Kathimerini.gr
ΤΟΥ ΑΙΜΙΛΙΟΥ ΧΑΡΜΠΗ
«Υπερβατικά τοπία. Ιπτάμενα γλυπτά. Φωτεινές σφαίρες». Και μόνο ο τίτλος της έκθεσης-αφιέρωμα στον Ιβάν Κλιούν του ΜOMus – Μουσείου Μοντέρνας Τέχνης – Συλλογή Κωστάκη στη Θεσσαλονίκη προδιαθέτει για κάτι εντυπωσιακό, ωστόσο η πραγματική εικόνα ξεπερνάει την περιγραφή. Η διευθύντρια του μουσείου και βασική επιμελήτρια της έκθεσης, Μαρία Τσαντσάνογλου, μίλησε στη χθεσινή συνέντευξη Τύπου για συναισθήματα. Εγγύτητα, αλληλεγγύη, χαρά, ανάταση: πράγματα που μας έχουν λείψει πολύ τον τελευταίο καιρό και συμπτωματικά κατέχουν κεντρική θέση στο έργο του καλλιτέχνη της ρωσικής πρωτοπορίας. Σχεδόν τα πάντα εδώ έχουν να κάνουν με το χρώμα και το φως. Μια τέτοια κόκκινη σφαίρα φωτός, σε μαύρο φόντο, έργο δημιουργημένο το 1923, νιώθεις πως αποκαλύπτει και ταυτόχρονα εποπτεύει όλο τον χώρο γύρω της. Ο τελευταίος, διαμορφωμένος από μια ομάδα Ρώσων αρχιτεκτόνων, είναι πάλλευκος, σαν δεύτερος (άδειος) καμβάς που ενσωματώνει τα έργα του καλλιτέχνη. Ταυτόχρονα οι καμάρες, τα παράθυρα και τα αίθρια της Μονής Λαζαριστών, όπου στεγάζεται το μουσείο, δημιουργούν ευπρόσδεκτη αντιπαραβολή με τις αβάν γκαρντ συνθέσεις που εκτίθενται εκεί.
Ο Ιβάν Κλιούν (πάνω) επισκιάστηκε από τον Καζιμίρ Μαλέβιτς, αν και η σχέση τους ήταν φιλική.
«Παρατηρούμε έκρηξη ενδιαφέροντος προς τη ρωσική πρωτοπορία και ιδιαίτερα την μη αντικειμενική τέχνη, μετά την πανδημία. Πρόκειται για τέχνη εξαιρετικά επίκαιρη και αναγνωρισμένη πια σε ολόκληρο τον κόσμο», σημείωσε η Ζελφίρα Τρεγκούλοβα, διευθύντρια της Κρατικής Πινακοθήκης Τρετιακόφ της Μόσχας, εκεί όπου στεγάζεται το έτερο μισό της Συλλογής Κωστάκη. Οπως επισήμανε η ίδια, κοινό όραμα των δύο μουσείων είναι να καταφέρουν κάποια στιγμή να δώσουν στον κόσμο μια έκθεση που θα ενώσει τα δύο κομμάτια του σπουδαίου συνόλου του συλλέκτη.
Ιπτάμενα γλυπτά
Προς το παρόν στην έκθεση του MOMus, η οποία είναι ανοιχτή για το κοινό από σήμερα και μέχρι τις 19 Σεπτεμβρίου, μπορεί κανείς να δει σχεδόν 400 έργα τέχνης (πίνακες και σχέδια) καθώς και μοναδικό αρχειακό υλικό (γράμματα, χειρόγραφα, λιθογραφίες κ.ά.) γύρω από τον Ιβάν Κλιούν. Η αλήθεια είναι ότι υπάρχουν αρκετά εντυπωσιακά αλλά και συγκινητικά σημεία σε αυτή την έκθεση. Στα πρώτα συγκαταλέγονται σίγουρα τα περίφημα «ιπτάμενα γλυπτά», τα οποία έχουν ανασυντεθεί από το Εργαστήριο Γλυπτικής Εικαστικών και Εφαρμοσμένων Τεχνών του ΑΠΘ, με επικεφαλής τον καθηγητή Αρη Κατσιλάκη, στη βάση των σωζόμενων μελετών του ίδιου του καλλιτέχνη. Κάποια από αυτά λειτουργούν και σαν χρωματιστά φάσματα, μέσα από τα οποία το φως διαχέεται, ρίχνοντας μπλε, κόκκινες και κίτρινες σκιές στους λευκούς τοίχους.
Άτιτλο έργο του 1919-20.
Οσο για τις συγκινήσεις, αυτές ξεκινούν ήδη από τα έργα της πρώιμης, αναπαραστατικής περιόδου του Κλιούν, με το εκπληκτικό πορτρέτο της γυναίκας του (με το κεφάλι σκυφτό όπως πολλές άλλες μορφές στο έργο του) και συνεχίζονται αργότερα, ιδιαίτερα με τις μικρογραφικές συνθέσεις του σουπρεματισμού, κάτι σαν καλλιτεχνικά τηλεγραφήματα προς τον καλό του φίλο Καζιμίρ Μαλέβιτς. Πιο φορτισμένο όλων ωστόσο μοιάζει να είναι ένα μάλλον ταπεινό έργο, ζωγραφισμένο μόνο με μελάνι και τον εύγλωττο τίτλο «Η κηδεία του πατέρα μου». Σύμφωνα με τους διοργανωτές άλλωστε, η πτυχή του ανθρώπου Κλιούν είναι άλλο ένα στοιχείο που μας γνωρίζει η έκθεση.
