ΚΛΕΙΣΙΜΟ
Loading...
 

Ο «μαύρος κύκνος» ή «Πώς να κρυφτείς απ’ τα παιδιά;»

*Του δρος ΜΕΝΕΛΑΟΥ ΑΒΡΑΑΜ

Kathimerini.com.cy

info@kathimerini.com.cy

Δεν ξέρω τι να παίξω στα παιδιά
στην αγορά, στο Λαύριο
Είμαι μεγάλος, με τιράντες και γυαλιά
κι όλο φοβάμαι το αύριο
Πώς να κρυφτείς απ’ τα παιδιά;
Έτσι κι αλλιώς τα ξέρουν όλα.
Και μας κοιτάζουν με μάτια σαν κι αυτά
όταν ξυπνούν στις δύο η ώρα
Ζούμε μέσα σ’ ένα όνειρο που τρίζει
σαν το ξύλινο ποδάρι της γιαγιάς μας
μα ο χρόνος ο αληθινός
σαν μικρό παιδί είναι εξόριστος...
Δεν ξέρω τι να παίξω στα παιδιά
μα ούτε και στους μεγάλους
πάει καιρός που έχω μάθει ξαφνικά
πως είμαι ασχημοπαπαγάλος
(Απόσπασμα από το τραγούδι «Τι έπαιξα στο Λαύριο»)

Οι στίχοι του Σαββόπουλου αν και αντλούν την έμπνευσή τους από έναν συγκεκριμένο τόπο και αντανακλούν τις συνθήκες μιας προηγούμενης εποχής, έχουν ένα διαχρονικό, συμβολικό περιεχόμενο. Ο ποιητής βλέπει την κοινωνική, οικονομική και πολιτική παρακμή. Πώς να την παρουσιάσει και να την εξηγήσει στα παιδιά; Πώς να τους πει πόσο φοβάται το αύριο; Πώς να κρυφτεί για να αποφύγει το απορημένο και οργισμένο βλέμμα τους; Αφού «έτσι κι αλλιώς τα ξέρουν όλα», τα βιώνουν στο πετσί τους. Τι να πούμε τώρα και εμείς, ως άλλοι ασχημοπαπαγάλοι στα νέα παιδιά που βλέπουν το δικό τους «όνειρο που τρίζει»; Τι να τους πούμε τώρα για τον «αληθινό χρόνο», αφού έγκλειστα και αυτά, τον βλέπουν να είναι «εξόριστος», γεμάτος από αρνητικές εκπλήξεις, παρά την τεράστια επιστημονικοτεχνολογική και κοινωνική πρόοδο στις ανεπτυγμένες χώρες;

Θεωρώ, ότι ποτέ στην ιστορία της ανθρωπότητας δεν μαζεύτηκαν τόσα πολλά αρνητικά φαινόμενα, τόσα μαύρα τοξικά σύννεφα που απειλούν τον πλανήτη και την ανθρωπότητα. Αυτόπτες μάρτυρες αυτής της αρνητικής συγκυρίας είναι τώρα τα παιδιά και οι νέοι. Οι ιμπεριαλιστικοί πόλεμοι, οι εμφύλιες συγκρούσεις, η αμείωτη στρατιωτικοποίηση του κόσμου και ο κίνδυνος ενός πυρηνικού ολέθρου, το προσφυγικό, το μεταναστευτικό, η ασυγχώρητη οικολογική καταστροφή, η όξυνση της αντίθεσης ανάμεσα σε πλούσιες και φτωχές χώρες, η συνεχιζόμενη οικονομική κρίση, οι χρεοκοπίες κρατών και η υποθήκευσή τους στο ιερατείο των διεθνών δανειστών, η πληθώρα δικτατορικών και αυταρχικών καθεστώτων, οι λιμοί στις χώρες του τρίτου κόσμου και η δημιουργία ενός τέταρτου φτωχού κόσμου στις τεχνολογικά ανεπτυγμένες χώρες, η έξαρση του ρατσισμού, του εθνικισμού, του θρησκευτικού φονταμενταλισμού, του φασισμού, η παγκόσμια διαπλοκή και διαφθορά, αυτά και άλλα πολλά κρούσματα δείχνουν την καθολική ηθική παρακμή. Δείχνουν επίσης την κορύφωση της «κοινωνικής επιδημιολογικής καμπύλης» στην εποχή της πολιτισμένης βαρβαρότητας. Το μεγάλο ζητούμενο λοιπόν είναι αν θα καταφέρουμε να ξεφύγουμε από αυτό το απειλητικό στάδιο της ανταγωνιστικής παραφροσύνης.

Ο κορωνοϊός, ως ένας ακόμη επιβλητικός «μαύρος κύκνος», ένα σπάνιο, ξαφνικό φαινόμενο που επέφερε το απρόσμενο και δραματικό παγκόσμιο σοκ (αν και κάποιοι το είχαν προβλέψει) και ανέτρεψε τις βεβαιότητες και την καθημερινότητα δισεκατομμυρίων ανθρώπων, εξακολουθεί να κινείται ως μεταστατικός καρκίνος και να εξαπλώνεται σε όλο το σώμα του πλανήτη, επηρεάζοντας ζωτικούς τομείς όπως τον οικονομικό, τον πολιτικό, τον κοινωνικό, τον θρησκευτικό, τον πολιτιστικό και ακόμη πιο βαθιά τον ψυχολογικό. Αυτός ο επιθετικός «μαύρος κύκνος» που μας δείχνει ότι το απίθανο και το αδιανόητο μπορούν να επισυμβούν (συνιστώ το βιβλίο «Ο μαύρος κύκνος: ο αντίκτυπος του εξαιρετικά απρόβλεπτου» του Ν.Ν. Τάλεπ), έχει γίνει η αιτία για έναν παγκόσμιο, ευρωπαϊκό εθνικό και ατομικό αναστοχασμό σχετικά με την πορεία εξέλιξης της ανθρωπότητας.

Μαζί με το πρώτιστο ερώτημα τι κάνουμε τώρα για να προστατευτούμε, να αναχαιτίσουμε και να υπερβούμε τον θανατηφόρο βιοεχθρό, τίθενται από επιστήμονες, διανοούμενους, καλλιτέχνες, πολιτικούς αλλά και σκεπτόμενους πολίτες, σοβαρά ερωτήματα. Τι θα κάνουμε στη μετά ιό εποχή; Θα παραμείνουμε στο ίδιο έργο θεατές, στον ίδιο αλλά αδιέξοδο πλέον ανταγωνιστικό αστερισμό, στην ίδια αντιπνευματική, αντιηθική και αντιαισθητική πορεία πλεύσης που γεννά τα αρνητικά φαινόμενα που προαναφέραμε; Οι ισχυροί της γης θα συνεχίσουν την ίδια αλαζονική και καταστροφική πολιτική; Οι πολιτικοί ηγέτες θα εξακολουθήσουν να παραμένουν υποχείρια των οικονομικών παραγόντων και συμφερόντων; Και οι πολίτες θα επιδείξουμε τον ίδιο μιθριδατισμό και κομφορμισμό, την ίδια απάθεια και ανοχή που αναπόφευκτα μετατρέπονται σε συνενοχή; Θα συνεχίσουμε την ίδια νοοτροπία και πράξη ζωής, δούλοι του Μαμωνά και εξαρτημένοι από τα υλιστικά και εγωιστικά δόγματα της αποβλάκωσης «Καταναλώνω άρα υπάρχω» και «Κατανάλωνε και μη ερεύνα»; Θα επιμένουμε να κλείνουμε τα μάτια και να γυρίζουμε την πλάτη στα μεγάλα προβλήματα της ανθρωπότητας και ιδιαίτερα το πυρηνικό, το οικολογικό και τον επερχόμενο τεχνοκρατικό ολοκληρωτισμό;

Βλέπετε, κάθε φορά που έρχεται ένα σοκ που μας αφήνει έκπληκτους και άναυδους και μας κάνει να νιώθουμε τόσο ευάλωτοι, εύθραυστοι και απροστάτευτοι, τότε μόνο συνειδητοποιούμε ότι είμαστε μικροί κόκκοι άμμου που με ένα φύσημα μπορεί να χαθούμε. Τώρα λοιπόν δεν είναι ώρα για πολιτικά παραμύθια. Έχουμε χρέος να μιλήσουμε πιο καθαρά και πιο σοβαρά με τα νέα παιδιά. Γιατί στους αναπόφευκτους νομίζω αγώνες που έρχονται για την επικράτηση του ορθολογισμού, του ανθρωπισμού και του διεθνισμού, οι νέοι, όχι ως χειραγωγημένοι θεατές αλλά ως χειραφετημένοι πολίτες με κριτική σκέψη, επιστημονικοτεχνολογικές γνώσεις, εμβολιασμένοι με ηθικές αξίες, κοινωνικές και οικολογικές ευαισθησίες, θα πρέπει να είναι το πιο μαχητικό στοιχείο. Γι’ αυτό οφείλουμε να τους πούμε, «τα σύκα-σύκα και τη σκάφη-σκάφη», όπως έλεγε και ο Γιάννης Ρίτσος στο «Καπνισμένο Τσουκάλι». Το ίδιο μας παρότρυνε και ο Μανώλης Αναγνωστάκης στην ποιητική αλληγορία «Στο παιδί μου»: «Λέω το σκύλο σκύλο, το λύκο λύκο, το σκοτάδι σκοτάδι… Α, φτάνει πια! Πρέπει να λέμε την αλήθεια στα παιδιά». Αυτό θεωρώ ήταν και το όνειρο του μεγάλου ποιητή Νίκου Γκάτσου, που άφησε στους νέους μια μεγάλη και εμπνευστική παρακαταθήκη: «Πότε θ’ ανθίσουνε τούτοι οι τόποι;/ Πότε θα ’ρθούνε καινούργιοι ανθρώποι/ να συνοδεύσουνε τη βλακεία/ στην τελευταία της κατοικία;». («Ελλαδογραφία»)

*Μενέλαος Αβραάμ, δρ Φιλοσοφίας
rodo@primehome.com

 

ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ

Άλλα άρθρα συγγραφέα

Kathimerini.com.cy

Προσωπικότητες στην ''Κ'': Τελευταία Ενημέρωση

X