Του Γιώργου Σκαφιδά
Πρότυπο, ή μήπως παράδειγμα προς αποφυγή; Φάρος που δείχνει την ιδεατή πορεία, ή μήπως το πιο βαθύ σκοτάδι; Δυνατό χαρτί ή βαρίδι; Η τρέχουσα προεδρία Τραμπ δεν μπορεί, σε καμία περίπτωση, να περάσει απαρατήρητη· αυτό είναι το μόνο βέβαιο.
Από εκεί και πέρα ωστόσο, οι απόψεις διίστανται σε σημείο απόλυτου διχασμού, καθώς άλλοι βλέπουν στον Τραμπ έναν «αντι-woke ηγέτη» που τολμά «να αντιμετωπίζει κατάματα» αγκάθια όπως είναι για παράδειγμα εκείνα του μεταναστευτικού (των κλειστών συνόρων, των απελάσεων), και άλλοι έναν «αυταρχικών τάσεων απρόβλεπτο και αυτοαναφορικό» πρόεδρο «χωρίς τρόπους», που διασπείρει «σύγχυση» και «διχόνοια» μεταξύ των παραδοσιακών συμμάχων της Αμερικής.
Ο Ντόναλντ Τραμπ «εμπνέει», με τον τρόπο του, εκ διαμέτρου αντίθετες αντιδράσεις. Οι οπαδοί του τον λατρεύουν· οι πολιτικοί του αντίπαλοι τον απεχθάνονται· και όσοι πρέπει εκ θέσεως να τον συναναστραφούν, είτε πρόκειται για Αμερικανούς αξιωματούχους και επιχειρηματίες είτε για ηγέτες άλλων χωρών, καλούνται να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί.
Το καλούμενο «Trump effect», ο αντίκτυπος που έχει δηλαδή ο ίδιος ο Αμερικανός πρόεδρος στις εξελίξεις ανά την υφήλιο, είναι όμως δεδομένο και, όπως φαίνεται, καθοριστικό των ίδιων των εξελίξεων.
Πολιτικοί, κόμματα και ηγέτες από κάθε γωνιά της υφηλίου κρίνονται πια με σημείο αναφοράς τον ίδιο τον Τραμπ και τη στάση που έχουν επιλέξει να υιοθετήσουν απέναντί του.
Οι καλούμενοι «τραμπικοί» καθίστανται κόκκινο πανί για τους «αντι-τραμπικούς» και αντιστρόφως, όχι μόνον εντός των ΗΠΑ αλλά διεθνώς.
Μέσα σε διάστημα ολίγων ημερών, πραγματοποιήθηκαν τις τελευταίες εβδομάδες τρεις εκλογικές αναμετρήσεις: στον Καναδά στις 28 Απριλίου, στην Αυστραλία στις 3 Μαΐου και στη Ρουμανία στις 4 Μαΐου.
Στις δύο πρώτες εξ αυτών ωστόσο, το «Trump effect» έγινε «Trump slump», αφού λειτούργησε σε βάρος των καλούμενων «τραμπικών» ή «φιλοτραμπικών» πολιτικών δυνάμεων, που τελικώς ηττήθηκαν στην κάλπη αν και μέχρι πρότινος προηγούνταν στις δημοσκοπήσεις.
Οι Καναδοί Συντηρητικοί του Πιέρ Πουαλιέβρ (ή Πολιέβρ) και οι Αυστραλοί Φιλελεύθεροι του Πίτερ Ντάτον ήταν οι μεγάλοι χαμένοι των βουλευτικών εκλογών που πραγματοποιήθηκαν σε Καναδά και Αυστραλία αντίστοιχα. Αμφότερες οι εν λόγω παρατάξεις ωστόσο, θεωρούνταν μέχρι πρότινος φαβορί για τη νίκη… προτού έρθει ο Τραμπ κι αλλάξει, εξ αντανακλάσεως, τα δεδομένα. Για τους κ.κ. Πουαλιέβρ και Ντάτον μάλιστα, τα αποτελέσματα ήταν συντριπτικά όχι μόνο σε κομματικό αλλά και σε προσωπικό επίπεδο αφού αμφότεροι δεν κατάφεραν να επανεκλεγούν κι έχασαν τις έδρες τους.
Κρίνοντας εκ του (εκλογικού) αποτελέσματος, οι Καναδοί ψηφοφόροι προφανώς δεν είδαν θετικά ούτε τους δασμούς, αλλά ούτε και τις διά στόματος Τραμπ απαξιωτικές νύξεις περί προσάρτησης, αλλαγής συνόρων και «51ης Πολιτείας». Αλλά και νοτιότερα, στην Αυστραλία, μετρήσεις «βλέπουν» πια την εμπιστοσύνη των πολιτών προς τις ΗΠΑ και τη νέα αμερικανική ηγεσία να διαβρώνεται με φόντο τους δασμούς του Τραμπ αλλά και, ειδικά στην περίπτωση της Αυστραλίας, την AUKUS η οποία τριάμισι χρόνια έπειτα από τη σύναψή της δείχνει να οδεύει πια προς ένα μεγάλο «ναυάγιο» ή τουλάχιστον προς ένα μοντέλο πολύ διαφορετικό σε σχέση με όσα μεγαλεπήβολα είχαν συμφωνηθεί μεταξύ Αυστραλίας, Βρετανίας και ΗΠΑ το 2021.
Ο «αντι-Τραμπ» νικητής των αυστραλιανών εκλογών Αντονι Αλμπανέζι (AP Photo/Rick Rycroft)
Ο «αντι-Τραμπ» νικητής των καναδικών εκλογών Μαρκ Κάρνεϊ (Democracy News Alliance/news aktuell via AP Images)
«Μιλήσαμε για την AUKUS και για τους δασμούς», δήλωσε ο ηγέτης του κεντροαριστερού αυστραλιανού Εργατικού Κόμματος και μεγάλος νικητής των τελευταίων αυστραλιανών εκλογών Αντονι Αλμπανέζι, αναφερόμενος στο περιεχόμενο της τηλεφωνικής συνομιλίας που είχε με τον Ντόναλντ Τραμπ έπειτα από την εκλογική του νίκη, χωρίς όμως να υπεισέλθει σε λεπτομέρειες. «Μην περιμένετε να βγει λευκός καπνός», δήλωσε, από την πλευρά του, ο ηγέτης του κεντροαριστερού Φιλελεύθερου Κόμματος και μεγάλος νικητής των τελευταίων καναδικών εκλογών Μαρκ Κάρνεϊ, αναφερόμενος στη συνάντηση που αναμένεται να έχει με τον Ντόναλντ Τραμπ αύριο, 6 Μαΐου, στον Λευκό Οίκο.
Ο «αντι-Τραμπ» νικητής των εκλογών της Γροιλανδίας Γενς-Φρέντερικ Νίλσεν (AP Photo)
Υπενθυμίζεται ότι στις 11 Μαρτίου είχαν πραγματοποιηθεί εκλογές και στη Γροιλανδία την οποία επίσης διαμηνύει ότι θέλει να προσαρτήσει ο Τραμπ, εκλογές τις οποίες κέρδισε το κόμμα των Δημοκρατών του Γενς-Φρέντερικ Νίλσεν, μια παράταξη η οποία όμως θέλει η Γροιλανδία να συνεχίσει να αποτελεί κομμάτι του βασιλείου της Δανίας. «Δεν θα γίνουμε ποτέ, μα ποτέ, ένα κομμάτι περιουσίας που μπορεί να αγοραστεί από οποιονδήποτε», διακήρυξε ο νικητής των εκλογών Γενς-Φρέντερικ Νίλσεν προ ημερών από την Κοπεγχάγη την οποία επισκέφθηκε, στέλνοντας έτσι ένα μήνυμα προς την πλευρά Τραμπ… από τη Δανία.
Ο «Ρουμάνος Τραμπ» Τζόρτζε Σιμιόν που επικράτησε στον α΄ γύρο των προεδρικών εκλογών (AP Photo/Vadim Ghirda)
Από την άλλη πλευρά ωστόσο, το «Trump effect» παρουσιάστηκε να ευνοεί τον 38χρονο Τζόρτζε Σιμιόν, τον καλούμενο και «Ρουμάνο Τραμπ», ο οποίος επικράτησε χθες στον πρώτο γύρο των προεδρικών εκλογών στη Ρουμανία με ποσοστό σχεδόν 41% και διαφορά σχεδόν 20 ποσοστιαίων μονάδων από τον δεύτερο Νικούσορ Νταν. Σιμιόν και Νταν περνούν πια στον δεύτερο γύρο των προεδρικών, που αναμένεται να διεξαχθεί στις 18 Μαΐου, με τον «Ρουμάνο Τραμπ» σε ρόλο αδιαφιλονίκητου φαβορί. Από γεωπολιτική σκοπιά πάντως, ο Σιμιόν παρουσιάζεται να θέλει να τετραγωνίσει τον κύκλο, συνδυάζοντας στοιχεία που φαντάζουν ασυνδύαστα. Ο ίδιος διαμηνύει, για παράδειγμα, ότι θέλει ένα ΝΑΤΟ ισχυρό και υπό αμερικανική ηγεσία, που θα έχει βάσεις και αμερικανικά στρατεύματα στη Ρουμανία. Την ίδια ώρα ωστόσο, ο ίδιος πολιτικός υποστηρίζει ότι η Ρωσία δεν αποτελεί απειλή για το ΝΑΤΟ και, υπό αυτό το πρίσμα, ασκεί δριμεία κριτική στη δυτική/νατοϊκή βοήθεια προς την Ουκρανία. Εάν, όμως, η Ρωσία δεν «αποτελεί απειλή», η Ουκρανία «δεν αξίζει βοήθεια» και ο Τραμπ, που θέλει να αποσύρει αμερικανικές δυνάμεις από την Ευρώπη, έχει σε όλα δίκιο… τότε γιατί να συνεχίσουν να σταθμεύουν ισχυρές νατοϊκές δυνάμεις στη Ρουμανία; Ο Τζόρτζε Σιμιόν προφανώς επιλέγει να κρατά από το φαινόμενο Τραμπ μόνον εκείνα τα στοιχεία που θεωρεί ότι εξυπηρετούν επικοινωνιακά τις δικές του πολιτικές βλέψεις (το συντηρητικό προφίλ, τη φιλορωσική στάση, τη «θρησκευτική ευλάβεια», τον ευρωσκεπτικισμό κ.ά.) ενώ παράλληλα παραλείπει όσα δεν τον συμφέρουν (τον αμερικανικό απομονωτισμό, τις αμφιβολίες για το μέλλον του ΝΑΤΟ, τις τάσεις απόσυρσης αμερικανικών δυνάμεων από την Ευρώπη κ.ά.).
Οπως και αν το προσεγγίσει πάντως κανείς, είτε υποστηρικτικά είτε επικριτικά, το «Trump effect» βρίσκεται πια, ως σημείο αναφοράς, στον πυρήνα των διεθνών εξελίξεων τις οποίες επηρεάζει ποικιλοτρόπως, σε άλλες περιπτώσεις «τραμπικά» (Ρουμανία) και σε άλλες «αντιτραμπικά» (Αυστραλία, Καναδάς, Γροιλανδία).
Εκλογές ενόψει
Τι μπορεί να ακολουθήσει τους προσεχείς μήνες; Μέσα στο 2025 αναμένονται εκλογικές αναμετρήσεις σε: Αλβανία (βουλευτικές τον Μάιο), Πολωνία (προεδρικές τον Μάιο), Πορτογαλία (βουλευτικές τον Μάιο), Φιλιππίνες (γενικές τον Μάιο), Βενεζουέλα (βουλευτικές τον Μάιο), Νότια Κορέα (προεδρικές τον Ιούνιο), Βολιβία (γενικές τον Αύγουστο), Νορβηγία (βουλευτικές τον Σεπτέμβριο), Μολδαβία (βουλευτικές τον Σεπτέμβριο), Τσεχία (βουλευτικές τον Οκτώβριο), Ιρλανδία (προεδρικές τον Νοέμβριο), Ιράκ (βουλευτικές τον Νοέμβριο) και Χιλή (γενικές τον Νοέμβριο), μεταξύ άλλων…
Ολες οι παραπάνω χώρες έχουν ένα κοινό: Είχαν όλες μια θέση στη λίστα με τα κράτη τα οποία ο Ντόναλντ Τραμπ «βομβάρδισε» με δασμούς στις 2 Απριλίου.
Η περίπτωση της Γερμανίας
Εάν υπάρχει, πάντως, μια χώρα όπου η πλευρά Τραμπ επιχείρησε απροκάλυπτα να επηρεάσει το εκλογικό αποτέλεσμα τους περασμένους μήνες, αυτή ήταν η Γερμανία. Στον δρόμο προς τις γερμανικές ομοσπονδιακές εκλογές της 23ης Φεβρουαρίου, το περιβάλλον του Αμερικανού προέδρου (ο Μασκ, ο Βανς κ.ά.) πήρε ανοιχτά θέση υπέρ του ακροδεξιού κόμματος της Εναλλακτικής για τη Γερμανία (AfD) που, υπό την Αλις Βάιντελ, ήρθε τελικά δεύτερο, πίσω από τους Χριστιανοδημοκράτες (CDU) του Φρίντριχ Μερτς. Αξίζει μάλιστα να σημειωθεί ότι ακόμη και μετεκλογικά, η πλευρά Τραμπ έδειχνε να πιέζει για την ένταξη του AfD σε μια κυβέρνηση συνεργασίας στη Γερμανία. Ο νικητής των ομοσπονδιακών εκλογών Φρίντριχ Μερτς είχε, όμως, άλλα σχέδια.
Ο ηγέτης των Χριστιανοδημοκρατών τελικώς ορκίζεται αύριο, 6 Μαΐου, καγκελάριος, έχοντας στο πλευρό του ως κυβερνητικούς εταίρους τους Σοσιαλδημοκράτες (SPD) και ως αντικαγκελάριο τον Λαρς Κλίνγκμπαϊλ. Οσο για το AfD, εκείνο πια ερευνάται ως «ακροδεξιά εξτρεμιστική οργάνωση» από τις γερμανικές υπηρεσίες πληροφοριών, γεγονός το οποίο δεν άρεσε όμως καθόλου στην κυβέρνηση Τραμπ.
