Του Γιώργου Κακούρη
Το αδιέξοδο των διεργασιών επιβολής κυρώσεων στη Λευκορωσία την περασμένη Δευτέρα μετά και την θέση της Κύπρου να διασυνδεθούν οι κυρώσεις εναντίον της Λευκορωσίας με την Τουρκία, άνοιξε τον δρόμο συνεργασίας Γαλλίας και Γερμανίας με στόχο μία κοινή στρατηγική για την διαχείριση της νέας κατάστασης πραγμάτων.
Από τη δύσκολη –για την Κύπρο – ημέρα του Συμβουλίου Εξωτερικών Υποθέσεων την περασμένη Δευτέρα, μέχρι το τέλος της καραντίνας για τον Σαρλ Μισέλ την περασμένη Παρασκευή μεσολάβησε αρκετός διπλωματικός χρόνος και θα μεσολαβήσει ακόμα περισσότερος, μέχρι τη Σύνοδο που θα πραγματοποιηθεί στις 1 και 2 Οκτωβρίου.
Η είδηση ότι Ελλάδα και Τουρκία θα ξεκινήσουν διερευνητικές επαφές μετά και την απόσυρση του «Όρουτς Ρέις» αύξησε τις πιθανότητες για ένα σοβαρό διάλογο για τα ευρωτουρκικά σε επίπεδο ηγετών. Παράλληλα όμως και με την αναβολή του Συμβουλίου δόθηκε και η ευκαιρία για αποκλιμάκωση των εντάσεων στην Κυπριακή ΑΟΖ με τρόπο που να μην θέτει εν αμφιβόλω τις προοπτικές των ευρωτουρκικών σχέσεων.
Την ίδια ημέρα ο πρόεδρος Αναστασιάδης συνομίλησε τηλεφωνικά με την πρόεδρο της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, η οποία όπως φρόντισε να ανακοινώσει η κυπριακή κυβέρνηση έστειλε μήνυμα πως η Ε.Ε. θα απαντήσει με αυστηρότητα στις ενέργειες της Τουρκίας, αλλά και με τον γ.γ. του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτιέρες.
Οι επαφές αυτές, όπως και η τηλεφωνική συνομιλία του κ. Αναστασιάδη με την Γερμανίδα καγκελάριο Άγκελα Μέρκελ, κατά την οποία όπως έγραψε πρόσφατα η «Κ», η κ. Μέρκελ πρότεινε να μεσολαβήσει για να πετύχει αποχώρηση του «Γιαβούζ» από την κυπριακή ΑΟΖ, είναι ενδεικτικές του μηνύματος που αποστέλλεται από τις Βρυξέλλες, το Βερολίνο και όχι μόνο.
Η δυσαρέσκεια της Λευκωσίας σε ό,τι αφορά το κεφάλαιο των κυρώσεων καταγράφηκε από τη Γερμανία, τη Γαλλία και τις Βρυξέλλες, όμως εκεί που επικεντρώνονται οι τρεις πλέον, είναι στην αποκλιμάκωση με ορίζοντα την επανέναρξη συνομιλιών στο Κυπριακό. Ταυτόχρονα δίδεται η ευκαιρία στην Λευκωσία να κάνει λόγο για ισχυρή γραμμή από πλευράς των Βρυξελλών, να δώσει έμφαση στην αποκλιμάκωση και να υπαναχωρήσει από την συζήτηση για κυρώσεις κρατώντας ταυτόχρονα την προοπτική τους ανοιχτή σε περίπτωση νέας κλιμάκωσης, γραμμή που βρίσκει σύμφωνη και την Ελλάδα.
Το στρατηγικό πλάνο
Οι προτεραιότητες άλλωστε της Ε.Ε., όπως προκύπτει από την τηλεδιάσκεψη της κ. Μέρκελ με τον Πρόεδρο του Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ και τον Τούρκο Πρόεδρο Ταγίπ Ερντογάν την Δευτέρα, είναι η συνολική επίλυση των προβλημάτων με την Τουρκία σε τέσσερα επίπεδα: τις σχέσεις Ε.Ε.– Τουρκίας, την πρόοδο στο Κυπριακό εντός των παραμέτρων των Ηνωμένων Εθνών, τη συζήτηση για διαμοιρασμό των υδρογονανθράκων σε ολόκληρη την περιοχή και η προοπτική μιας διεθνούς διάσκεψης για τη Μεσόγειο.
Γαλλογερμανικό κλειδί
Ξένη διπλωματική πηγή σημείωσε στην «Κ» πως αυτό που γίνεται κατανοητό είναι πως το Κυπριακό είναι αυτό που περιπλέκει τη συζήτηση για την κυπριακή ΑΟΖ. Και πως το διεθνές δίκαιο από μόνο του δεν αρκεί, αλλά χρειάζονται πολιτικές λύσεις. Σύμφωνα με την ίδια πηγή, η συμφωνία Τουρκίας και Ελλάδας να ξεκινήσουν διερευνητικές συνομιλίες άλλαξε το κλίμα και τα δεδομένα. Επεσήμανε πάντως ότι πολλά μπορούν να συμβούν μέχρι την ερχόμενη Πέμπτη και τη σύνοδο του Συμβουλίου, προς τη μία ή την άλλη κατεύθυνση, αλλά πως ο στόχος είναι ξεκάθαρα η αποκλιμάκωση. Όπως προκύπτει από τις δημόσιες δηλώσεις της Γερμανίας και τον μεσολαβητικό ρόλο της μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας αλλά και την επικοινωνία της καγκελαρίου Μέρκελ με τον πρόεδρο Αναστασιάδη, το Βερολίνο έχει επενδύσει σημαντική ενέργεια στην προσπάθεια αποκλιμάκωσης.
Η Γαλλία από την άλλη έχει κινηθεί προς τη θέση της Γερμανίας υιοθετώντας και δημόσια ρητορική αναζήτησης διαλόγου. Μιλώντας στο Politico την Τρίτη, ο Γάλλος υφυπουργός Ευρωπαϊκών Υποθέσεων Κλεμέντ Μπον δήλωσε πως κατανοεί ότι η Κύπρος ένιωσε ανασφάλεια και αβεβαιότητα για το αν θα λάμβανε στήριξη από την Ε.Ε., και πρόσθεσε πως χρειάζεται περισσότερη αποφασιστικότητα απέναντι στην Τουρκία. Παράλληλα, όμως, είπε πως αυτό που μετέφερε ο ίδιος στην Κυπριακή πλευρά ήταν ότι η Λευκωσία δεν βοηθά τον εαυτό της με τη στάση της στο θέμα της Λευκορωσίας.
Σε δύσκολη θέση
Σύμφωνα με πληροφορίες η κυπριακή πλευρά επένδυε ακριβώς στο μικρό χρονικό περιθώριο ενόψει της Συνόδου στις 24 και 25 Σεπτεμβρίου ώστε να ληφθούν αποφάσεις, και θεωρεί πως ορθά δεν έκλεισε το θέμα μεταξύ των ΥΠΕΞ αλλά παραπέμφθηκε στους αρχηγούς. Οι οποίοι με πολιτικούς όρους θα καλούνταν να συζητήσουν το ότι ένα κράτος - μέλος νιώθει πως τα δικά του υπαρξιακά ζητήματα δεν αντιμετωπίζονται με την ίδια ταχύτητα όπως αυτά που αφορούν μια τρίτη χώρα.
Ιδιαίτερα καθώς η προσθήκη ονομάτων στη λίστα κυρώσεων - που είχε συμφωνηθεί να προχωρήσει το συντομότερο κατά τον κ. Μπορέλ και παράλληλα με της Λευκορωσίας κατά τον ΥΠΕΞ Νίκο Χριστοδουλίδη, καθυστερούσε λόγω του ότι οι εταίροι δεν ήθελαν να δυναμιτίσουν την προοπτική επανακαθορισμού των ευρωτουρκικών.
Η κυπριακή κυβέρνηση βεβαίως δεν παραδέχεται πως η στάση των εταίρων πηγάζει εν μέρει και από την δυσπιστία απέναντι στην Κύπρο λόγω της πορείας του Κυπριακού τα τελευταία χρόνια αλλά του θέματος των διαβατηρίων. Και δεν συμφωνεί πως η παράταση που δόθηκε δίνει χρόνο στην πιθανότητα της ουσιαστικής αποκλιμάκωσης που ήταν και εξ αρχής ο δεδηλωμένος στόχος, καθώς και στην ανάγκη διαχείρισης και αλλαγής των εντυπώσεων. Αν και πράγματι η κυπριακή πλευρά είχε θέσει αρκετές φορές τους προβληματισμούς της, συνδέοντας τις κυρώσεις στη Λευκορωσία με αυτές κατά της Τουρκίας, ούτε οι εταίροι περίμεναν η απειλή του βέτο να φτάσει στο σημείο που έφτασε, ούτε η ίδια η Λευκωσία ανέμενε τις αντιδράσεις που υπήρξαν.
Σύμφωνα με πληροφορίες υπήρξαν δεύτερες σκέψεις από πλευράς κυβέρνησης κατά πόσο αξίζει τον κόπο η όλη προσπάθεια να σπρώξει μέχρι τέλους για προσθήκη ονομάτων, και αν θα ήταν καλύτερα να αδράξει την ευκαιρία να υπάρξουν ισχυρές δηλώσεις στήριξης και πρακτική αποκλιμάκωση. Η Λευκωσία τονίζει πως εξ αρχής δεν ήταν αντίθετη στην επιβολή κυρώσεων στη Λευκορωσία, ενώ ο ΥΠΕΞ Νίκος Χριστοδουλίδης ξεκαθάρισε και δημόσια σε δήλωση στον Alpha πως στη συνεδρία του Συμβουλίου Υπουργών Εξωτερικών είχε ταχθεί μαζί με την Πολωνία και τις Βαλτικές χώρες υπέρ και της προσθήκης και του Αλεξάντερ Λουκασένκο στις κυρώσεις, καθώς και σε τομεακές κυρώσεις κατά της χώρας, θέμα στο οποίο υπάρχει διαφωνία μεταξύ των κρατών μελών. Τις τελευταίες ημέρες το μήνυμά αυτό επαναλαμβάνεται από τη Λευκωσία σε όλες τις συχνότητες, με συνεντεύξεις του Προέδρου και του κ. Χριστοδουλίδη, στη Le Figaro και στα Euronews και RAI αντίστοιχα.
Θεωρίες συνωμοσίας
Η αναβολή του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου την Τρίτη, δύο μέρες πριν από τη σύνοδο, ενεργοποίησε τις θεωρίες συνωμοσίας στα ελληνόφωνα κοινωνικά δίκτυα, την οποία όσοι γνωρίζουν πώς λειτουργούν οι Βρυξέλλες είδαν εξαρχής με αρκετά μεγάλη δυσπιστία. Σύμφωνα πάντως με πληροφορίες, το περιστατικό έπιασε εξ απροόπτου ακόμα και τους σύμβουλους του Προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Ο κ. Μισέλ είχε προγραμματιστεί να συναντήσει ομάδα δημοσιογράφων, που έφτασαν μέχρι την πόρτα του γραφείου του την Τρίτη, όπου και ήταν μεταξύ των πρώτων που έμαθαν για το κρούσμα και πως ο πρόεδρος του Συμβουλίου θα έμπαινε σε καραντίνα. Όμως για τους εταίρους η καραντίνα για τον κ. Μισέλ αποδείχθηκε ευκαιρία για την διπλωματία να μπει μπροστά και να αναζητήσει τρόπους αποκλιμάκωσης και στην κυπριακή ΑΟΖ, ώστε να αποφευχθεί σε αυτό το στάδιο η ανάγκη προσθήκης ονομάτων στη λίστα κυρώσεων που αφορά την Κύπρο.
Έντυπη Έκδοση
