ΚΛΕΙΣΙΜΟ
Loading...
 

Στον πυρήνα συμβόλων, ερειπίων και μνήμης

Η πολύπτυχη έκθεση «Symbols» στο ΕΜΣΤ

Kathimerini.gr

ΤΟΥ ΝΙΚΟΥ ΒΑΤΟΠΟΥΛΟΥ

Στο ΕΜΣΤ, στην αίθουσα περιοδικών εκθέσεων, η μεγάλη έκθεση «Symbols & Iconic Ruins» ξεδιπλώνει μια σειρά από διαχρονικά και σύνθετα ερωτήματα. Είναι μια πολύπτυχη έκθεση εικαστικών έργων, αρχιτεκτονικών προτάσεων και κυρίως θεωρητικών ιδεών για τη δύναμη, τις ερμηνείες, τις εκδοχές και τη συνειρμική αλληλουχία των συμβόλων. Αυτό το φιλόδοξο εγχείρημα, που αναπτύσσεται αρθρωτά με έργα 137 καλλιτεχνών, αρχιτεκτόνων και θεωρητικών των τεχνών, προτείνεται ως μια περιήγηση σε ένα τοπίο πυκνό και πολύσημο, μια πλήρης εμπειρία θέασης και πρόσληψης που συμβάλλει σε ένα αξιομνημόνευτο βίωμα.

Ο επιμελητής της έκθεσης, ο αρχιτέκτων και αναπλ. καθηγητής του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής, Παναγιώτης Πάγκαλος, συνέλαβε ένα σχήμα ιδεών που αναπτύσσεται γύρω από ευανάγνωστα και κομβικά σημεία μιας κοινής πολιτισμικής παρακαταθήκης. Η Ακρόπολη των Αθηνών, το Τείχος του Βερολίνου και η αρχιτεκτονική των κομμουνιστικών καθεστώτων της Ανατολικής Ευρώπης (1950-1990) ορίζουν ενδεικτικά ένα σύμπαν ιδεολογικής πλοήγησης, χωρίς όμως να το περιορίζουν αλλά ούτε και να το κατευθύνουν. Οργανώνουν το βλέμμα και εξακτινώνουν τον διάλογο. Ο Παναγιώτης Πάγκαλος, με εμφανή τη μεγάλη διανοητική επένδυση σε αυτό το πολύπτυχο πρότζεκτ, προσκάλεσε δεκάδες εικαστικούς, αρχιτέκτονες και διανοητές, ούτως ώστε η ανασκαφή μέσα στις κοιλότητες της ίδιας της ιδέας του συμβόλου να οδηγήσει σε όσο το δυνατόν περισσότερες εκδοχές, όχι πάντα συμπληρωματικές αλλά το δίχως άλλο ευπρόσδεκτες για τον διάλογο και την αντιπαράθεση.

Ρόλοι και τίτλοι
Μου έκανε εντύπωση η βασική αρχή της ευελιξίας ρόλων και τίτλων ανάμεσα στους συμμετέχοντες. Αρχιτέκτονες, π.χ., κάνουν τέχνη και ζωγράφοι κάνουν κατασκευές. Αυτή ακριβώς η ελευθερία ανάμεσα στην έννοια και τη δυνατότητα της δημιουργίας ευεργετεί το αποτέλεσμα της έκθεσης καθώς οι προσεγγίσεις εμπεριέχουν στοχασμό, χιούμορ, ειρωνεία, πρόκληση, αντιφάσεις και πλεονασμό, τόσο ώστε τα λογής λογής σύμβολα να αποφλοιώνονται ή να μεγεθύνονται αναλόγως. Συνεκτικός ιστός η συσπειρωτική αλλά και κατασταλτική κατά βάση επίδραση των συμβόλων, που στην περίπτωση του Παρθενώνα αγγίζει ζητήματα ταυτότητας αλλά και αυτοπροσδιορισμού όσο και ετεροπροσδιορισμού. Η ιδέα της Αθήνας δίχως την Ακρόπολη προκαλεί αμηχανία όπως και η πρόσληψη της σύγχρονης Ευρώπης χωρίς τη νωπή ακόμη τομή του Ψυχρού Πολέμου. Ολες αυτές οι διαλεκτικές μιας πολιτισμικής γεωπολιτικής απλώνονται σε τοπία ψυχικής ανασυγκρότησης αλλά και σε καταστάσεις μετέωρες ανάμεσα στην ασφυξία της επιβολής και την αναρχία της απόσπασης.

Αριστερά, «Η τέχνη της λογικής: Maxwell Sublimis». Εργο του Παναγιώτη Πάγκαλου (φωτ. CITYLAB). Δεξιά κάτω, «This is how to». Εργο της Κατερίνας Ζαφειροπούλου (φωτ. OLYMPIANNA MILIAKI).

Αποδόμηση και ανασύσταση

Η έκθεση φλερτάρει συχνά με τις ιδέες της αποδόμησης ή ακόμη και της ανασύστασης νέων ιεραρχήσεων υποβαθμίζοντας το θεσμικά κατοχυρωμένο υπέρ της υπονομευμένης εικόνας του. Ενίοτε, υπάρχουν έργα που αιφνιδιάζουν όπως της Φρύνης Μουζακίτου (με την εγκατάσταση γύρω από τον Ενβέρ Χότζα) ή που τέρπουν προκαλώντας στοχασμό όπως η γλυπτική εγκατάσταση του Μιχάλη Μανουσάκη. Οι συμβολισμοί (όπως στα έργα του Παντελή Χανδρή ή του Ζήση Κοτιώνη) συνυπάρχουν με αρχιτεκτονικές αναπλάσεις όπως το εξαιρετικά ενδιαφέρον πρότζεκτ του Πίτερ Αϊζενμαν και των συνεργατών του για την Τιφλίδα ή με έργα αυτόνομης δύναμης όπως το επιτοίχιο του Κυριάκου Μορταράκου. Ενδεικτικές οι αναφορές, απλώς και μόνο για να υπογραμμίσουν τον πλούτο της ποικιλίας, καθώς η έκθεση οργανώνεται σε θεωρητικές διαδρομές σαν μια πόλη ιδεών, με στοές, λαγούμια, ανώγεια και ημι­υπόγεια. Απαιτείται συγκέντρωση και συγκρότηση εκ μέρους του επισκέπτη, ο οποίος περιηγούμενος ανάμεσα σε έργα διαφορετικής αφετηρίας και στόχευσης, διαφορετικών εκφραστικών μέσων και αισθητικής δεξαμενής (όπως και ποικίλης ιδεολογικής προτεραιότητας) καλείται να μείνει κοντά στο αρχικό στοίχημα της έκθεσης. Το παιχνίδι των συμβόλων μέσα σε μία σύνθετη και συχνά αντικρουόμενη συμβίωση. Η Ακρόπολη, π.χ., συνεχίζει να παράγει συμβολισμό και εξουσία, να ορίζει συστήματα αλληλεξάρτησης και έκφρασης είτε σε επίπεδο αισθητικού ιδεαλισμού είτε σε επίπεδο μαζικής κατανάλωσης.
Το μεγάλο αυτό θεωρητικό και καλλιτεχνικό εγχείρημα είναι συγκινητικά αφιερωμένο στη Σουζάνα Αντωνακάκη και στον Δημήτρη Φατούρο, που έφυγαν πρόσφατα από τη ζωή. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχουν τα σχέδια που φιλοτέχνησε ειδικά για την έκθεση ο Δημήτρης Φατούρος, ως πτυχή του πολύπλευρου ταλέντου του. Η έκθεση συνοδεύεται από κατάλογο με εξαιρετικά κείμενα που εξέδωσαν οι εκδόσεις Ευρασία για το Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής. Διάρκεια έως 24 Οκτωβρίου.

ΣΧΕΤΙΚΑ TAGS

Εικαστικά: Τελευταία Ενημέρωση

Στο Μουσείο Χαρακτικής Χαμπή στα Πλατανίσκια θα παρουσιαστούν χαρακτικές εικονογραφήσεις μιας περιόδου 46 χρόνων, από το ...
Του Απόστολου Κουρουπάκη
 |  ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ
Το κοινό προσκαλείται να παρακολουθήσει τη δημιουργική διαδικασία του καλλιτέχνη από τις 28 Φεβρουαρίου, ενώ η μεγάλη τελετή ...
Kathimerini.com.cy
 |  ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ