Ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης εμπιστεύεται τον Σάββα Αγγελίδη;

«Η πρόσφατη καταδικαστική για την Κυπριακή Δημοκρατία απόφαση του ΕΔΑΔ περιλαμβάνει τέτοιες αναφορές για τις παραλείψεις του συστήματος, για την ανάγκη αλλαγής κουλτούρας και για το θέμα της αναστολής της ποινικής δίωξης που πρέπει να μας ξυπνήσουν για να δράσουμε επειγόντως», δηλώνει στην «Κ» ο δικηγόρος Αχιλλέας Δημητριάδης. Αναφέρει ότι η ειδοποιός διαφορά αυτής της απόφασης από άλλες είναι η αναφορά, με όχι κολακευτικό τρόπο, στον βοηθό γενικό εισαγγελέα. Ο κ. Δημητριάδης θέτει το ερώτημα αν ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης εμπιστεύεται τον Σάββα Αγγελίδη να κάνει τη δουλειά του και τον καλεί να σκεφτεί πολύ σοβαρά το ενδεχόμενο να κάνει αίτηση στο Ανώτατο Δικαστήριο για παύση του βοηθού γενικού εισαγγελέα για ανάρμοστη συμπεριφορά. Επισημαίνει ότι πρέπει να προχωρήσουν τάχιστα οι διαδικασίες για διαχωρισμό των εξουσιών του γενικού εισαγγελέα και να γίνει εισαγωγή ελέγχου στην άσκηση, για παράδειγμα, του δικαιώματος της καταχώρισης αναστολής ποινικής δίωξης.

–Τι δείχνει η πρόσφατη καταδίκη της Κύπρου από το ΕΔΑΔ για υπόθεση βιασμού;

–Για την ακρίβεια ήταν δύο οι καταδίκες. Η μία για την υπόθεση βιασμού και η άλλη για την ελευθερία λόγου. Αυτή η ομοβροντία από το Στρασβούργο δείχνει ότι έχουμε κενά. Η υπόθεση για τον βιασμό έχει τέτοιες αναφορές για τις παραλείψεις του συστήματος, για την ανάγκη αλλαγής κουλτούρας και για το θέμα της αναστολής της ποινικής δίωξης, που πρέπει να μας ξυπνήσουν για να δράσουμε επειγόντως.

–Υπήρξαν κι άλλες αποφάσεις του ΕΔΑΔ καταδικαστικές για την Κύπρο και για παρόμοιας φύσης υπόθεση, αλλά δεν υπήρξαν τέτοιες αντιδράσεις. Τι διαφορετικό υπάρχει αυτή τη φορά;

–Η ειδοποιός διαφορά αυτής της απόφασης από άλλες είναι η αναφορά, με όχι κολακευτικό τρόπο, στον βοηθό γενικό εισαγγελέα. Αυτό νομίζω πυροδότησε τις αντιδράσεις που έχουν και σαφή πολιτική διάσταση.

–Υπάρχουν αξιώσεις για παραίτηση του Σάββα Αγγελίδη από τη θέση του βοηθού γενικού εισαγγελέα. Τι θα εξυπηρετούσε τέτοια εξέλιξη;

–Σε νομικό επίπεδο μπορεί να βοηθήσει υπό την έννοια ότι αυτού του είδους η συμπεριφορά δεν θα επαναληφθεί από αυτό το άτομο, αφού δεν θα είναι εκεί και θα αποτελεί παράδειγμα προς αποφυγή. Η πολιτική ανάλυση είναι ότι πρέπει να διορθώσουμε το σύστημα.

–Θεωρείτε ότι είναι μονόδρομος η παραίτηση για τον κ. Σάββα Αγγελίδη;

–Αυτά που αναφέρονται στην απόφαση του ΕΔΑΔ είναι πάρα πολύ άσχημα. Στην παράγραφο 78 για παράδειγμα καταγράφονται τα εξής: «Το συμπέρασμα του βοηθού γενικού εισαγγελέα φαίνεται επιλεκτικό, με μια στάση ενοχοποίησης του θύματος. Εξέθεσε την αιτήτρια σε δευτερογενή θυματοποίηση μέσω στερεοτύπων που προκαλούν ενοχές, ηθικολογικά και σεξιστικά στερεότυπα, δίνοντας δυσανάλογη έμφαση στην έκφραση των συναισθημάτων της απέναντι στον κατηγορούμενο, ενώ παράλληλα δεν έλαβε υπόψη βασικά στοιχεία που μπορεί να υποδεικνύουν την απουσία συναίνεσης». Όλα αυτά δεν τα λέει ο οποιοσδήποτε, αλλά το ΕΔΑΔ. Είτε μας αρέσει, είτε όχι, αυτή η απόφαση δεσμεύει το κράτος μας. Αν η Γενική Εισαγγελία νιώθει ότι αυτά που αναφέρονται στην απόφαση του ΕΔΑΔ είναι απαράδεκτα και υπερβολικά, να κάνει έφεση.

–Ο κ. Αγγελίδης έθεσε το ερώτημα, αν πρέπει να ζητηθεί η παραίτηση ενός δικαστή που κρίνει για παράδειγμα την καταγγέλλουσα σε μια υπόθεση ως αναξιόπιστη.

–Είναι εντελώς διαφορετικά πράγματα. Ο δικαστής κάνει μια δουλειά αφού έχει ακούσει όλες τις πλευρές και το εποπτικό του όργανο κρίνει αν έκανε ή όχι καλά τη δουλειά του. Εδώ έχουμε έναν άνθρωπο ο οποίος αποφασίζει και δεν έχει κανέναν από πάνω του να τον ελέγχει. Και ήρθε το ΕΔΑΔ από την εξωτερική να πει ότι αυτά τα πράγματα δεν είναι σωστά.

–Υποστηρίζει, επίσης, ότι οι αξιώσεις για παραίτησή του συνιστούν άμεση απειλή προς τη Δικαιοσύνη και ότι όλοι αυτοί που ζητούν κάτι τέτοιο επιχειρούν να επιβάλουν αποφάσεις και προσπαθούν να αφαιρέσουν την ελεύθερη κρίση από τη Δικαιοσύνη.

–Εδώ έχουμε έναν αξιωματούχο που πήρε μια απόφαση. Ένα ανώτερο ευρωπαϊκό δικαστήριο βρήκε ότι υπάρχουν παραβιάσεις Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Αυτά είναι τα γεγονότα. Η δικαιοσύνη εξυπηρετείται περισσότερο από το ΕΔΑΔ παρά από έναν αξιωματούχο του κράτους. Το ευρωπαϊκό δικαστήριο είναι πάνω από την εθνική δικαιοσύνη. Το ΕΔΑΔ κάκισε τη διαδικασία και διαπίστωσε λάθη. Ο βοηθός γενικός εισαγγελέας δέχεται ότι ήταν λάθος. Ωραία, στο ποινικό δικαστήριο, όταν παραδεχθείς ενοχή, δεν υπάρχουν επιπτώσεις; Τώρα συζητάμε ότι παρόλο που δέχθηκε κάποιος το λάθος, δεν θέλει να δεχθεί τις επιπτώσεις. Πολιτικά ομιλούντες, ακόμη και οι ανεξάρτητοι αξιωματούχοι του κράτους δεν είναι άσχετοι με τις πολιτικές επιπτώσεις που δημιουργούν οι αποφάσεις του ΕΔΑΔ.

–Μπορεί να κάνει κάτι ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας;

–Ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης εμπιστεύεται τον Σάββα Αγγελίδη να κάνει τη δουλειά του; Διότι αντικατοπτρίζει και τον ίδιο. Αν το πολιτικό του αισθητήριο λέει ότι για να δεχθείς την ευθύνη και να διορθώσεις τα πράγματα, πρέπει αυτός ο διορισμός να σταματήσει, τότε η διαδικασία είναι συγκεκριμένη. Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας μπορεί να κάνει αίτηση στο Ανώτατο Δικαστήριο για παύση του βοηθού γενικού εισαγγελέα για ανάρμοστη συμπεριφορά. Πρέπει να το σκεφτεί σοβαρά και είναι μια απόφαση πολιτικής.

–Μπορεί να τεθεί θέμα ανάρμοστης συμπεριφοράς του βοηθού γενικού εισαγγελέα από την απόφαση του ΕΔΑΔ;

–Βέβαια, θα μπορούσε να εξεταστεί κατά πόσο συνιστά ανάρμοστη συμπεριφορά. Ο γενικός εισαγγελέας ως προϊστάμενός του τού έχει εμπιστοσύνη;

–Και ο γενικός εισαγγελέας βλέπει οργανωμένη προσπάθεια να πληγεί ο θεσμός της Νομικής Υπηρεσίας.

–Στην απόφαση του ΕΔΑΔ διαπιστώνονται πολλά τρωτά σημεία της Νομικής Υπηρεσίας. Το ότι αυτά αναδεικνύονται από κάποιους μπορεί να αποτελεί επιχείρημα για να στηριχθεί ο ισχυρισμός ότι υπάρχει οργανωμένη προσπάθεια να πληγεί η Υπηρεσία; Ή μήπως ξέρουν ότι υπάρχει πρόβλημα και πρέπει να το λύσουν, αλλά επειδή δεν θέλουν να το λύσουν προφασίζονται αυτό;

Το ανέλεγκτο πρέπει οπωσδήποτε να σταματήσει

–Τι θεωρείτε ότι πρέπει να γίνει από δω και πέρα μετά την απόφαση του ΕΔΑΔ;

–Θα έχει ενδιαφέρον ποια θα είναι η αντίδραση της Δημοκρατίας έναντι της απόφασης του ΕΔΑΔ. Θα ασκηθεί έφεση από τη Νομική Υπηρεσία ή όχι; Κατά την άποψή μου, πρέπει να δηλώσει ευθαρσώς ότι δεν θα ασκηθεί έφεση, δείχνοντας έτσι ότι την αποδέχεται.

–Με αφορμή αυτή την υπόθεση επανήλθε και το θέμα του ανέλεγκτου των εξουσιών του γενικού και βοηθού γενικού εισαγγελέα.

–Το ανέλεγκτο της καταχώρισης αναστολής ποινικής δίωξης δεν μπορεί να παραμείνει ως έχει. Στη συγκεκριμένη περίπτωση έγινε η διερεύνηση, καταχωρήθηκε η υπόθεση στο δικαστήριο και καθ’ οδόν ο βοηθός γενικός εισαγγελέας είπε ότι προέκυψαν νέα στοιχεία που ανατρέπουν την αρχική εικόνα και γι’ αυτό ανέστειλε τη διαδικασία. Αυτό το πράγμα είναι τεράστια επέμβαση στην κανονική πορεία μιας ποινικής διαδικασίας.

–Εξήγησε το σκεπτικό ότι σε αντίθετη περίπτωση θα αποτρέπονταν θύματα από το να καταγγέλλουν τέτοιου είδους περιστατικά.

–Δεν νομίζετε ότι είναι επικίνδυνο ένας άνθρωπος να μπορεί να αποφασίζει τέτοιο πράγμα, γνωρίζοντας πολύ καλά, πως ό,τι κι αν αποφασίσει, δεν θα αλλάξει; Αυτό είναι συνταγή για κατάχρηση. Άρα δεν θα ήταν καλύτερα να βάλουμε ένα εποπτικό όργανο που να ελέγχει;

–Παρόλα αυτά, έχει το δικαίωμα να το πράξει.

–Απόλυτα, διότι έτσι λέει το Σύνταγμα του 1960. Τώρα, όμως, είμαστε στο 2025. Δεν νομίζετε ότι 65 χρόνια μετά πρέπει να ξαναδούμε αυτό το θέμα;

–Η κυβέρνηση υποστηρίζει ότι προωθεί σχετικές ρυθμίσεις.

–Λυπάμαι, αλλά 38 νομοσχέδια μετά από δυόμισι χρόνια δεν είναι αποτελεσματική απάντηση. Δεν μπορώ να το δεχθώ. Για μένα αποτελεσματική απάντηση θα ήταν να τροποποιήσουμε το Άρθρο 113 του Συντάγματος αύριο το πρωί, ώστε να γίνει διαχωρισμός των εξουσιών του γενικού εισαγγελέα και να γίνει εισαγωγή ελέγχου στην άσκηση, για παράδειγμα, του δικαιώματος της καταχώρισης αναστολής ποινικής δίωξης. Υπάρχει διακομματική πρόταση νόμου στα συρτάρια της Βουλής εδώ και δύο χρόνια και δεν μπήκε κανείς στον κόπο να τη συζητήσει στην Επιτροπή Νομικών. Ποιος ο λόγος;

–Και μετά τον διαχωρισμό των εξουσιών, πάλι κάποιος θα έχει το δικαίωμα αναστολής ποινικής δίωξης. Συνεπώς, τι αλλάζει;

–Πάντοτε κάποιος θα έχει αυτό το δικαίωμα. Η αλλαγή θα είναι ότι θα υπάρχει ένα εποπτικό όργανο που θα επιβεβαιώνει ή θα ακυρώνει την απόφαση. Το ανέλεγκτο είναι αυτό που πρέπει οπωσδήποτε να σταματήσει.

–Ο γενικός εισαγγελέας δήλωσε ότι αν θα υπάρξει δικαστικός έλεγχος δεν μπορεί να είναι επί της ουσίας, διότι τα δικαστήρια δεν θα μπορούν να ανταπεξέλθουν με αξιολόγηση της ουσίας όλων των αποφάσεων του γενικού εισαγγελέα.

–Δεν δέχομαι ως δικαιολογία ότι το ανέλεγκτο δεν πρέπει να αλλάξει διότι είναι φασαρία να το πάρουμε στο δικαστήριο, διότι εκείνος που αδικείται θα το πάρει στο ΕΔΑΔ και ιδού τα ρεζιλίκια. Δεν μπορείς να αφήσεις αυτή την τεράστια εξουσία στα χέρια ενός ή δύο ατόμων. Αν κάνουν λάθος, τι γίνεται; Αν έχουν σκοπιμότητα; Δεν θα υπάρχει έλεγχος; Ο έλεγχος μπορεί να γίνεται από το Ανώτατο Δικαστήριο, ή από ένα άλλο σώμα, υπάρχουν διάφορες φόρμουλες.

–Τι μπορεί να γίνει σχετικά με την υπόθεση; Η Νομική Υπηρεσία ανακοίνωσε την πρόθεσή της για επανεκκίνηση της διαδικασίας ενώπιον δικαστηρίου και αναμένει τη θέση της αιτήτριας.

–Εδώ είναι τα ατομικά μέτρα που πρέπει να λάβει το κράτος για να ικανοποιήσει το άτομο για το οποίο διαπιστώθηκε η παραβίαση. Θα ακυρωθεί η αναστολή της ποινικής δίωξης; Αν γίνει αυτό, θα ξεκινήσει ξανά η υπόθεση; Θα πρέπει να γίνει νέα διερεύνηση και να βρεθούν όλα εκείνα τα στοιχεία που το ΕΔΑΔ λέει ότι δεν λάβαμε υπόψη για να υπάρχουν πιθανότητες επιτυχίας; Τι θέλει η αιτήτρια;

–Η Νομική Υπηρεσία πρέπει να ζητήσει την άποψη της αιτήτριας ή όχι;

–Θα μπορούσε να προχωρήσει και χωρίς να ζητήσει την άποψή της, όμως, θεωρώ ορθή την πρακτική που ακολουθείται και είναι και πιο ανθρώπινη.

–Τι άλλο πρέπει να γίνει μετά την απόφαση του ΕΔΑΔ για να διορθωθεί η κατάσταση και να μην έχουμε στο μέλλον παρόμοιες καταστάσεις;

–Η ουσία αυτής της υπόθεσης είναι τα γενικά μέτρα που πρέπει να ληφθούν. Το ποινικό σύστημα δίωξης και ειδικά για σεξουαλικά εγκλήματα πάσχει. Οι διαδικασίες που έχουν θεσμοθετηθεί είναι ανεπαρκείς και γι’ αυτό θα γίνουν νέα πρωτόκολλα. Το πρόβλημα, όμως, δεν είναι ότι δεν έχουμε διαδικασίες, αλλά ότι δεν έχουμε τρόπο να μετρούμε την αποτελεσματική εφαρμογή τους. Μας αρκεί απλώς να λέμε ότι περάσαμε ένα νόμο, κάναμε αυτά που μας είπε η Ευρώπη, άρα είναι εντάξει. Από κει και πέρα, ο σεξισμός είναι θέμα επιμόρφωσης, που αρχίζει με τη διαπαιδαγώγηση από το σχολείο και φτάνει στην εκπαίδευση των ατόμων που επαγγελματικά χειρίζονται αυτές τις περιπτώσεις.