Του Παναγιώτη Καπαρή
Προνομιούχος συνταξιούχος, περηφανευόταν ότι ήταν ο μόνος υπάλληλος μεγάλης πολυεθνικής εταιρίας, ο οποίος αφυπηρέτησε και δεν απολύθηκε πριν από τη συνταξιοδότηση. Ο λόγος, έλεγε, ήταν ότι δεν ήταν υψηλόμισθος και ποτέ δεν αντιδρούσε στις εντολές των προϊσταμένων του, ώστε να έχει κακές εκθέσεις. Οι υπόλοιποι εργαζόμενοι και κυρίως τα διευθυντικά στελέχη, απολύονταν συνήθως χωρίς εξηγήσεις και όταν ανέβαινε ο μισθός τους. Κάποιοι ανώνυμοι υπερ-διευθυντές στην Αμερική, έλεγε ο καλός συνταξιούχος, λάμβαναν εντολές για εξοικονομήσεις, έβλεπαν μόνο νούμερα στα χαρτιά και δεν νοιάζονταν ούτε για τα προσόντα, ούτε για την αξία, αλλά ούτε και για τους κόπους, κανενός εργαζομένου. Πολύ απλά, στην πολυεθνική εταιρία συμφέρει να έχει στη διάθεσή της, νέους και πολύ παραγωγικούς ανθρώπους με πολύ χαμηλότερο κόστος. Βεβαίως, συνέχισε ο προνομιούχος συνταξιούχος, η πολυεθνική εταιρία πρόσφερε εξαιρετικούς μισθούς και εξαιρετικά ωφελήματα στις περιπτώσεις απόλυσης. Μας πλήρωναν καλά, υποδείκνυε, αλλά και μας είχαν καθημερινώς στην «πρίζα», στον φόβο της απόλυσης, πρακτική πολύ συνηθισμένη και αναμενόμενη από όλους τους εργαζόμενους.
Στην παρέα του καφενέ και συνταξιούχος τραπεζικός, ο οποίος αφυπηρέτησε πρόωρα. Έλεγε ότι την ίδια πρακτική ακολουθούν και οι κυπριακές τράπεζες, με τα σχέδια πρόωρης αφυπηρέτησης. Απλά προσφέρουν στους μεγαλύτερους στην ηλικία υπαλλήλους, τους μισθούς μέχρι την αφυπηρέτηση, κρίνοντας ότι δεν είναι παραγωγικοί στον βαθμό που επιθυμεί. Με τον τρόπο αυτό ο οργανισμός προσλαμβάνει νέους, με πολύ καλύτερες γνώσεις και σίγουρα με πολύ μεγαλύτερη όρεξη για δουλειά. Έτσι στο τέλος της ημέρας, η επιχείρηση κερδίζει πολύ περισσότερα, από αυτά τα οποία προσφέρει με τα σχέδια πρόωρης αφυπηρέτησης. Ανάλογη πρακτική μπορεί χαρακτηριστεί και το ταμείο πλεονάζοντος στο Υπουργείο Εργασίας, το οποίο απευθύνεται στους εργαζόμενους στον ιδιωτικό τομέα. Όταν μια επιχείρηση επιθυμεί για κάποιους συγκεκριμένους λόγους να απολύσει ένα εργαζόμενο, τότε αναλαμβάνει το ταμείο, στο οποίο συνεισφέρουν όλοι οι εργαζόμενοι, να αποζημιώσει άνθρωπο ο οποίος έχασε την δουλειά του. Το μόνο σχέδιο πρόωρης αφυπηρέτησης το οποίο απέτυχε, ήταν το πολυδιαφημιζόμενο σχέδιο για τους εκπαιδευτικούς, για το οποίο δεν υπήρξε ενδιαφέρον.
Η αφυπηρέτηση ή και η απόλυση ενός εργαζομένου, κατά κανόνα αποτελεί μια πολύ δύσκολη ψυχολογική δοκιμασία, αποτελεί μια τομή στη ζωή όλων των ανθρώπων. Παλαιότερα το υπουργείο Εργασίας ετοίμασε σχέδια και προγράμματα για ψυχολογική στήριξη και απασχόληση των ανθρώπων οι οποίοι επρόκειτο να αφυπηρετήσουν ή ήταν στη σύνταξη. Με την οικονομική κρίση όλα χάθηκαν ή αναστάλθηκαν, όπως ήταν πολύ φυσικό. Αντί αυτού, ξεκίνησε μια ακατανόητη για πολλούς προσπάθεια επέκτασης του χρόνου εργασίας των εργαζομένων στο 65ο έτος και ενδεχομένως στο 67ο αν εφαρμοστούν οι ντιρεκτίβες της Τρόικας. Αποτέλεσμα, είναι βασικά στο Δημόσιο να αυξάνονται οι μισθοί των εργαζόμενων και να μειώνεται σχεδόν κάθετα η παραγωγικότητα των εργαζομένων. Η αιτία δεν είναι μόνο η σωματική κόπωση, αλλά και η αδυναμία των ανθρώπων, να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις της ψηφιακής εποχής. Όπως έλεγε, στον καφενέ, διευθυντής πολυεθνικής εταιρίας, αν αναλάμβανε μια μέρα τη διοίκηση του Δημοσίου, θα αποζημίωνε πλουσιοπάροχα και απέλυε τους περισσότερους διευθυντές και όλους τους 60 και άνω και θα προσλάμβανε, με τα ίδια χρήματα, νέους με όρεξη. Με τον τρόπο αυτό, σε ένα χρόνο, θα αντιμετώπιζε, έλεγε, το τέρας της γραφειοκρατίας και θα ανέβαζε κατακόρυφα την παραγωγικότητα και τον πλούτο της Κύπρου.
Μεγάλο κεφάλαιο αποτελεί το συνταξιοδοτικό σύστημα της Κύπρου, το κενό ουσιαστικά, Ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων, στο οποίο όλοι πληρώνουν, για να μπορεί το κράτος να πληρώνει συντάξεις. Οι αναλογιστικές μελέτες, οι οποίες είναι ουσιαστικά λογιστικές μελέτες, λένε ότι είναι βιώσιμο μέχρι το 2080. Ωστόσο κανείς δεν λέει τι θα γίνει αν καταρρεύσει και πάλι το κράτος και έχουμε ξανά και πάλι μειώσεις συντάξεων. Δεν θα ήταν καλά να γίνει και μια μελέτη για το «κέρδος» του κράτους, αν αφυπηρετούσαν οι εργαζόμενοι στο 60ό έτος. Δηλαδή πόσα χρήματα θα εξοικονομούσε σε μισθούς, στα πέντε ή επτά χρόνια μέχρι την αφυπηρέτηση και πόσα θα έπρεπε να καταβάλλει σε συντάξεις, δεδομένου ότι και οι μισθοί και οι συντάξεις προέρχονται από τον ίδιο ταμείο. Κομβικό σημείο αποτελεί ο τρόπος διεξαγωγής των αναλογιστικών μελετών. Διαφορετικά μετρούν τα κέρδη και τις ζημιές οι οικονομολόγοι και διαφορετικά οι λογιστές. Ευτυχώς ή δυστυχώς υπάρχουν και οικονομολόγοι, ειδικοί για να προβλέπουν τα ρίσκα και τις προοπτικές μιας επιχείρησης και καλό θα ήταν να κληθούν να δοκιμάσουν τις ικανότητες τους και στο δημόσιο. Η οικονομία δεν μόνο νούμερα, αλλά είναι πρώτα ψυχολογία, λένε αυτοί που ξέρουν καλά και ακολούθως είναι υπολογισμός των κερδο-ζημιών.
