Του Παναγιώτη Ρουγκάλα
Σε επιβεβαίωση των αξιολογήσεων της Κύπρου στο ΒΒΒ- προχώρησε την Παρασκευή το βράδυ ο οίκος αμερικανικός οίκος αξιολόγησης Fitch, διατηρώντας παράλληλα σταθερές τις προοπτικές της χώρας (outlook). Υπογραμμίζει δε, ότι, τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια είναι πιθανό να αυξηθούν λόγω του σοκ από την πανδημία του COVID-19.
Στην ανακοίνωση αναφέρει πως η βαθμολογία της Κύπρου εξισορροπεί τη θεσμική ισχύ της που αντικατοπτρίζεται στο κατά κεφαλήν ΑΕΠ και στους δείκτες διακυβέρνησης σύμφωνα με το διάμεσο «Α» και όχι «BBB» και ένα ιστορικό ισχυρής οικονομικής ανάκαμψης και υγιούς δημοσιονομικής πολιτικής πριν από το σοκ του COVID-19 με αδυναμίες στον ισολογισμό , ειδικότερα, περαιτέρω αύξηση του υψηλού δημόσιου χρέους και τα μη εξυπηρετούμενα ανοίγματα (NPEs) στον τραπεζικό τομέα. Σημειώνει πως, η πανδημία οδήγησε σε μια βαθιά ύφεση της κυπριακής οικονομίας το 2020, παρόμοια με πολλές χώρες. Το ΑΕΠ συρρικνώθηκε κατά 11,6% το δεύτερο τρίμηνο του 2020 μετά από πτώση 2,1% το πρώτο τρίμηνο. Ο τουρισμός χτυπήθηκε ιδιαίτερα σκληρά, με τις αφίξεις τουριστών να είναι περισσότερο από 80% χαμηλότερες την περίοδο Ιανουάριο-Αυγούστου 2020 από ό, τι πριν από ένα χρόνο, ενώ η εγχώρια ζήτηση ήταν πιο ανθεκτική λόγω των σχετικά χαμηλών ποσοστών μόλυνσης και των μέτρων lock down.
Ο Fitch προβλέπει συρρίκνωση 6% του ΑΕΠ το 2020, ακολουθούμενη από ανάκαμψη 4% το 2021 και αύξηση 2,7% το 2022 με βάση τους θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης από το τρίτο τρίμηνο του 2020 και μετά. Η πρόβλεψη υποδηλώνει ότι το επίπεδο του ΑΕΠ θα είναι 2% χαμηλότερο το 2021 από το επίπεδο πριν από την κρίση. Η Κύπρος σημείωσε ισχυρό ιστορικό ανάπτυξης πριν από την πανδημία με μέσο όρο ανάπτυξης κατά την πενταετία έως το 2019 4,4%, πάνω από το μέσο όρο «BBB» 3,6%. Ο οίκος διατηρεί την υπόθεσή του για ανάπτυξη 2% μεσοπρόθεσμα, αμετάβλητη από την πανδημία. "Η πανδημία τερμάτισε τη σταδιακή βελτίωση στην αγορά εργασίας, η οποία ξεκίνησε το 2014 από ένα υψηλό ποσοστό ανεργίας άνω του 16%, αλλά η επιδείνωση από 6,3% το τέταρτο τρίμηνοτου 2019 σε 6,8% το 2ο τρίμηνο ήταν συγκριτικά ήπια. Ο υποτονικός αντίκτυπος της βαθιάς ύφεσης στην αγορά εργασίας οφείλεται εν μέρει στα κυβερνητικά μέτρα στήριξης και στην ευελιξία βασικών βιομηχανιών, όπως ο τουρισμός, που αντικατοπτρίζονται για παράδειγμα στο υψηλό μερίδιο των εποχιακών ξένων εργαζομένων στον τομέα", σημειώνει χαρακτηριστικά.
Ο Fitch τονίζει ότι η δημοσιονομική χαλάρωση στην πανδημία και η μείωση των εσόδων λόγω της οικονομικής ύφεσης θα οδηγήσει σε εκτιμώμενο δημοσιονομικό έλλειμμα περίπου 5% του ΑΕΠ το 2020, σε σύγκριση με τα επίμονα δημοσιονομικά πλεονάσματα προ πανδημίας, τα οποία κορυφώθηκαν σε 3 % του ΑΕΠ το 2019. Τα φορολογικά μέτρα επικεντρώθηκαν στην αύξηση των δαπανών για την υγεία, στη στήριξη των νοικοκυριών και του εταιρικού τομέα μέσω επιδοτήσεων μισθών και αναβολής φόρων. Τα προσωρινά μέτρα που στοχεύουν στον τουριστικό τομέα έχουν παραταθεί, αλλά θα λήξουν τον Οκτώβριο του 2020. Η αρχική κυβερνητική πρόταση ενός συστήματος εγγύησης πιστώσεων ύψους €2 δισ. στον τραπεζικό τομέα για την παροχή δανείων στην πραγματική οικονομία δεν εγκρίθηκε και αντικαταστάθηκε από ένα σύστημα επιδότησης επιτοκίου.
Έλλειμμα έναντι Πλεονάσματος
Στο δελτίο που συνοδεύει την αξιολόγηση της Κύπρου σημειώνεται πως, δημοσιονομικό έλλειμμα για τον Ιανουάριο-Ιούλιο ήταν €931 εκ. το 2020, σε σύγκριση με πλεόνασμα €386 εκ. την ίδια περίοδο το 2019. Αυτό συνεπάγεται επιδείνωση €1,3 δισ. στο δημοσιονομικό ισοζύγιο, περίπου 6% του ετήσιου ΑΕΠ. Η κυβέρνηση εκτιμά ότι το συνολικό κόστος όλων των δημοσιονομικών μέτρων θα είναι ίσο με 4,5% του ΑΕΠ. Ο Οίκος προβλέπει ότι το έλλειμμα του προϋπολογισμού θα μειωθεί κάτω από το 2% του ΑΕΠ το 2021, λόγω της οικονομικής ανάκαμψης και της λήξης των προσωρινών μέτρων στήριξης. Αν και οι ευρωπαϊκοί δημοσιονομικοί κανόνες δεν θα επιβληθούν το 2021, το δημοσιονομικό ισοζύγιο αναμένεται να παραμείνει καλά εντός του ορίου 3% του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης μεσοπρόθεσμα.
Στο 113% το δημόσιο χρέος
Όσον αφορά στο δημόσιο χρέος, ο Οίκος σημειώνει ότι θα αυξηθεί στο 113% του ΑΕΠ το 2020, σε σύγκριση με το 95% το 2019 και 109% του ΑΕΠ το 2014, και πολύ πάνω από το τρέχον μέσο 36%. Η πτωτική τάση του δείκτη δημόσιου χρέους προς το ΑΕΠ μεταξύ 2014 και 2019 αντικατοπτρίζει το συνδυασμό της έντονης οικονομικής ανάπτυξης και της σημαντικής δημοσιονομικής προσαρμογής και αύξησε την ικανότητα απορρόφησης του πανδημικού σοκ. Η πτωτική τάση του χρέους θα συνεχιστεί το 2021 και το χρέος θα πέσει κοντά στο 100% του ΑΕΠ έως το 2024. Το ιστορικό της σημαντικής δημοσιονομικής ενοποίησης και της συνετής δημοσιονομικής πολιτικής είναι μια σημαντική δύναμη αξιολόγησης στο τρέχον περιβάλλον. Ο οίκος τονίζει ότι ο μεγάλος τραπεζικός τομέας παραμένει αδύναμος σε σχέση με τις άλλες χώρες της κατηγορίας «BBB», κυρίως λόγω της χαμηλής ποιότητας των περιουσιακών στοιχείων, ιδίως των πολύ ψηλών δεικτών ΜΕΔ που εξακολουθούν να επηρεάζουν το κεφάλαιο και την κερδοφορία.
"Τα NPEs είναι πιθανό να αυξηθούν λόγω του σοκ COVID-19. Περίπου το ήμισυ των συνολικών δανείων με απόδοση στην Κύπρο βρίσκονται σε μορατόριουμ έως τα τέλη Δεκεμβρίου 2020. Το μέτρο θα περιορίσει την αύξηση των NPE βραχυπρόθεσμα και θα υποστηρίξει τη ρευστότητα των δανειζομένων το 2020. Παραμένει δύσκολο να εκτιμηθεί ποιο μέρος αυτών των δανείων δεν θα είναι μη εξυπηρετούμενο", καταλήγει.
Ενισχύθηκε η εγχώρια ζήτηση
Το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών (CAD) διευρύνθηκε στο 6,7% του ΑΕΠ το 2019 (διάμεσος «BBB»: 1,7%) κατά τη διάρκεια της κυκλικής ανάκαμψης πριν από το COVID-19, καθώς η ενίσχυση της εγχώριας ζήτησης, ιδίως στον τομέα των κατασκευών και την κατανάλωση των νοικοκυριών, οδήγησε σε ισχυρή αύξηση των εισαγωγών. Υπογραμμίζοντας τη σημασία του τουριστικού τομέα, το πλεόνασμα των καθαρών υπηρεσιών στον τρεχούμενο λογαριασμό ήταν 4,7 δισεκατομμύρια ευρώ το 2019 (20% του ΑΕΠ) και έχει αυξηθεί κατά 35% από το 2014. Η Fitch προβλέπει ότι το CAD θα διευρυνθεί περαιτέρω το 2020 στο 7,7% του ΑΕΠ, κυρίως λόγω του πολύ μεγάλου σοκ στον τουρισμό.
Καταλήγει ότι, "τα μέτρα νομισματικής χαλάρωσης της ΕΚΤ είχαν θετικό αντίκτυπο στους όρους χρηματοδότησης της κυβέρνησης. Η Κύπρος εξέδωσε συνολικά μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα ομόλογα ύψους 4,5 δισεκατομμυρίων ευρώ κατά τον Ιανουάριο-Ιούλιο του 2020 με διάρκεια εντός 5 έως 30 ετών και σταθμισμένη μέση διάρκεια 14 ετών και μέση απόδοση έκδοσης 1,3%. Συμπεριλαμβανομένων των δραστηριοτήτων της εγχώριας αγοράς η Κύπρος έχει ισχυρή θέση σε μετρητά σε σχέση με τη λήξη τους επόμενους 12 μήνες. Το μέσο σταθμικό κόστος χρέους ήταν 1,9% τον Αύγουστο του 2020 και η μέση διάρκεια του εμπορεύσιμου χρέους ήταν 7,9 έτη".
