Η κατάσταση σήμερα στην Αμμόχωστο είναι πιο τραγική από ποτέ. Μετά το ναυάγιο στο Κραν Μοντάνα το 2017, η Τουρκία νιώθει ακόμα πιο αποθρασυσμένη και συμπεριφέρεται ακόμα πιο προκλητικά. Παραβιάζει βάναυσα το Διεθνές Δίκαιο και το Δίκαιο της Θάλασσας στην κυπριακή ΑΟΖ, άνοιξε τμήμα της περίκλειστης περιοχής των Βαρωσίων και απειλεί ανοιχτά για εποικισμό του, παραβιάζοντας ουσιαστικά τα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ 550 (1984) και 789 (1992).
Το καθεστώς της περίκλειστης περιοχής είναι γεγονός ότι δεν ήταν ποτέ στατικό μετά το 1974. Διαχρονικά, ίσως πιο έντονα μετά το 2004, η τουρκική πλευρά με τη μέθοδο της σαλαμοποίησης και τις πλείστες φορές χωρίς ιδιαίτερες τυμπανοκρουσίες, προχωρούσε σε κινήσεις που τροποποιούσαν το στάτους κβο επί του εδάφους. Εδώ και δύο χρόνια που οι κινήσεις αυτές, αλλά και δηλώσεις Τούρκων και Τουρκοκυπρίων αξιωματούχων είχαν ενταθεί, ακούγαμε συνεχώς την επίσημη ελληνοκυπριακή πλευρά να ισχυρίζεται ότι όλα αυτά γίνονται για λόγους εντυπωσιασμού, για εσωτερική κατανάλωση ή για λόγους προεκλογικών εντυπώσεων. Το άνοιγμα μέρους της περίκλειστης, καθώς και η επίσκεψη του Τούρκου προέδρου τον περασμένο Νοέμβριο για πικνίκ, άλλαξαν άρδην τα δεδομένα και διέψευσαν πανηγυρικά όλους όσοι προσπαθούσαν να δημιουργήσουν μια ωραιοποιημένη εικόνα, ιδιαίτερα ανάμεσα στους Αμμοχωστιανούς.
Από τότε, οι εργασίες του κατοχικού καθεστώτος εντός της περίκλειστης, συνεχίζονται ασταμάτητα, με εξαίρεση μια μικρή περίοδο λόγω των μέτρων της πανδημίας. Καθαρίζονται και ασφαλτοστρώνονται δρόμοι, δημιουργούνται υποδομές ηλεκτροφώτισης, δημιουργούνται υποδομές τουριστικής επισκεψημότητας (παγκάκια, ενοικιαζόμενα ποδήλατα, κιόσκια, προστατευτικά κιγκλιδώματα κ.ά.). Και δεν είναι μόνο αυτά. Η παραλία του περιβόητου πικνίκ, άνοιξε ως οργανωμένη παραλία, και περιμένει τους επισκέπτες της, μέσα στην καρδιά της κουφαριασμένης πόλης.
Δυστυχώς, η παρατεταμένη στασιμότητα από το 2017, και η αποτυχία της άτυπης πενταμερούς τον περασμένο Απρίλιο, δυσχεραίνουν ακόμα περισσότερο την ήδη πολύ δύσκολη κατάσταση στην Αμμόχωστο. Η δημιουργία νέων τετελεσμένων από πλευράς Τουρκίας πρέπει πλέον να θεωρείται δεδομένη, με ορατό όσο ποτέ άλλοτε το ενδεχόμενο οι νόμιμοι ιδιοκτήτες, τους οποίους– ειρήσθω εν παρόδω- η Τουρκία αποκαλεί «παλαιούς χρήστες», να κληθούν να επιστρέψουν υπό τουρκοκυπριακή ή τουρκική διοίκηση. Ένα τέτοιο ενδεχόμενο, θα δημιουργήσει πολλαπλές επιπλοκές στον πολιτικό στόχο της λύσης, θα δημιουργήσει διχόνοια ανάμεσα στους Βαρωσιώτες, και δυστυχώς θα μας φέρει ακόμα ένα βήμα πιο κοντά στην οριστική διχοτόμηση.
Τι πρέπει να κάνουμε; Θεωρώ πως η ελληνοκυπριακή πλευρά θα πρέπει άμεσα να προβεί σε κινήσεις που να στέλνουν το μήνυμα, έστω και τώρα, της έμπρακτης ετοιμότητάς μας για επάνοδο στο τραπέζι του διαλόγου με τρόπο που να οδηγηθούμε σύντομα, και όχι σε βάθος χρόνου, σε μια στρατηγική συναντίληψη επί των έξι σημείων που ο ίδιος ο Αντόνιο Γκουτιέρες έθεσε ως πλαίσιο στους δύο ηγέτες στις 30 Ιουνίου 2017 στο Κραν Μοντάνα.
Πέραν τούτου, χωρίς ευσεβοποθισμούς αλλά με λίγη καλή θέληση και από τις δύο πλευρές, η Αμμόχωστος θα μπορούσε να αποτελέσει το σημείο αναπτέρωσης της ελπίδας για συνολική επίλυση του Κυπριακού. Εάν η τουρκική πλευρά αποδεχόταν να γίνει μια κίνηση καλής θέλησης, π.χ. με τη δημιουργία μιας δικοινοτικής Τεχνικής Επιτροπής η οποία θα προετοιμάσει το άνοιγμα της πόλης υπό την αιγίδα του ΟΗΕ μέχρι την τελική επίλυση, είτε ως ένα δυνατό ΜΟΕ, που να προνοεί επιστροφή της περίκλειστης στον ΟΗΕ, με ταυτόχρονο ξεπάγωμα ενταξιακών κεφαλαίων της Τουρκίας που η Κυπριακή Δημοκρατία κρατά κλειστά και το άνοιγμα του λιμανιού Αμμοχώστου για εμπορικές σχέσεις με την Ε.Ε., ή ακόμα μια κίνηση που θα αφορούσε τη μελλοντική διαχείριση του φυσικού πλούτου της Κύπρου στη βάση της σχετικής σύγκλισης, θα δημιουργούσε χωρίς αμφιβολία μια τέτοια δυναμική που θα βοηθούσε αφάνταστα στην προσπάθεια εξεύρεσης συνολικής λύσης.
Για να επιτευχθεί κάτι τέτοιο όμως χρειάζονται πρωτοβουλίες εκ μέρους της πλευράς μας για τις οποίες δυστυχώς ο πρόεδρος Αναστασιάδης δεν φαίνεται διατεθειμένος.
Η μόνη διέξοδος, λοιπόν, για να σωθεί το Βαρώσι είναι να βρεθεί ένας έντιμος συμβιβασμός με τους Τουρκοκύπριους στη βάση της ΔΔΟ με πολιτική ισότητα, όπως την περιγράφουν τα Η.Ε. Ένας συμβιβασμός που θα δημιουργήσει ξανά συνθήκες ειρήνης, ασφάλειας και ευημερίας για όλους τους κυπρίους. Εδώ που φτάσαμε, ίσως η Αμμόχωστος να είναι το κλειδί της λύσης του Κυπριακού. Εάν χαθεί, θα χαθεί δυστυχώς για πάντα και η υπόλοιπη κατεχόμενη Κύπρος.
Ο κ. Χρύσανθος Ζαννέττος είναι αντιδήμαρχος Αμμοχώστου.
