ΚΛΕΙΣΙΜΟ
Loading...
 

«Εκφράζων την διάπυρον αυτού επιθυμίαν…»

Νέο βιβλίο «Εξισλαμισμοί και Επανεκχριστιανισμοί στην Κύπρο» από το Κέντρο Μελετών Ιεράς Μονής Κύκκου

Του Απόστολου Κουρουπάκη

Του Απόστολου Κουρουπάκη

kouroupakisa@kathimerini.com.cy

«Από της Αγγλικής κατοχής εν γένει το πλείστον των τέως Λινοβαμβάκων ωμολόγησαν την εκ φόβου κρυπτομένην τέως αληθή θρησκείαν των και προσήλθον εις την Ανατολικήν Εκκλησίαν», σημειώνεται το 1881 στην εφημερίδα «Αλήθεια» της Λεμεσού και στο «Νέον Κίτιον» το 1879 αναφέρεται: «Πολλοί των εν Κύπρω Μωαμεθανών, είτε ιδία, είτε μεθ’ Ελλήνων οικούντες πρεσβεύουσι το Χριστιανικόν Ορθόδοξον θρήσκευμα, και τούτο εν τω κρυπτώ ακούσι».

Αυτές είναι μόνο λίγες από τις αναφορές στον κυπριακό Τύπο που αφορούσαν τους λινοβάμβακους, δηλαδή εκείνους που ενώ είχαν μεταστραφεί στον μουσουλμανισμό τηρούσαν τις ορθόδοξες παραδόσεις. Το εν λόγω ζήτημα απασχόλησε και συνεχίζει να ενδιαφέρει την επιστημονική κοινότητα αρκετά και τα πεδία έρευνας είναι ακόμη πολλά. Η κυκλοφορία του βιβλίου του Κωστή Κοκκινόφτα με τίτλο «Εξισλαμισμοί και Επανεκχριστιανισμοί στην Κύπρο», που κυκλοφόρησε πρόσφατα από το Κέντρο Μελετών Ιεράς Μονής Κύκκου, είναι μία προσπάθεια διερεύνησης του κεφαλαίου Κρυπτοχριστιανοί, Λινοβάμβακοι, εξισλαμισμός και επιστροφή στον χριστιανισμό, κυρίως κατά τις πρώτες δεκαετίες της Αγγλοκρατίας.

Ο ιστορικός συγγραφέας και ερευνητής διερευνά τις εθνολογικές, λαογραφικές, κοινωνιολογικές και ιστορικές πτυχές του ζητήματος, καταδεικνύοντας την πολυπλοκότητά του και τις δαιδαλώδεις ιστορικές διαδρομές που το διαμόρφωσαν.

Σε δύο ενότητες

Το βιβλίο χωρίζεται σε δύο ενότητες, με την πρώτη να εξετάζει το σχετικό ζήτημα κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας και τη δεύτερη κατά την περίοδο της Αγγλοκρατίας. Στην αρχή της πρώτης ενότητας ο συγγραφέας αναφέρεται στις συνθήκες που συνέτειναν στον εξισλαμισμό κατοίκων της Κύπρου, ύστερα από την κατάκτησή της από τους Τούρκους, το 1571.

Αιτίες εξισλαμισμού ήταν η ανάγκη διασφάλισης της ελευθερίας και της διατήρησης της περιουσίας, αλλά και η εξασφάλιση προνομίων και φοροαπαλλαγών. Όπως δείχνει ο συγγραφέας οι πρώτοι εξισλαμισμοί έγιναν αμέσως μετά την κατάληψη του νησιού από τους Οθωμανούς το 1571 και έκτοτε συνεχίστηκε έως και τις πρώτες δεκαετίες του 19ου αιώνα. Για το ζήτημα αυτό ο συγγραφέας αντλεί πολύτιμες πληροφορίες από οθωμανικά και άλλα έγγραφα, τα οποία διασώζουν μοναδικές μαρτυρίες. Ακολούθως διερευνά τα όσα διαδραματίστηκαν σε περιόδους επιδημιών και φυσικών καταστροφών, που αποδεκάτιζαν τη γεωργική παραγωγή και καθιστούσαν δύσκολη την επιβίωση, καθώς και σε περιόδους αναταραχών, όπως των σφαγών της 9ης Ιουλίου 1821 και των όσων επακολούθησαν, κατά τις οποίες το φαινόμενο των εξισλαμισμών γνώρισε έξαρση.

Η ενότητα αυτή περιλαμβάνει επίσης κεφάλαια για τους πρώτους επανεκχριστιανισμούς, που συνέβησαν μέσα σε πολλές αντιξοότητες, ύστερα από τα μεταρρυθμιστικά διατάγματα Χάττι Σερίφ (1839) και Χάττι Χουμαγιούν (1856). Ακόμη, στην ίδια ενότητα γίνεται αναφορά σε κοινότητες, που κατοικούνταν από Λινοβάμβακους, όπως ονομάζονταν στην Κύπρο οι Κρυπτοχριστιανοί, εξετάζεται ο τρόπος ζωής τους και σχολιάζεται η άποψη για την εκ Λατίνων καταγωγή τους. Στη συνέχεια, στη δεύτερη ενότητα ο συγγραφέας αναφέρεται στις συνθήκες, που διαμορφώθηκαν ύστερα από την καθεστωτική αλλαγή του 1878 και που είχαν ως αποτέλεσμα πολλοί από τους Λινοβάμβακους να εμφανιστούν δημοσίως ως Χριστιανοί.

Παρουσιάζονται δε αρκετά σχετικά παραδείγματα επανένταξης στον Χριστιανισμό πρώην Μουσουλμάνων, οι οποίοι, ενώ μέχρι τότε δήλωναν στα φανερά πίστη στον Mωάμεθ, στα κρυφά παρέμεναν Χριστιανοί. Χαρακτηριστικές είναι οι αναγγελίες στις εφημερίδες, όπως: «Και έτερος Μωαμεθανός εξ Αγίας Φυλάξεως, ονόματι Πεσίρης, εβαπτίσθη μετονομασθείς Ιωάννης […]» και «Εξ Ιερού Κήπου: Την 5ην Μαΐου οικογένειά τις των ενταύθα, Οθωμανική, εβαπτίσθη ολόκληρος, προσελθούσα εις την Ορθοδοξίαν […]», και: «Ο Λινοβάμβακος εκ Κρήτου Μαρόττου, ετών 60, μουκτάρης της τουρκικής κοινότητος, γνωριζόμενος τουρκιστί ως Κιανής Χουσεΐν, εφανερώθη εις την χριστιανικήν πίστιν, χρισθείς δι’ Αγίου Μύρου […] ονομασθείς Κωνσταντίνος. Τη αυτή ημέρα εβαπτίσθη εις Χριστόν και ο υιός αυτού Μουσταφάς Κιανή, ετών 10, […] ονομασθείς Παύλος» και σημειώνεται στο δημοσίευμα: «Τοιουτοτρόπως οι Λινοβάμβακοι της Κρήτου Μαρόττου ελπίζεται ότι εντός ολίγου θα εκλείψωσι».

Στη χρήσιμη μελέτη του Κωστή Κοκινόφτα περιλαμβάνονται επίσης αναφορές στις λινοβαμβακικές κοινότητες του νησιού και εξετάζονται οι λόγοι που συνέτειναν, ώστε οι κάτοικοί τους, είτε να εμφανιστούν δημοσίως ως Χριστιανοί, είτε να εξακολουθήσουν να ζουν στην αποκρυφία και με την πάροδο του χρόνου να εκτουρκιστούν. Ακόμη, σε ξεχωριστό κεφάλαιο, γίνεται αναφορά στην ανεπιτυχή προσηλυτιστική δράση Καθολικών στα χωριά της επαρχίας Λεμεσού με στόχο να προσεταιριστούν τους ασταθείς θρησκευτικά Λινοβάμβακους κατοίκους τους. Την έκδοση συμπληρώνουν ανέκδοτα έγγραφα και δημοσιεύματα του κυπριακού Τύπου, βιβλιογραφία και ευρετήριο. Όπως αναφέρει ο συγγραφέας στον πρόλογό του «το ζήτημα των εξισλαμισμών δεν εξαντλείται, αφού μεγάλος αριθμός σχετικών εγγράφων, κυρίως των πρώτων χρόνων της κατάκτησης της Κύπρου από τους Οθωμανούς, που θα διασαφήνιζαν πολλές πτυχές του, παραμένουν απρόσιτα και ανέκδοτα». Θα προσθέταμε εμείς ότι θα μπορούσαν να διερευνηθούν τρόποι συγκριτικής μελέτης κοντινών ιστορικών παραλλήλων, όπως αυτό της Κρήτης, όπου εξισλαμισμοί και επανεκχριστιανισμοί ακολουθούν, αν όχι ίδια, παρόμοια ιστορική διαδρομή με το ίδιο προσωνύμιο, λινοβάμβακοι.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ

ΣΧΕΤΙΚΑ TAGS
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ

Βιβλίο: Τελευταία Ενημέρωση