Kathimerini.gr
Μερικές φορές έχουμε τόσο έντονη ανησυχία και στρες, που δηλώνουμε αστειευόμενοι ότι θέλουμε να αρχίσουμε να τραβάμε τα μαλλιά μας. Στα άτομα με τριχοτιλλομανία, όμως, η παρόρμηση αυτή είναι πραγματική.
Η τριχοτιλλομανία, μια διαταραχή της ψυχικής υγείας που χαρακτηρίζεται από τη συχνή και ακατανίκητη παρόρμηση του ατόμου να τραβά τρίχες από το κεφάλι, τα φρύδια, τις βλεφαρίδες ή οπουδήποτε αλλού από το σώμα, συχνά καταλήγει σε φαλακρές επιφάνειες στο σώμα. Κατατάσσεται σε μια ομάδα διαταραχών που είναι γνωστές ως «επαναληπτικές συμπεριφορές εστιασμένες στο σώμα» – στην ίδια ομάδα ανήκουν επίσης η δερματιλλομανία (πείραγμα/τσίμπημα/ξύσιμο του δέρματος) και το δάγκωμα των νυχιών.
Σε ορισμένα άτομα, η τριχοτιλλομανία είναι ήπια. Σε άλλα, επηρεάζει τα πάντα: τη δουλειά τους, την κοινωνική τους ζωή και τις σχέσεις τους. Στις γυναίκες, ιδιαίτερα, οι προσπάθειες απόκρυψης της απώλειας τριχών με δημιουργικά χτενίσματα, περούκες, εξτένσιον, ψεύτικες βλεφαρίδες ή μέικ-απ για τον σχεδιασμό των φρυδιών που λείπουν, αποτελούν μέρος της εικόνας.
«Λόγω των αισθημάτων ντροπής που προκαλούνται, κάποια άτομα αποφεύγουν τις κοινωνικές επαφές ή δεν παίρνουν προαγωγή στη δουλειά τους, γιατί δεν θέλουν να εμφανίζονται μπροστά σε άλλα άτομα», αναφέρει η ψυχολόγος Nancy Keuthen, διευθύντρια του Προγράμματος Τριχοτιλλομανίας και Δερματιλλομανίας στο Γενικό Νοσοκομείο της Μασαχουσέτης, που συνεργάζεται με το Χάρβαρντ.
«Διαφορετικοί άνθρωποι το αντιμετωπίζουν διαφορετικά», προσθέτει. «Στην κοινωνία μας, όμως, τα μαλλιά είναι συνήθως για τις γυναίκες το επιστέγασμα της ομορφιάς τους και δεν θέλουν να είναι αραιά ή τραχιά ή να έχουν ανομοιόμορφο μήκος».
Ποιοι πλήττονται περισσότερο;
Το χρόνιο τράβηγμα των τριχών είναι ένα φαινόμενο που έχει παρατηρηθεί από την αρχαιότητα, αν και η σημερινή του ονομασία επινοήθηκε μόλις στα τέλη του 18ου αιώνα.
Παρότι, όμως, είναι κάτι εκπληκτικά συνηθισμένο, η ενημέρωση γύρω από αυτή τη διαταραχή εξακολουθεί να είναι περιορισμένη, επισημαίνει η Keuthen. Περίπου ένα άτομο στα 50 ή στα 100 έχει τριχοτιλλομανία, μια διαταραχή που κάποτε θεωρείτο ότι είναι πολύ πιο συχνή στις γυναίκες από ό,τι στους άνδρες. Ωστόσο, η πραγματική της συχνότητα είναι δύσκολο να εκτιμηθεί, δεδομένου ότι αυτοί που την έχουν συχνά την κρύβουν, αναφέρει η Keuthen. Πρόσφατες έρευνες, όμως, δείχνουν ότι οι γυναίκες και οι άνδρες πλήττονται εξίσου.
Σίγουρα οι γυναίκες λαμβάνουν πιο συχνά διάγνωση και θεραπεία, προσθέτει. «Ακόμη και αν συμβαίνει σχεδόν εξίσου συχνά σε άνδρες και σε γυναίκες, η ντροπή και η απομόνωση είναι μάλλον μεγαλύτερες για τις γυναίκες», παρατηρεί η Keuthen, η οποία είναι επίσης αναπληρώτρια καθηγήτρια ψυχολογίας στην Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ.
Η τριχοτιλλομανία μπορεί να συνοδεύεται και από άλλες διαταραχές της ψυχικής υγείας, όπως άγχος, κατάθλιψη, ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή (OCD), διαταραχή ελαττωματικής προσοχής ή κατάχρηση ουσιών. «Ονομάζεται διαταραχή του φάσματος της OCD – πρώτο ξαδερφάκι της, αν προτιμάτε», αναφέρει η Keuthen.
Συχνοί παράγοντες πρόκλησης
Τι προκαλεί το επίμονο τράβηγμα των τριχών; Τα άτομα με τριχοτιλλομανία μπορεί να καταφεύγουν σε αυτή τη συμπεριφορά όταν αντιμετωπίζουν συγκεκριμένους στρεσογόνους παράγοντες, όπως ένταση, μοναξιά ή κόπωση. Μπορεί επίσης να τραβούν αφηρημένα τις τρίχες τους στη διάρκεια ανιαρών καθημερινών δραστηριοτήτων. Ορισμένοι μπορεί να νιώθουν μια αυξανόμενη αίσθηση έντασης η οποία συσσωρεύεται έως ότου τραβήξουν τις τρίχες, κάτι που στη συνέχεια τους ανακουφίζει.
«Μπορεί να το κάνουν για να ρυθμίσουν το άγχος και τον θυμό τους, καθώς και άλλα συναισθήματα, όπως η ανία», λέει η Keuthen. «Όταν έχουν άγχος, η κίνηση αυτή τους ηρεμεί και τους κατευνάζει».
Επίσης, στο στόχαστρο μπορεί να μπαίνουν συγκεκριμένοι τύποι τριχών, όπως οι απείθαρχες τρίχες της κορυφής του κεφαλιού, οι τρίχες της μασχάλης ή ακόμη και οι τρίχες στην περιοχή του εφηβαίου. Το τράβηγμα των τριχών μπορεί να ακολουθεί συγκεκριμένο μοτίβο ή να γίνεται με σταδιακό τρόπο. Μετά το τράβηγμα, ορισμένοι δαγκώνουν, μασούν ή τρώνε τις τρίχες ή τις τρίβουν στο πρόσωπο ή στα χείλη τους. «Ορισμένοι αναζητούν μια γερή ρίζα να τραβήξουν, περίπου όπως κάνουμε για να αφαιρέσουμε τα ζιζάνια από τον κήπο», προσθέτει η Keuthen.
Μακροχρόνιες επιπτώσεις
Η τριχοτιλλομανία δεν επηρεάζει απαραίτητα μόνο την ανάπτυξη των τριχών. Το επαναλαμβανόμενο τράβηγμα μπορεί να οδηγήσει σε ουλές, λοιμώξεις και άλλες βλάβες στο δέρμα και στους θύλακες των τριχών. Ορισμένα άτομα αναπτύσσουν σύνδρομο καρπιαίου σωλήνα, μια επώδυνη πάθηση στις παλάμες και στα δάχτυλα των χεριών, εξαιτίας της επαναλαμβανόμενης χρήσης των χεριών για το τράβηγμα. Άλλοι αναπτύσσουν μυϊκά προβλήματα στον αυχένα και στη μέση, λόγω της διαρκούς συστροφής του σώματος σε άβολες στάσεις. Ο κνησμός (φαγούρα) στο δέρμα είναι συνηθισμένος.
Τα άτομα που τρώνε τις τρίχες μπορούν να αναπτύξουν μεγάλες μάζες μπερδεμένων τριχών οι οποίες κολλάνε στο πεπτικό σύστημα – ένα πρόβλημα που μπορεί να γίνει σοβαρό. «Οι μπάλες από τρίχες μπορούν να αποβούν θανατηφόρες εάν φράξουν το έντερο», εξηγεί η Keuthen.
Αν τυχόν έχετε τη συνήθεια να τραβάτε τις τρίχες σας, πότε είναι καιρός να δείτε γιατρό; Όταν αισθανθείτε ότι δεν μπορείτε να ελέγξετε αυτή την κίνηση, απαντά η Keuthen. Χρησιμοποιήστε ένα σημειωματάριο ή μια ηλεκτρονική εφαρμογή για να καταγράψετε πότε συμβαίνει αυτό, τι σκέφτεστε σχετικά με αυτό και πώς αισθάνεστε τη συγκεκριμένη στιγμή. Στη συνέχεια μοιραστείτε αυτές τις πληροφορίες με τον γιατρό σας.
Υπάρχουν διάφορες θεραπευτικές προσεγγίσεις που μπορούν να εμποδίσουν την επιτακτική ανάγκη για τράβηγμα των τριχών ή και να τη σταματήσουν εντελώς. Η γνωστική συμπεριφορική θεραπεία (CBT) θεωρείται βασική για την καταπολέμηση αυτής της διαταραχής, αλλά και τα φάρμακα μπορεί επίσης να βοηθήσουν.
«Εάν είναι κάτι που συμβαίνει επαναλαμβανόμενα και δεν μπορείτε να το ελέγξετε –αν κλέβει κομμάτια από τη ζωή σας, από σωματική ή συναισθηματική άποψη–, αξίζει τον κόπο να ζητήσετε μια αξιολόγηση», προτρέπει η Keuthen.
