Του Παναγιώτη Ρουγκάλα
Τι και αν άρχισε δειλά - δειλά να παρουσιάζει σημάδια ανάκαμψης η οικονομία μετά τους πολύμηνους περιορισμούς που επιβλήθηκαν, οι «χαμηλές πτήσεις» του τουρισμού και οι ανησυχίες για έλευση ενός τέταρτου κύματος της πανδημίας στην Κύπρο, επηρεάζουν οικονομία και τράπεζες. Το εμβολιαστικό πρόγραμμα για αντιμετώπιση της πανδημίας είναι το κλειδί, με την εκστρατεία εμβολιασμού να είναι προτεραιότητα όλων των κρατών, όπως φυσικά και της Κύπρου ώστε να μην υπάρξει ξανά οπισθοδρόμηση. Το 3,6% της αύξησης του πραγματικού ΑΕΠ για το 2021 βάσει των δεικτών του Υπουργείου Οικονομικών δεν αποκλείεται να επηρεαστεί προς τα κάτω από την έλευση ενός 4ου πανδημικού κύματος, αλλά και με μία επέκταση της περιόδου χαμηλών τουριστικών κρατήσεων από Βρετανούς και Ρώσους. Η επιστημονική κοινότητα τονίζει ότι η μετάλλαξη «Δέλτα», ή αλλιώς «ινδική», όπως αποκαλείται, θα επικρατήσει σε όλο τον κόσμο μέχρι το τέλος του καλοκαιριού και θα ευθύνεται για το 90% των νέων λοιμώξεων, ενώ είναι 50 – 70% πιο μεταδοτική από την αντίστοιχη «βρετανική» μετάλλαξη.
Από την άλλη, το τουριστικό προϊόν της Κύπρου –καλώς ή κακώς- είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με αυτές τις δύο αγορές και αν δεν έρθουν οι τουρίστες από Βρετανία ή από Ρωσία, για άλλη μια χρονιά ο τουρισμός θα καταγράψει μειώσεις της τάξης του 85%. Με βάση τα αποτελέσματα της Έρευνας Ταξιδιωτών της Στατιστικής Υπηρεσίας, τα έσοδα από τον τουρισμό τον Απρίλιο 2021 έφθασαν τα 31,7 εκατ. ευρώ σε σύγκριση με μηδενικά έσοδα που καταγράφηκαν κατά τον Απρίλιο 2020, περίοδο κατά την οποία είχαν εφαρμοστεί στην Κύπρο τα μέτρα ανάσχεσης της εξάπλωσης της πανδημίας κορωνοϊού. Με βάση τα συγκεκριμένα μέτρα, υπήρξε απαγόρευση εισόδου στη Δημοκρατία διαφόρων κατηγοριών προσώπων, συμπεριλαμβανομένων και των τουριστών. Σε σύγκριση με τα έσοδα από τον τουρισμό για τον Απρίλιο 2019 που ήταν στα 186,6 εκατ. ευρώ, παρατηρήθηκε μείωση 83%. Για την περίοδο Ιανουαρίου – Απριλίου 2021 τα έσοδα από τον τουρισμό υπολογίζονται σε 46,3 εκατ. ευρώ, σε σύγκριση με 115,3 εκατ. ευρώ την αντίστοιχη περίοδο του 2020, σημειώνοντας μείωση 59,8% καθώς και μείωση 87,7% σε σχέση με την περίοδο Ιανουαρίου – Απριλίου 2019 που ήταν στα 375,2 εκατ. ευρώ. Παράλληλα, με αυτό το ρυθμό, δηλαδή χαμηλό τουρισμό και με νέα απειλή για τον ιό, η ανεργία θα είναι ευχής έργον να κρατηθεί όπως εκτιμά το Υπουργείο, στο 7,2%, ενώ την ίδια ώρα, τα ελλείμματα θα είναι δύσκολο να κρατηθούν μόνο στο -4,7% για το 2021. Για πλεόνασμα οι εκτιμήσεις κάνουν λόγο ότι θα έρθει το 2023, στο μόλις 0,1%.
Πίεση στο χρέος
Όσον αφορά στο δημόσιο χρέος, το 2020 ανέβηκε από το 94% του 2019, στο 118,2% στο τέλος του 2020. Η εκτίμηση για μείωσή του στο 111,9% στο τέλος του 2021 εάν συνεχίσουμε με τον φόβο έλευσης του ιού και των χαμηλών τουριστικών αφίξεων, δεν αναμένεται να είναι έργο που θα γίνει εύκολα κατορθωτό. Αυτό βεβαίως το γεγονός επηρεάζει και την όλη πορεία μείωσής του, που για το 2022 το Υπουργείο εκτιμά πως θα πέσει στο 103,9%, το 2023 στο 99,5% και το 2024 στο 92,9%. Οι θεσμοί είχαν προειδοποιήσει πως η οικονομική στήριξη του κράτους θα έπρεπε να αρθεί σταδιακά, ακόμα μετά την λήξη της πανδημίας. Αυτή τη θέση την είχαν εκφράσει πριν αρχίσουν οι μεταλλάξεις, ενώ την ώρα που οι μεταλλάξεις όπως η ινδική απειλεί την υγεία, άρα και κατ’ επέκταση και την οικονομία, η άρση της οικονομικής στήριξης από τα κράτη δεν μπορεί να υφίσταται σε συγκεκριμένους κλάδους. Από ότι φαίνεται, η στήριξη στον τομέα της φιλοξενίας και εστίασης που περιλαμβάνονται τα ξενοδοχεία και οι συναφείς κλάδοι θα συνεχίσει για αρκετούς μήνες ακόμα και πλέον γεννώνται ερωτηματικά αναφορικά με την οικονομική δυνατότητα του κράτους να συνεχίσει να στηρίζει μέσω επιδομάτων. Το κράτος έχει δώσει μέχρι στιγμής περί τα 2 δισεκατομμύρια σε επιδόματα από το Μάρτη του 2020 που εμφανίστηκε η πανδημία στην Κύπρο και το χρέος εκτοξεύτηκε στο 118,2%.
Επαναπροσέγγιση-αναδιάρθρωση
Θα δουν τους ισολογισμούς τους να «χτυπιούνται» από την ξενοδοχειακή βιομηχανία οι τράπεζες, ενώ όπως έγραψε η «Κ» στην έκδοση της Κυριακής, αναμένεται να γίνουν αναδιαρθρώσεις πάνω στις αναδιαρθρώσεις που ήδη έχουν επιτευχθεί από τη στιγμή που σταμάτησε το δικαίωμα ενός δανειολήπτη να βρίσκεται στο πρόγραμμα αναστολής δόσεων δανείων. Οι ξενοδόχοι με τα παρόντα δεδομένα δεν αναμένεται να μπορέσουν να καταβάλουν τις δόσεις τους στις τράπεζες, παραδοσιακά που είναι κάθε Σεπτέμβριο. Οι ξενοδόχοι καταβάλλουν δύο με τρεις φορές το χρόνο τις δόσεις τους και βέβαια το καλοκαίρι του 2021 θα δείξει εάν θα έχουν τη δυνατότητα ή όχι να καταβάλουν την προγραμματισμένη τους δόση. Μεγάλο πρόβλημα αντιμετωπίζουν και οι επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται γύρω από τα ξενοδοχεία. Δίχως τουριστικό ρεύμα και δίχως να υπάρχουν κρατήσεις δεν μπορούν να δραστηριοποιηθούν οικονομικά. Το Υπουργείο Εργασίας ανακοίνωσε την Τρίτη ότι έχουν αναρτηθεί στην ιστοσελίδα του Υπουργείου οι αιτήσεις για τα Ειδικά Σχέδια στήριξης που αφορούν στην περίοδο από την 1η Ιουνίου μέχρι την 30ή Ιουνίου 2021. Σύμφωνα με ανακοίνωση του Υπουργείου, πρόκειται για Ειδικό Σχέδιο Ξενοδοχειακών Μονάδων και Τουριστικών Καταλυμάτων, Ειδικό Σχέδιο Οικονομικών Δραστηριοτήτων Συνδεόμενων με την Τουριστική Βιομηχανία ή Οικονομικών Δραστηριοτήτων οι οποίες επηρεάζονται από τον Τουρισμό, Ειδικό Σχέδιο Μερικής Αναστολής των Εργασιών της Επιχείρησης, Ειδικό Σχέδιο Πλήρους Αναστολής των Εργασιών της Επιχείρησης, Ειδικό Σχέδιο Ορισμένων Κατηγοριών Αυτοτελώς Εργαζομένων Απόφαση, Ειδικό Σχέδιο Στήριξης Ανέργων και Ειδικό Επίδομα Απουσίας από την Εργασία για Λόγους Υγείας.
Κλειδί τα εμβόλια
Την Τρίτη ο υπ. Οικονομικών Κωνσταντίνος Πετρίδης ανέφερε στο συνέδριο του ΠΑΣΥΞΕ πως το καλύτερο «μπράντινγκ» θα ήταν το 100% των εργαζομένων να είναι εμβολιασμένοι ούτως ώστε να αναδειχθεί η Κύπρος όχι μόνο μια φιλόξενη χώρα επειδή προσφέρει ωραία γαστρονομία, ήλιο και αξιοθέατα, αλλά ότι είναι μια χώρα που προσφέρει και ασφάλεια εν καιρώ πανδημίας. Το κλειδί για να μην υπάρξουν άλλοι περιορισμοί στην οικονομία, αλλά και για να είναι οχυρωμένη η κοινωνία και να είναι εις θέση να υποδεχθεί τουρίστες η Κύπρος με ασφάλεια, είναι οι εμβολιασμοί. Σύμφωνα με τα δεδομένα της τελευταίας εβδομάδας, στο 63,6% έχει φτάσει το ποσοστό του πληθυσμού που έχει εμβολιαστεί με μία δόση των εμβολίων κατά του ιού, ενώ ποσοστό 47,8% έχει εμβολιαστεί με τις δύο δόσεις των τριών εμβολίων AstaZeneca, Pfizer, Moderna ή με το μονοδοσιακό της Johnson. Από 18 έως και 29 ετών πολίτες όμως, η εμβολιαστική κάλυψη είναι χαμηλή και πρέπει να αυξηθούν για να υπάρχει επαρκής προστασία στον πληθυσμό.
