζόμαστε και να προστατεύουμε η μία την άλλη».
Πληροφορίες
«Reclaiming», The Edit Gallery, Λεμεσός. Έως 17 Ιουλίου 2021. fb: theeditgallery, www.theeditgallery.com
