Οι υπεύθυνοι εκστρατειών αναγνωρίζουν ότι συχνά ο πιο αποτελεσματικός τρόπος αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής είναι μέσω των συναισθημάτων μας – κάτι που οι καλλιτέχνες μπορούν να αξιοποιήσουν, γράφει η δημοσιογράφος Gaia Vince. Με αφορμή λοιπόν την καταστροφική πυρκαγιά του περασμένου Σαββατοκύριακου στο νησί μας, μιλήσαμε με 5 καλλιτέχνες από την Κύπρο και την Ελλάδα οι οποίοι ασχολούνται με το συγκεκριμένο θέμα αλλά και θέλουν να ευαισθητοποιήσουν το κοινό τους σε ζητήματα που αφορούν το κοινωνικό σύνολο. Ο πλανήτης υποφέρει και είναι κάτι που πλέον δεν μπορούμε να μη δούμε. Είναι ευθύνη του συνόλου, αλλά και της Πολιτείας να προστατέψει το περιβάλλον, είναι καιρός όλοι να αντιληφθούμε την κρισιμότητα της κατάστασης και να κάνουμε, ο καθένας κατά τις δυνάμεις του, ό,τι περνάει από το χέρι μας.
Ελένη Φύλα
Eξοστρακισμός από την ουσία μας
«Phacelia Tanacetifolia», Ελένη Φύλα
Η καλλιτέχνιδα Ελένη Φύλα ανέφερε στην «Κ» ότι η απομάκρυνση από τη φύση και συνεπώς από αντίστοιχα βιώματα, διευκολύνει τη μετατροπή ενός παράδεισου σε κόλαση. «Όταν κάτι δεν το γνωρίζουμε βιωματικά, δεν μπορούμε να το συναισθανθούμε, είναι πιο δύσκολο να νοιαστούμε γι’ αυτό. Μου προκαλεί μεγάλη θλίψη ο εξοστρακισμός από την ουσία μας, από τα ένστικτά μας και ειδικά όταν συνειδητοποιώ πως αυτά τα χαρίσαμε για αδειανές Ιθάκες». Η Ελένη λέγοντας για τα έργα που δημιουργεί αλλά και τι είναι αυτό που τη συγκινεί είπε, «Μέσα από τα έργα μου με ενδιαφέρει να μεταφέρω ένα συναίσθημα ή να μετατρέψω μια αντίληψη στους θεατές. Να μιλήσω γι’ αυτά τα μικρά (μεγάλα) που είναι κρυμμένα μεταξύ κάποιων στίχων ξεχασμένων άσημων ποιητών σε ανεμοδαρμένα νησιά. Με συγκινεί η φύση, ο ήλιος, η θάλασσα, η πλεύση με πανιά, τα βαθιά συναισθήματα, όλα τα ζώα, τα δέντρα, τα ακόμη παρθένα σημεία της γης, η αγάπη και η προσμονή της, οι αγκαλιές με ανοικτές καρδιές».
Δημήτριος Ρογγίτης
Απόλυτα ανείπωτη τραγική εικόνα
«Mati Fire», Δημήτριος Ρογγίτης
Ο Έλληνας καλλιτέχνης Δημήτριος Ρογγίτης είχε δημιουργήσει με αφορμή τη μεγάλη πυρκαγιά στο Μάτι της Ελλάδας ένα πίνακα που έκανε τον γύρο του διαδικτύου και δεν άφησε κανένα που να μην τον συγκινήσει. Ο ίδιος μοιράστηκε με την «Κ» τους προβληματισμούς του όσον αφορά τα σύγχρονα περιβαλλοντικά προβλήματα. «Φλεγόμενα τοπία, δυστοπικά αποτέλεσαν ίσως τις πρώτες αφορμές που ως εφαλτήριο με οδήγησαν σε μια επισταμένη ενασχόληση με τα σύγχρονα περιβαλλοντικά προβλήματα. Άνοιξα πρώτη φορά τα μάτια μου πριν από μόλις λίγα χρόνια όταν ενημερώθηκα για το πώς συμπεριφέρεται το είδος μου στο ίδιο του το είδος, στα υπόλοιπα ζώα και στον πλανήτη. Αντίκρισα έναν κόσμο που αγνοούσα ή τουλάχιστον έτσι μου έμαθαν να κάνω. Είδα έναν πλανήτη να φλέγεται. Και φυσικά, δεν μιλάμε για αυτανάφλεξη, αλλά για στυγνό εμπρησμό. Σε έναν κόσμο που γίνεται πιο φτωχός, κάθε φορά που ένα είδος σπάνιων εξωτικών πουλιών σιγάει για πάντα, εξαιτίας της δραστηριότητάς μας, χρειάζεται να αλλάξουμε αμέσως πορεία. Αυτό όμως που μου προκαλεί τη μεγαλύτερη εντύπωση είναι το ότι οι άνθρωποι νομίζουν ότι θα μείνουν για πάντα στο απυρόβλητο και ότι τίποτε δεν θα μπορέσει να τους σιγήσει και αυτούς. Τα άτομα του πολιτισμού, που κατέχουν συνήθως μια σημαντική επιρροή πάνω στον κόσμο, μπορούν να βοηθήσουν στη φανέρωση των προβλημάτων και να πιέσουν για συστημικές αλλαγές». Ο καλλιτέχνης, ζωντανεύοντας στη μνήμη του τον εφιάλτη του 2018 είπε, «Θυμάμαι όταν έμαθα για την τραγωδία στο Μάτι, κλείστηκα στο σπίτι σχεδόν για μια εβδομάδα και δεν έτρωγα, δεν μίλαγα, δεν κοιμόμουν, μονάχα ζωγράφιζα νυχθημερόν το συγκεκριμένο έργο. Όταν το ολοκλήρωσα, θέλησα να το κοινοποιήσω. Ήταν η δική μου θέαση της τραγωδίας, ο δικός μου τρόπος επικοινωνίας με τον κόσμο. Η ζωγραφική είναι διάλογος. Με συγκίνησαν πολλές ιστορίες, αλλά πάντοτε θα είναι χαραγμένα στην ψυχή μου τα θύματα που βρέθηκαν αγκαλιασμένα. Είναι η απόλυτα ανείπωτη τραγική εικόνα».
Σταύρος Κίκας
Αυτοκαταστροφή
«ΑΠΕΙΚΑΣΜΑΤΑ ΦΩΤΟΣ», Σταύρος Κίκας
Ο εικαστικός Σταύρος Κίκας δήλωσε «με αφορμή τις πυρκαγιές όχι μόνο στον τόπο μας αλλά και σε όλο τον πλανήτη, το μόνο πράγμα που σκέφτομαι είναι μία και μόνο λέξη: Αυτοκαταστροφή! Πολλοί θεωρούμε το περιβάλλον ως μια δεδομένη κατάσταση που υπάρχει, στην οποία η ίδια η φύση μάς παρέχει απλόχερα τους απαραίτητους πόρους διαβίωσης! Οφείλουμε να προστατέψουμε με κάθε τρόπο και με κάθε μέσο αυτό τον χώρο που είναι το σπίτι μας. Επομένως, εάν αναλογιστούμε το βιολογικό και ψυχολογικό κόστος της ζημιάς που γίνεται, τότε μπορούμε να κατανοήσουμε και το βάρος της ευθύνης που έχουμε απέναντι στο οικοσύστημα που μας φιλοξενεί. Οι επιπτώσεις της οικολογικής καταστροφής είναι τεράστιες και αναρίθμητες. Το ζούμε και το βιώνουμε με μεγάλη αγανάκτηση και θλίψη». Ο Σταύρος αναφέρει ότι όλα αυτά τα αρνητικά συναισθήματα που προκλήθηκαν με τις καταστροφές δεν τον αφήνουν να εμπνευστεί και να δημιουργήσει, «τα πρόσφατα γεγονότα με τις πυρκαγιές στην Κύπρο μου προκαλούν ανάμικτα συναισθήματα φόβου, οργής, στενοχώριας. Σίγουρα δεν υπάρχει κάτι για να εμπνευστώ και να δημιουργήσω. Ως εικαστικός θα ήθελα να τη διαγράψω από τη μνήμη μου, εάν μπορούσα, αυτήν την καταστροφή. Με ενδιαφέρει όσο μπορώ να μεταδώσω το φως της ζωής!».
Σωκράτης Σωκράτους
Προσοχή και στα υλικά
«Rumours» 2009, Venice Biennale, Σωκράτης Σωκράτους
Ο Κύπριος εικαστικός Σωκράτης Σωκράτους μίλησε στην «Κ» επισημαίνοντας, «Εγώ δεν ξεκινώ το πρότζεκτ με σκέψη την οικολογία ποτέ, με ενδιαφέρει όμως το πρότζεκτ που κάνω να εμπεριέχει οικολογική συνείδηση. Για παράδειγμα, το έργο της Μπιενάλε Βενετίας, εκπροσωπώντας την Κύπρο, ήταν μια ιδέα που ξεκίνησε από τα Κατεχόμενα, όταν ήθελαν να προσελκύσουν κόσμο για τουρισμό λίγο μετά που άνοιξαν τα σύνορα. Έφεραν από την Αφρική και συγκεκριμένα από την Αίγυπτο φοίνικες, πράγμα που αμέσως εντάσσει το έργο κάτω από το θέμα της οικολογίας πέρα από την πολιτικο-κοινωνική χρεία που έχει. Στην προκειμένη περίοδο, όταν ήρθαν οι φοίνικες από την Αίγυπτο, κουβάλησαν μαζί τους το κόκκινο σκαθάρι, το οποίο κατέστρεψε όλους τους φοίνικες των ευρωπαϊκών χωρών». Ρωτώντας τον καλλιτέχνη αν θα μπορούσαν τα παραπάνω ζητήματα να λυθούν, απάντησε, «Η Κύπρος είναι ένα νησί διχασμένο, μοιρασμένο στη μέση, όπου δεν βρέθηκε μια επίσημη λύση, σκέψου εάν το νησί αυτό ήταν ολόκληρο, ο κόσμος θα αγαπούσε ακόμη περισσότερο τον τόπο του, ως τόπο κυριολεκτικά. Από τη στιγμή που υπάρχουν τα Κατεχόμενα που είναι ένα τοπίο ανεξέλεγκτο, με τα σύνορα που μπορεί να μπει και να βγει όποιος θέλει, η προσήλωση του κόσμου δεν επικεντρώνεται μόνο σε ένα θέμα αλλά σε διάφορα, έτσι υπάρχουν διαρροές από παντού». Ο Σωκράτης Σωκράτους τόνισε ότι, «Το πιο σημαντικό είναι ένας καλλιτέχνης να προσέχει και τι υλικά χρησιμοποιεί, διότι δεν μπορείς να λες για οικολογική συνείδηση και εσύ να πας να κάνεις ένα έργο από πλαστικό (σου το λέω αυτό φυσικά κάτι που έχω κάνει και εγώ αλλά πολύ πιο παλιά). Ο σκοπός πλέον είναι να χρησιμοποιώ ως επί το πλείστον οικολογικά υλικά».
Ρήνος Στεφανή
Ευαισθητοποίηση του κοινού
Attica, Ρήνος Στεφανή
Ο ζωγράφος Ρήνος Στεφανή είπε στην «Κ» ότι το σημαντικό είναι, εάν ο καλλιτέχνης θέλει να ασχοληθεί με περιβαλλοντικά και κοινωνικά προβλήματα, αυτό πρέπει να γίνει με καλλιτεχνικούς όρους. «Πρέπει, πρώτα από όλα, να μιλήσει με τη γλώσσα της τέχνης. Το θέμα, όσο σημαντικό και να είναι, δεν εξασφαλίζει την καλλιτεχνική ποιότητα». Μιλώντας για τη δουλειά του και πως μέσω της τέχνης μπορεί να ευαισθητοποιήσει το κοινό, «Οι σειρές ζωγραφικής “Οδοιπόροι Amacayacu”, “Ακροβάτες” και “Χορευτές” αλλά και αρκετά έργα γλυπτικής, εγκαταστάσεις και πράξεις όπως το “Πριόνι” και “Eco Art – Hiding Endemic Targets”, είναι δουλειά με μια θεματική που με απασχολεί έντονα. Αν αυτά τα έργα ευαισθητοποιήσουν το κοινό, είναι γιατί στη βάση τους υπάρχει το προσωπικό βίωμα και πάνω σε αυτή τη βάση έγινε πολλή αναζήτηση και δούλεψα για χρόνια. Αυτή είναι και η μαγεία της Τέχνης.»
