Kathimerini.gr
ΤΟΥ ΝΙΚΟΥ ΒΑΤΟΠΟΥΛΟΥ
Πάνω από 90 ιδιωτικά αρχεία και 1.500 τεκμήρια (φωτογραφίες, έγγραφα κ.ά.) έχουν ήδη παραδοθεί στη Monumenta, τη μη κερδοσκοπική εταιρεία η οποία μεθοδικά συγκεντρώνει υλικό για το κτιριακό απόθεμα του 19ου και του 20ού αιώνα.
Η συλλογή αρχείων συνεχίζεται παράλληλα με τις καταγραφές και την τεκμηρίωση κτιρίων. Από το 2013, έχουν καταγραφεί στην Αθήνα 10.690 κτίρια της περιόδου 1830-1940 στα επτά δημοτικά διαμερίσματα, με τα περισσότερα στο 1ο διαμέρισμα (Πλάκα, Ψυρρή, Κολωνάκι, Εξάρχεια), ενώ σε εξέλιξη είναι αντίστοιχα προγράμματα σε Θεσσαλονίκη, Καλαμάτα και Σκιάθο.
Η Ειρήνη Γρατσία, αρχαιολόγος και συντονίστρια της Monumenta, έδωσε πρόσφατα ομιλία προσκεκλημένη από τους Φίλους του Ιστορικού Αρχείου της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας και παρουσίασε τα νέα στοιχεία στα ερευνητικά προγράμματα που είναι σε εξέλιξη. Στα 13 χρόνια δράσης της Monumenta έχουν γίνει 100 παρεμβάσεις για πάνω από 300 μνημεία και έχουν ληφθεί 210 συνεντεύξεις, καθώς οι προφορικές μαρτυρίες προσφέρουν ανεκτίμητες πληροφορίες. Παρότι πολλά αρχεία, πρωτότυπα ή αντίγραφα, παραδίδονται στη Monumenta και στους αρμόδιους φορείς, «υπάρχει ακόμη έλλειμμα αρχειακής παιδείας στη χώρα μας», είπε η Ειρήνη Γρατσία. Είναι ένα μείζον πρόβλημα και παρότι υπάρχει βελτίωση του κλίματος, πολλά τεκμήρια χάνονται.
H αρχαιολόγος Ειρήνη Γρατσία, συντονίστρια της Monumenta.
Στοιχεία μπορούν να προκύψουν από πολλές πηγές, από καταστατικά πολυκατοικιών, από συμβόλαια, από οικογενειακές φωτογραφίες. Σταδιακά, καθώς η Μonumenta εδραιώθηκε ως αξιόπιστος και αποτελεσματικός φορέας (δύο φορές έχει κερδίσει την υποστήριξη του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος), αυξήθηκε η δυνατότητα συγκέντρωσης ιδιωτικών αρχιτεκτονικών αρχείων, τα οποία ψηφιοποιούνται και θα είναι προσβάσιμα. Η Ειρήνη Γρατσία έδωσε έμφαση στον πλούτο πληροφοριών που μπορεί να προκύψει από τα ιδιωτικά αρχεία, πολλά από τα οποία βρίσκονται και πεταμένα (π.χ. το αρχείο της ΠΥΡΚΑΛ στην Ελευσίνα). Για τον σκοπό αυτό γίνονται και εκπαιδευτικά προγράμματα σε σχολεία ώστε τα παιδιά να μάθουν την αξία των χάρτινων τεκμηρίων και των παλαιών φωτογραφιών.
Στη Monumenta έχουν περιέλθει φωτογραφικά αρχεία σημαντικών αρχιτεκτόνων, ερευνητών και συλλεκτών, όπως του Αλέξανδρου Παπαγεωργίου-Βενετά (με υλικό και από τις συζητήσεις για τη διάσωση της Πλάκας το 1966), του Δημήτρη Φιλιππίδη (προσφυγικά Ιλισσού στη Μιχαλακοπούλου, επίσης από τη δεκαετία του ’60), του Νίκου Καλογερά (που είχε φωτογραφίσει κατεδαφιζόμενα νεοκλασικά), του αείμνηστου Γεωργίου Διαμαντόπουλου (αρχιτέκτονα του Ερυθρού Σταυρού), της Μαρίας Δανιήλ (Κουκάκι), του Δημήτρη Ευταξιόπουλου (προσφυγικά Αλεξάνδρας), του Μανόλη Παπαδάκη (Αμπελόκηποι), της Αγνής Κουβελά (συνοικία Αγίου Παύλου), του Παναγιώτη Κεφάλα (Κολωνός), της Λίτσας Γαλέου (Κολωνός), της Ζωής Βενιζέλου (Πλάκα), της Ηρώς Διαμαντούρου (Μιμνέρμου) και του Γιάννη Λάμπρου, επίμονου ερευνητή και συλλέκτη, χάρη στον οποίο εκδόθηκε το λεύκωμα με το ανεκτίμητο αρχείο της «Εργοληπτικής» με υποστήριξη σε ιδιωτική βάση του Ανδρέα Δρακόπουλου και εκδοτικό φορέα τη Monumenta.
Η Monumenta θα παραδώσει όλα τα αρχεία που έχει συλλέξει –πρωτότυπα και ψηφιοποιημένα– στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος. Ζητούμενο είναι η διάσωση και η προσβασιμότητα. Η συλλογή υλικού συνεχίζεται.
