Του Απόστολου Κουρουπάκη
Την περασμένη εβδομάδα έφυγε από τη ζωή ο εικαστικός Κώστας Οικονόμου (1925-2016), ένας από τους τελευταίους αυτής της γενιάς, μιας γενιά που ανανέωσε την κυπριακή τέχνη και την οδήγησε σε νέους δρόμους.
Για τον καλλιτέχνη Κώστα Οικονόμου και το έργο του μιλήσαμε με τον εικαστικό Σάββα Χριστοδουλίδη, ο οποίος μόλις λίγο πριν από το θάνατο του ζωγράφου ολοκλήρωσε την έκδοση «Αγαπητέ κουμπάρε / 12 επιστολές του Χριστόφορου Σάββα στον Κώστα Οικονόμου» όπου ο καλλιτέχνης ξεδιπλώνει μνήμες και συλλογισμούς γύρω από γεγονότα αλλά και ζητήματα τέχνης.
Ο Κώστας Οικονόμου ασχολήθηκε με τη ζωγραφική σχετικά νέος και στο Διδασκαλικό Κολέγιο Μόρφου είχε ανάμεσα στους άλλους δασκάλους και τον ζωγράφο Αδαμάντιο Διαμαντή. Μάλιστα, ο ίδιος ο Οικονόμου είχε πει στον Θωμά Συμεού στο περιοδικό «Νέα Εποχή» ότι με τα μαθήματα του Διαμαντή κατάλαβε τι ήταν η ζωγραφική, χωρίς ωστόσο, να έχει σκεφτεί να γίνει ζωγράφος, αυτό που τον ικανοποιούσε ήταν ότι ζωγράφιζε.
«Αυτό ισχύει», λέει ο Σάββας Χριστοδουλίδης, «η ζωγραφική ήταν για τον Κώστα Οικονόμου ένα πεδίο στο οποίο μπορούσε να πραγματευτεί τη δική του αλήθεια, αλλά και την αλήθεια του τόπου του, με ποικιλόμορφες εκφραστικές διατυπώσεις». Για τον Κώστα Οικονόμου η καλλιτεχνική έκφραση ήταν πρωτίστως κοινωνική διεργασία, γι’ αυτό άλλωστε και η κοινωνική του δράση ήταν τόσο έντονη.
Το έργο του
Ο Κώστας Οικονόμου έχει την ιδιαιτερότητα ότι κινήθηκε άνετα και άγγιξε πολλές περιοχές έκφρασης και έδωσε έργα με ισχυρό εκφραστικό χαρακτήρα και εικαστική αρτιότητα, όπως τόνισε και ο κ. Χριστοδουλίδης. Στη θεματολογία του κυριαρχεί ο ανθρώπινη φιγούρα, το τοπίο, ο αστικός χώρος και η νεκρή φύση. Ο καλλιτέχνης καθ’ όλη τη μακρά περίοδο της καλλιτεχνικής του παρουσίας στα εικαστικά πράγματα προσπάθησε και κατάφερε να λειτουργήσει απαλλαγμένος από την έγνοια της πιστής παραστατικότητας, και σύμφωνα με τον Σάββα Χριστοδουλίδη «δημιούργησε έχοντας τον δισκελή σχηματισμό ‘εικόνιση’ και ‘λυρισμός’».
Το έργο του ακουμπάει πολλές μορφές εικαστικής έκφρασης και οι δημιουργικές επιλογές του φαίνονται τόσο στα ζωγραφικά του έργα, όσο και στα σχέδιά του, αλλά και στα χαρακτικά και τις τσιμεντογραφίες του. Στην τσιμεντογραφία ο Κώστας Οικονόμου επηρεάστηκε από τον πρωτοπόρο της τεχνικής αυτή, και στενό του φίλο Χριστόφορο Σάββα.
Τον Οικονόμου, ωστόσο, άγγιξε ιδιαίτερα η ακουαρέλα ή υδατογραφία, αυτή η μορφή έκφρασης ήταν για τον καλλιτέχνη ο καλύτερος τρόπος να εκφράσει την αλήθεια του, και δικαίως θεωρείται ως ο κατ’ εξοχήν ακουαρελίστας της γενιάς του, έχοντας μάλιστα συναναστραφεί καλλιτεχνικά και με τον μεγάλο Ιωάννη Κισσονέργη, τον σπουδαιότερο ακουαρελίστα της πρώτης γενιάς. Η ακουαρέλα έδινε στον ζωγράφο Οικονόμου τη δυνατότητα για ένα γρήγορο και άμεσο καλλιτεχνικό αποτέλεσμα, χωρίς φυσικά αυτό να επηρεάζει την αρτιότητα του έργου του.
Πειραματίστηκε στην ακουαρέλα, και προτίμησε την τεχνική σε βρεγμένο χαρτί, και όπως είχε πει και σε παλαιά συνέντευξή του στην εφημερίδα «Εμπρός» για τις τεχνικές της ακουαρέλας: «[…] στο βρεγμένο χαρτί το ένα χρώμα σμίγει με το άλλο, σβήνει μέσα στο άλλο, μπορείς να δώσεις παραπάνω συνδυασμούς αποχρώσεων». Φυσικά, ο Κώστας Οικονόμου δούλεψε και ελαιογραφίες, ξυλογραφίες, αλλά και γλυπτά, τα οποία δείχνουν ίσως περισσότερο από τα ζωγραφικά του έργα τον άνθρωπο, πίσω από τον καλλιτέχνη, τον ενεργό πολίτη που εκφράζεται μέσω της γλυπτικής, αναπαριστώντας κοινωνικο-πολιτικές και υπαρξιακές αναζητήσεις και προβληματισμούς.
Ο καλλιτέχνης της περιφέρειας
Ο Κώστας Οικονόμου γεννήθηκε στην Κισσόνεργα το 1925. Φοίτησε στο Διδασκαλικό Κολέγιο Μόρφου την περίοδο 1943-1945, με δάσκαλο Τέχνης τον Αδαμάντιο Διαμαντή με τον οποίο συνδέθηκε στενά. Μετά την αποφοίτησή του από το κολέγιο το 1945, διορίστηκε δάσκαλος στη
Δημοτική Εκπαίδευση σε διάφορα σχολεία της υπαίθρου. Το 1951 διορίστηκε στη Λευκωσία. Λίγο αργότερα μετατέθηκε στο Δημοτικό Σχολείο του Αγίου Αντωνίου και το διάστημα 1952-53 δούλεψε ως καθηγητής τέχνης στην Αγγλική Σχολή στη Λευκωσία, αντικαθιστώντας τον Ιωάννη Κισσονέργη. Τα έτη 1956-1957 και 1971-1972 παρακολούθησε μαθήματα Τέχνης και Παιδαγωγικών στο King’s Alfred’s College και στο London University.
Η κοινωνική δράση για τον Κώστα Οικονόμου ήταν εκ των ων ουκ άνευ, άλλωστε όπως μας είπε και Σάββας Χριστοδουλίδης «συνομίλησε με τον άνθρωπο και πρωτίστως τον καλλιτέχνη στη βάση συναδελφικού οφέλους και αλληλεγγύης». Και πάνω σε αυτή τη βάση προσπάθησε να φέρει πιο κοντά την τέχνη στην κοινωνία και τους καλλιτέχνες μεταξύ τους. Η τέχνη, άλλωστε, αποτέλεσε τη βάση της φιλίας του με τον Χριστόφορο Σάββα. Ο Κώστας Οικονόμου διετέλεσε ιδρυτικό μέλος της Παγκύπριας Ένωσης Φιλοτέχνων Πάφου (1956), του Επιμελητηρίου Καλών Τεχνών (1964), του Παγκύπριου Οργανισμού για την Εκπαίδευση μέσω της Τέχνης (1980) και της Γωνιάς Φιλοτέχνων Πάφου. Ο Κώστας Οικονόμου έχοντας ως βάση του για πάρα πολλά χρόνια την Κισσόνεργα σφράγισε με την παρουσία του το πολιτιστικό γίγνεσθαι της Πάφου, οργανώνοντας τις πρώτες εκθέσεις στο Δημαρχιακό Μέγαρο, ασχολούμενος με τα Ανθεστήρια, με την Επιτροπή Αρχαιοτήτων Πάφου και άλλα ακόμα. Οι δραστηριοποίησή του αυτή με τα κοινά της πόλης ήταν οπωσδήποτε ωφέλιμη για την Πάφο και τους πολίτες της.
