Ίσως πιστεύετε ότι η πρόσκαιρη χρήση ενός αντικαταθλιπτικού μπορεί να σας βοηθήσει να αντεπεξέλθετε σε μια δύσκολη κατάσταση, όπως μια περίοδος πένθους, ακραίου στρες ή σοβαρής νόσου. Ωστόσο, δεν θα έπρεπε να ξεκινήσετε έτσι απλά ένα αντικαταθλιπτικό, προειδοποιεί η δρ Jane Erb, ψυχίατρος και διευθύντρια του προγράμματος Behavioral Health Integration in Primary Care στο συνεργαζόμενο με το Χάρβαρντ Brigham and Women’s Hospital.
«Δεν υπάρχουν στοιχεία που να τεκμηριώνουν ότι η βραχυχρόνια λήψη ενός αντικαταθλιπτικού θα βοηθήσει ή θα αποτρέψει τις μακροπρόθεσμες συνέπειες του στρες, όπως η ανάπτυξη μιας διαταραχής μετατραυματικού στρες», συμπληρώνει.
Η λήψη ενός αντικαταθλιπτικού δεν μοιάζει με την περιστασιακή λήψη ενός παυσίπονου για τον πονοκέφαλο
Δεν είναι τόσο απλό
Η λήψη ενός αντικαταθλιπτικού δεν μοιάζει με την περιστασιακή λήψη ενός παυσίπονου για τον πονοκέφαλο. Δεν παίρνεις απλώς ένα χαπάκι, ανακουφίζεσαι προσωρινά και στη συνέχεια το σταματάς όποτε θέλεις. Αντιθέτως, τα αντικαταθλιπτικά συνοδεύονται από πολλές προκλήσεις και κινδύνους.
Τα φάρμακα μπορεί να μην είναι αποτελεσματικά σε ήπια περιστατικά. «Το επεισόδιο κατάθλιψης πρέπει να είναι μέτριο ή βαρύ για να παρατηρηθεί σαφής διαφορά», επισημαίνει η δρ Erb.
Τα αντικαταθλιπτικά χρειάζονται χρόνο για να λειτουργήσουν. «Ορισμένα άτομα αρχίζουν να αισθάνονται καλύτερα μετά από μερικές ημέρες, αλλά οι περισσότεροι χρειάζονται τουλάχιστον τέσσερις έως έξι εβδομάδες», παρατηρεί η δρ Erb.
Ενδέχεται να χρειαστεί προσαρμογή της δόσης. «Ξεκινάμε με χαμηλή δόση, για να είμαστε σίγουροι ότι ο ασθενής θα ανεχθεί το φάρμακο, και στη συνέχεια αυξάνουμε σταδιακά τη δόση», εξηγεί η δρ Erb. «Μπορεί να χρειαστούν μερικοί μήνες για να φθάσουμε στην κατάλληλη δόση».
Τα αντικαταθλιπτικά μπορεί να έχουν ανεπιθύμητες ενέργειες. Για παράδειγμα, οι SSRI και οι SNRI (βλ. «Τύποι αντικαταθλιπτικών») μπορεί να προκαλέσουν ναυτία, σεξουαλική δυσλειτουργία, αύξηση βάρους ή προβλήματα ύπνου. Το φάρμακο βουπροπιόνη μπορεί να επιδεινώσει τα συμπτώματα άγχους και πανικού σε ορισμένα άτομα.
Η διακοπή ενός αντικαταθλιπτικού μπορεί να είναι δύσκολη υπόθεση. Η απότομη διακοπή της φαρμακευτικής αγωγής μπορεί να προκαλέσει στερητικά συμπτώματα, όπως αυξημένη κατάθλιψη, κόπωση, ευερεθιστότητα, διάρροια, αϋπνία, ζάλη ή γριπώδη συμπτώματα.
Τι κάνετε αν πράγματι έχετε κατάθλιψη;
Συζητήστε με τον γιατρό σας αν εμφανίζετε έντονη λύπη ή άγχος κατά τη διάρκεια μιας δύσκολης περιόδου. Τα αντικαταθλιπτικά ενδέχεται να είναι μια θεραπευτική επιλογή, ωστόσο τα φάρμακα δεν θα είναι η πρώτη γραμμή άμυνας. Θυμηθείτε ότι το πένθος μπορεί να είναι μια υγιής αντίδραση. Εάν προβλέπεται ότι η κατάθλιψη θα είναι βραχυχρόνια, τότε εξετάζουμε τη βελτιστοποίηση του ύπνου, της άσκησης και των διατροφικών συνηθειών», δηλώνει η δρ Erb.
Η δρ Erb επιλέγει τα αντικαταθλιπτικά για μέτρια και βαριά περιστατικά ή για άτομα που είχαν εμφανίσει στο παρελθόν κατάθλιψη και τα συμπτώματά της έχουν αρχίσει να επανέρχονται.
Ποιο περιστατικό θεωρείται βαρύ; «Αν κάποιος δυσφορεί πολύ, βυθίζεται στην απελπισία και κάνει σκέψεις του τύπου “Καλύτερα να μην ξύπναγα αύριο”, τότε θα σκεφτόμουν ευκολότερα να ξεκινήσω αντικαταθλιπτικό, ακόμη και αν η κατάθλιψη έχει ξεκινήσει σχετικά πρόσφατα», δηλώνει η δρ Erb. «Από την άλλη μεριά, αν η κατάθλιψη είναι ήπια, αλλά δεν έχει υποχωρήσει με την ψυχοθεραπεία και με μεθόδους που σχετίζονται με τον τρόπο ζωής, τότε μπορεί να σκεφτώ να ξεκινήσω ένα αντικαταθλιπτικό».
Πόσο καιρό θα παίρνετε φάρμακα;
Όταν τα συμπτώματα υποχωρήσουν ή εξαφανιστούν, ξεκινά η αντίστροφη μέτρηση. «Γενικά, θα πρέπει να είστε χωρίς συμπτώματα για έξι έως εννέα μήνες προτού αρχίσετε να μειώνετε σταδιακά το φάρμακο», δηλώνει η δρ Erb. «Επίσης, αντί να σταματήσετε εντελώς το φάρμακο, ο γιατρός μπορεί να σας προτείνει να συνεχίσετε με μια χαμηλή δόση συντήρησης».
Η σταδιακή μείωση των αντικαταθλιπτικών μπορεί να διαρκέσει μήνες και απαιτείται επίβλεψη από τον γιατρό σας. Κλειδί της επιτυχίας είναι να διασφαλιστεί ότι η θεραπεία συνδυάζεται με επιστροφή στις δραστηριότητες που σας γεμίζουν και σας δίνουν ευχαρίστηση. «Όσες περισσότερες από αυτές τις δραστηριότητες μπορείτε να ενσωματώσετε στην καθημερινότητά σας τόσο περισσότερες πιθανότητες έχετε να απαλλαγείτε από την κατάθλιψη και να μην υποτροπιάσετε», εξηγεί η δρ Erb.
Τύποι αντικαταθλιπτικών
Τα αντικαταθλιπτικά χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση ορισμένων τύπων κατάθλιψης, ανησυχίας, ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής και διαταραχών που σχετίζονται με τραυματικές καταστάσεις. Δρουν αλλάζοντας τον τρόπο με τον οποίο επικοινωνούν τα νευρικά κύτταρα στον εγκέφαλο. Υπάρχουν οι εξής τύποι αντικαταθλιπτικών:
- Εκλεκτικοί αναστολείς της επαναπρόσληψης της σεροτονίνης (SSRI), όπως η φλουοξετίνη ή η σερτραλίνη.
- Αναστολείς της επαναπρόσληψης της σεροτονίνης και της νοραδρεναλίνης (SNRI), όπως η βενλαφαξίνη και η ντουλοξετίνη.
- Τρικυκλικά και τετρακυκλικά αντικαταθλιπτικά, όπως η νορτριπτυλίνη και η ιμιπραμίνη.
- Αναστολείς της μονοαμινικής οξειδάσης (MAOI), όπως η τρανυλκυπρομίνη και η φαινελζίνη.
- «Άτυπα» αντικαταθλιπτικά, όπως η βουπροπιόνη και η μιρταζαπίνη.
Το ποιο αντικαταθλιπτικό είναι κατάλληλο για εσάς εξαρτάται από την αξιολόγηση του γιατρού σας, την κατάσταση της υγείας σας και τυχόν άλλα φάρμακα που λαμβάνετε ήδη.
Πηγή: Harvard Health Publishing
