Kathimerini.com.cy
Της ΝΕΝΑΣ ΦΙΛΟΥΣΗ
Η Φασούλα είναι μικρό χωριό βόρεια της Λεμεσού, εδώ ανεσκάφη αρχαίος οικισμός με πιο γνωστό εύρημα το πέτρινο κεφάλι του Λαβράνιου Δία, το οποίο βρίσκεται στο αρχαιολογικό μουσείο της πόλης. Η κοινότητα έχει προστάτες αγίους τους Ορέστη και Ρηγίνο, στον τάφο των οποίων γίνεται πανήγυρις κάθε χρόνο στις 20 Σεπτεμβρίου. Επίσης, το σχολείο έχει κλείσει, αλλά οι ταβέρνες ευημερούν. Εδώ ήταν ο πρώτος μου διορισμός.
Ο Φίλιππος από την Αμμόχωστο ζει στη Φασούλα και φτιάχνει γλυπτά μικρά, μεγάλα και τεράστια. Τα χέρια του είναι εξαιρετικά επιδέξια και με αυτά έχει δημιουργήσει ένα ολόκληρο συγκρότημα – χώρο τέχνης, αξιοθέατο για κάθε υποψιασμένο ή μη επισκέπτη. Η αισθητική του και η συμβολή της Μαρίας συγκροτούν μια δυναμική σχέση με το περιβάλλον: τέχνη, φύση, ήχοι, αρώματα. Τελευταίως έχει πιάσει πινέλο με μια σχεδόν άγρια μανία και ζωγραφίζει πυρετωδώς. Του αρέσει να διηγείται ιστορίες από τη ζωή του. Η Μικρή Σαλαμίνα έγινε από καημό και πόθο, όχι από όνειρο.
Ο Φίφης είναι η persona που κυριαρχεί στις ζωγραφιές του Γιαπάνη και σταδιακά αυτονομείται, φιγουράρει σίγουρος για τον εαυτό του, πότε μειδιώντας αινιγματικά, πότε θλιβόμενος και άλλοτε πονηρός σαν σάτυρος. Ο Φίφης είναι ψάρι και πρωταγωνιστεί ως μετωνυμία του σύγχρονου ανθρώπου, του κοσμοπολίτη που συνοπτικά σε μερικές δεκάδες έργα, δημιουργήθηκε, αναζήτησε σύντροφο, απέκτησε απογόνους, επλήθυνε τη γη με τη φαντασία του, τα λάθη του, την απρονοησία, την απληστία του και κυρίως τον φόβο του για το τέλος. Διότι ο θάνατος δεν ξεπερνιέται ακόμα κι όταν η έμπνευση τον καθηλώνει σε ένα σταυρό ή τον καταρρίπτει σε τρικυμίες ή σε ερήμους. Παντού βέβαια, λανθάνοντα και φανερά στοιχεία της στροφής προς τους μητρικούς κόλπους. Λεπτομέρειες με ποικίλες σημασίες.
Πρωταρχική ύλη των έργων του Φίλιππου Γιαπάνη είναι η καθόλα ερωτική elan vital του Bergson σε έναν απολύτως καταληπτό νοηματικό κώδικα. Δυνατά χρώματα, αλλεπάλληλοι συμβολισμοί και αλληγορίες, αδρά στοιχεία που επαναλαμβάνονται και επενδύονται λιβιδινικά, προβάλλοντας διαρκώς τη δημιουργική φύση της ερωτικής ενόρμησης. Με τόλμη επιχειρεί να φανερώσει απωθήσεις και το υλικό τους, με την εμμονή να λέει αλήθειες πικρές και ενάντιες.
Η ματιά του καλλιτέχνη, ολόσωμη, αποκαλυπτική, πνευματωμένη αλλά ένυλη προσχώνεται στις καμπύλες των φαντασιώσεων, ακκίζεται στα ακρόπρωρα των ορμών, με πρωτόγονη ειλικρίνεια, ενίοτε επιθετική. Σε φωτεινά έργα, τάχα μου μυθοπλασίας, έχουν εισχωρήσει βιώματα, μνήμες, όνειρα, επιθυμίες, ανάγκες, κίνδυνοι, θλίψεις, μαστοί εν είδει κορυφών, σύννεφα που γίνονται φαλλοί, κόλποι φιλόξενοι, η θάλασσα μια απέραντη θηλυκή άβυσσος. Ο Φίφης και η Φίφη συνουσιάζονται όπως προσεύχονται: υλικά, πραγματικά, κλείνοντας το μάτι στην αθανασία. Παρέχουν στον «αναγνώστη» το άλλοθι να απολαμβάνει χωρίς καμιά ενοχή ή ντροπή κάθε φαντασίωση ή διασαλευμένη εσώτερη οπτική.
Οι ιστορίες του Γιαπάνη αποτελούν ομολογία και αναζήτηση, συμπαθαίνουν, συνθλίβονται, συνομιλούν με μητρώες φωνές και πατρώες άλοκες. Το βλέμμα του διεμβολίζει τον κόσμο των νεκρών και των ζωντανών με την ίδια παρρησία ή το ίδιο θράσος. Οι δίνες του ασυνείδητου οδηγούν το χέρι του, η ανάγκη του για δημιουργία παραμένει αχόρταγη, λες και κάτι χρωστά, κάτι οφείλει, σε ποιον και γιατί άγνωστο.
Μια γρήγορη ματιά σε όλα τα έργα, στην αυλή και στις αίθουσες, καταλήγει στην εντύπωση πως η αλληλοεναντίωση των ενορμήσεων του έρωτα και του θανάτου, αμβλύνεται και φτάνει στο όριο της συζυγίας. Γλυπτά νεκρών έξω, μεγάλων διαστάσεων, ερωτευμένων μέσα ζωντανών· ψάρια και άνθρωποι διαφεύγουν των καμβάδων και συναρθρώνονται σε ένα πλέγμα όπου επιθυμίες και ηδονή εμμεσοποιούνται και δηλώνονται διαρκώς.
