ΚΛΕΙΣΙΜΟ
Loading...
 

Η Μεγάλη Υφεση στον καμβά του Λονδίνου

Η έκθεση «America After the Fall» αφηγείται μέσα από 50 πίνακες την ιστορία μεσοπολέμου

Kathimerini.gr

Είχα συναντήσει το βλέμμα τους σε διάφορα σημεία στο Λονδίνο: στο μετρό, σε αφίσες, σε καταχωρίσεις εφημερίδων. Πατέρας και κόρη. Καστανά τα μάτια του, γαλανά τα δικά της. Αγέλαστοι, σκεπτικοί, σχεδόν συντετριμμένοι – σαν αντιμέτωποι με μια μεγάλη τραγωδία. Το δικράνι στο χέρι του μαρτυρεί την ιδιότητά του: είναι αγρότης. Στο σπίτι πίσω τους, ένα γοτθικών επιρροών παράθυρο, δίνει τον τίτλο στον πίνακα «American Gothic».

Τι γυρεύει το εμβληματικό έργο του Γκραντ Γουντ (1891-1942) στη βρετανική πρωτεύουσα; Η απάντηση δίνεται μόλις περάσει κανείς το κατώφλι της Royal Academy οf Arts. Εκεί, μέχρι τις αρχές Ιουνίου, θα φιλοξενείται η έκθεση «America After the Fall: Painting in the 1930s», που αφηγείται μέσα από 50 πίνακες 32 ζωγράφων την ιστορία του Μεσοπολέμου στης Ηνωμένες Πολιτείες σε συνάρτηση με τα τεκταινόμενα στην Ευρώπη: από το Κραχ του 1929 και την άνοδο του φασισμού μέχρι το ξέσπασμα του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και τη συμμετοχή των Αμερικανών σε αυτόν.

Και το «Αmerican Gothic» του 1930 (που μόλις πέρυσι πέρασε για πρώτη φορά τον Ατλαντικό για να εκτεθεί αρχικά στο παρισινό Musee de l’ Orangerie) δεν βρίσκεται τυχαία στην αφίσα και σε όλο το διαφημιστικό υλικό της Royal Academy of Arts. Περιγράφει με τον καλύτερο τρόπο όσα βίωσε η αμερικανική κοινωνία στα χρόνια της Μεγάλης Υφεσης: το 1933 η ανεργία είχε φτάσει το 25% και οι μισές τράπεζες είχαν κλείσει.

Οι κατασκευές είχαν παγώσει, οι εξαγωγές προϊόντων είχαν περιοριστεί κατά το ήμισυ, οι αγρότες είχαν δει τις τιμές των προϊόντων τους να πέφτουν κατά 60%, οι περιοχές των οποίων η οικονομία στηριζόταν στον πρωτογενή τομέα υπέφεραν. Περισσότεροι από ένα εκατομμύριο άνθρωποι έφυγαν μόνο από την Οκλαχόμα, αναζητώντας μια καλύτερη ζωή στις μεγάλες πόλεις. Πώς να μην είναι συντετριμμένος ο πρωταγωνιστής του πίνακα του Γκραντ Γουντ;

Και, αντιστοίχως, πώς να μην είναι μελαγχολικοί οι ήρωες στα έργα του Εντουαρντ Χόπερ (1882-1967) που επίσης περιλαμβάνονται στην έκθεση; Δίπλα στα υπαινικτικά άνθη της Τζόρτζια Ο’ Κιφ (1887-1986), στα βιομηχανικά τοπία του Τσαρλς Σίλερ (1883-1965), στα σκοτεινά χρώματα του Τζάκσον Πόλοκ (1912-1956), στις εφιαλτικές συνθέσεις του Φίλιπ Γκάστον (1913-1980), στα βλοσυρά πορτρέτα της Αλις Νιλ (1900-1980). Η αμερικανική κοινωνία κλονιζόταν συθέμελα και άλλαζε – τότε που το αμερικανικό όνειρο παραλίγο να... πεθάνει. Ολόκληρος ο κόσμος άλλαζε.

Και η τέχνη αφουγκραζόταν τις κραυγές και τους ψιθύρους και κατέγραφε τα πάντα, μέσα από το πρίσμα κάθε καλλιτέχνη. Στον συνταρακτικό «Dance Marathon» (1934) του Φίλιπ Εβεργκουντ (1901-1973) οι χορευτές, κατάκοποι και καταβεβλημένοι έπειτα από αμέτρητες ώρες χορού, σχεδόν ετοιμοθάνατοι, στηρίζονται ο ένας πάνω στον άλλο, σε μια απέλπιδα προσπάθεια να μείνουν όρθιοι και να διεκδικήσουν το πολυπόθητο έπαθλο των 1.000 δολαρίων...

Είναι πολύ σημαντική αυτή η έκθεση, γιατί θυμίζει τη δημοσιογραφία στις καλύτερες στιγμές της, όπως εύστοχα έγραψε o Mάικλ Γκλόβερ στον Independent. Κάθε έργο έχει τη θέση του στο ευρύτερο πλαίσιο της συγκεκριμένης εποχής: κοινωνικό, πολιτικό, οικονομικό. Ανοίγει διάλογο με την Ιστορία. Δεν είναι απλώς μια εικαστική δημιουργία. Είναι ντοκουμέντο: για τη φτώχεια, την ανεργία, την απογοήτευση, τον θυμό, τη μοναξιά, την απομόνωση. Για έναν κόσμο στο πιο κρίσιμο σταυροδρόμι.

Αντί υστερογράφου: ως μοντέλα του για το «American Gothic» (που σήμερα ανήκει στο Ινστιτούτο Τέχνης του Σικάγου) ο Γκραντ Γουντ χρησιμοποίησε τη μικρή του αδελφή και τον οικογενειακό τους οδοντίατρο! Το έργο του θεωρείται το διασημότερο της αμερικανικής τέχνης και έχει επηρεάσει μέχρι και την ποπ κουλτούρα. Σε μια εικόνα του λευκώματος «Miss Piggy’s Treasury of Art Masterpieces», ο Κέρμιτ και η Μις Πίγκι ποζάρουν ως ο αγρότης και η θυγατέρα του, με τη γουρουνίτσα όμως να κρατάει το δικράνι, ενώ η σκηνή έχει χρησιμοποιηθεί και στην αμερικανική σειρά κινουμένων σχεδίων «The Simpsons».

Ο Χόπερ της πόλης και της εξοχής

Είναι ένας από τους μεγαλύτερους παραστατικούς Αμερικανούς ζωγράφους και εξακολουθεί να συγκινεί με τα έργα του – και όχι μόνο τους συμπατριώτες του. Είμαι σίγουρη ότι, όπως εγώ, πολλοί ήταν εκείνοι που περνούν το κατώφλι της Royal Academy για να δουν τους πίνακες του Εντουαρντ Χόπερ, οι οποίοι περιλαμβάνονται στην έκθεση. Είναι μόνο δύο, αλλά αντιπροσωπευτικοί του εικαστικού σύμπαντός του: «Νew York Movie» (μια εικόνα από την καθημερινότητα της αμερικανικής μητρόπολης, του 1939) και «Gas» (στιγμιότυπο από έναν επαρχιακό δρόμο, του 1940).

Αποδεικνύουν ότι ο Χόπερ αγαπούσε εξίσου τη ζωή στην πόλη και τους ανοιχτούς ορίζοντες της αμερικανικής υπαίθρου. Με τη σύζυγό του, Τζο, μοίραζαν τον χρόνο τους ανάμεσα στη Νέα Υόρκη και στην εξοχή. Ετσι μοίραζε και τα θέματά του. Τι επέλεγε να αφηγηθεί στον καμβά; Οτιδήποτε έβλεπε να συμβαίνει γύρω του. Και γιατί αυτή η ρεαλιστική απεικόνιση συνιστά τέχνη και δη σημαντική; Γιατί «εμπότιζε» τους πίνακές του, με τρόπο συγκλονιστικό, με τα συναισθήματα που του προκαλούσε κάθε ερέθισμα:

«Αυτά που αν μπορούσα να τα περιγράψω με λόγια, δεν θα χρειαζόταν να τα ζωγραφίσω», όπως έλεγε ο ίδιος.

Ομως, αφού τα «Νew York Movie» και «Gas» εντάσσονται στο πλαίσιο μιας δύσκολης για τις Ηνωμένες Πολιτείες δεκαετίας, αξίζει να δούμε τι συνέβαινε στη ζωή του ίδιου του ζωγράφου εκείνα τα χρόνια. Επειτα από μακρά περίοδο αμφισβήτησης και αποτυχιών (το 1920, στην πρώτη του ατομική έκθεση, κανένα από τα έργα δεν είχε πωληθεί), είχε αρχίσει να απολαμβάνει την αναγνώριση κοινού και κριτικών.

Το 1929, χρονιά του Κραχ, το «House by the Railroad» ήταν το πρώτο έργο του που μπήκε στη μόνιμη συλλογή του ΜοΜΑ (το οποίο, το 1933, θα φιλοξενούσε και μια μεγάλη ρετροσπεκτίβα του). Αλλα μουσεία, όπως το Γουίτνεϊ και το ΜΕΤ, είχαν επίσης αρχίσει να αγοράζουν –έναντι χιλιάδων δολαρίων– πίνακές του. Κι εκείνος παρέμενε απίστευτα δημιουργικός. Ομως αυτή η «άνοιξη» δεν διήρκεσε πολύ. Από τα μέσα της δεκαετίας του ’40 ήταν ολοένα και λιγότερο παραγωγικός. «Μακάρι να μπορούσα να ζωγραφίζω περισσότερο», έλεγε. «Βαρέθηκα να διαβάζω και να πηγαίνω σινεμά...».

​​Η έκθεση θα διαρκέσει έως τις 4 Ιουνίου.

ΣΧΕΤΙΚΑ TAGS

Εικαστικά: Τελευταία Ενημέρωση

Στο Μουσείο Χαρακτικής Χαμπή στα Πλατανίσκια θα παρουσιαστούν χαρακτικές εικονογραφήσεις μιας περιόδου 46 χρόνων, από το ...
Του Απόστολου Κουρουπάκη
 |  ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ
Το κοινό προσκαλείται να παρακολουθήσει τη δημιουργική διαδικασία του καλλιτέχνη από τις 28 Φεβρουαρίου, ενώ η μεγάλη τελετή ...
Kathimerini.com.cy
 |  ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ
X