ΚΛΕΙΣΙΜΟ
Loading...
 

Ο εσωστρεφής διανοούμενος της Αμμοχώστου

Τα έργα του ζωγράφου των πορτρέτων Μιχαλάκη Χατζηδημητρίου παρουσιάζονται στην έκθεση «Ξαναγέννηση» στη ΣΠΕΛ

Τα 219 έργα τέχνης στα οποία συγκαταλέγονται σημαντικά έργα Κύπριων, καθώς και Ελλήνων καλλιτεχνών από τις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα μέχρι και τις αρχές της δεκαετίας του 1970, είχαν παραμείνει μετά το 1974 στα Κατεχόμενα, εντοπιστήκαν αργότερα σε σπίτια και δημοσίους χώρους στην Αμμόχωστο και διαφυλάχτηκαν από Τουρκοκυπρίους. Εξήντα επτά από τα έργα αυτά, μαζί με το οπτικοακουστικό υλικό, παρουσιαστήκαν στο Λήδρα Πάλλας στη Λευκωσία. Στη συνέχεια τα έργα παραδόθηκαν επίσημα στην Κυπριακή Δημοκρατία, η οποία ανέλαβε μέσω των Πολιτιστικών Υπηρεσιών του Υπουργείου Παιδείας, Πολιτισμού και Αθλητισμού και Νεολαίας να τα παρουσιάσει στο ευρύ κοινό. Μετά τη λήξη της έκθεσης θα ξεκινήσει η διαδικασία απόδοσης των έργων στους νόμιμους δικαιούχους, μέσω ειδικής επιτροπής που ορίστηκε με απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου.

Έργα του Μιχαλάκη Χατζηδημητρίου από τη έκθεση «Ξαναγέννηση» στην ΣΠΕΛ

Μια πολύπλευρη προσωπικότητα

Τα έργα που παρουσιάζονται στην έκθεση «Ξαναγέννηση» στην Κρατική Πινακοθήκη Σύγχρονης Τέχνης δείχνουν εν πολλοίς τις καλλιτεχνικές τάσεις και ανησυχίες φωτεινών ανθρώπων της Αμμοχώστου. Μεταξύ αυτών και τα έργα του Μιχάλη Χατζηδημητρίου (Χατζής), μιας ενδιαφέρουσας προσωπικότητας της πόλης του Ευαγόρα.

Όπως σημειώνεται στο επιμελητικό κείμενο της έκθεσης, ο Μιχάλης Χατζηδημητρίου (Χατζής) (1898-1964) ήταν μια ιδιότυπη και πολύπλευρη προσωπικότητα της Αμμοχώστου. Σπούδασε στο Παρίσι εμπορικά, όπου και διδάχθηκε ζωγραφική και μουσική. Όταν επέστρεψε στην Κύπρο σπούδασε νομικά δι’ αλληλογραφίας στο πανεπιστήμιο Lasalle του Σικάγο. Διετέλεσε δημοτικός σύμβουλος Αμμοχώστου και υπήρξε εξαιρετικός βιολιστής αλλά και συλλέκτης παλιών βιολιών. Εξάδελφος του ποιητή Γλαύκου Αλιθέρση, διακρινόταν για το οξύ πνεύμα και τις πλούσιες γνώσεις του. Ο Χατζηδημητρίου ζωγράφισε δεκάδες πορτραίτα γνωστών Αμμοχωστιανών της εποχής, κυρίως ακουαρέλες. Από τα 380 σχέδια και πίνακες, που δώρισε ο Χατζηδημητρίου στην Πινακοθήκη Αμμοχώστου, «κυρίως προσωπογραφίες έγκριτων ανθρώπων της Αμμοχώστου και των περιχώρων γύρω στα 1920», επεστράφησαν εξήντα τρία έργα, καθώς και ένα σχέδιο με μολύβι του Τηλέμαχου Κάνθου του 1944, το οποίο απεικονίζει τον Μιχάλη Χατζηδημητρίου να γράφει.

Επιπρόσθετα, να αναφερθεί πως η συγκεντρωτική έκθεση των έργων του Χατζηδημητρίου στην Πινακοθήκη του Δήμου Αμμοχώστου, λίγο πριν από το 1974, έδειξε πως η ενασχόλησή του με την τέχνη δεν ήταν καθόλου περιστασιακή. Ο επιμελητής της έκθεσης κ. Γιάννης Τουμαζής είπε στην «Κ» για τον καλλιτέχνη Μιχαλάκη Χατζηδημητρίου, «Εγώ βλέπω στα έργα του μετα- ιμπρεσιονιστικές επιδράσεις όπως Paul Cezanne, Matisse ακόμα και εξπρεσιονισμό θα μπορούσα ακόμα να πω ότι έχουν το έργα του και μια διάθεση καρικατουρίστικης της ανδρικής κοινωνίας της Αμμοχώστου. Έκανε και μερικές γυναίκες αλλά σε αυτή τη συλλογή δεν υπάρχουν, επεστράφησαν 63 πορτρέτα από τα 380 που δώρισε στην πινακοθήκη λίγο πριν πεθάνει. Ο ίδιος άνηκε σε ένα κύκλο διανοούμενων, ήταν φίλος με τον Πολ Γεωργίου, με τον Ευάγγελο Λουΐζου και με τον Σκοτεινό. Ζωγράφισε και διάφορους λόγιους της εποχής, αρκετούς πολιτευτές, οπότε στην ουσία ζωγράφιζε την κοινωνία του Βαρωσιού όπου αναπόφευκτα στην πλειοψηφία της ήταν ανδρική κοινωνία, λόγω και των συνθήκων της εποχής. Ήταν ερασιτέχνης καλλιτέχνης και μουσικός αλλά, ήθελε να διαπρέψει όσο στη μουσική αλλά και στη ζωγραφική. Ο Χατζής ήταν κλειστή προσωπικότητα, μάλιστα για τα έργα του αυτά, δεν ήταν πολύ περήφανος, δεν θεωρούσε ότι ήταν σημαντικά, όταν τα συζητούσε με τους υπόλοιπους. Ήταν ένας καθαρά εσωστρεφής διανοούμενος της τότε εποχής. Ένας αναγεννησιακός άντρας της εποχής, κλειστός ντροπαλός αλλά και ένας άνθρωπος που ήθελε να ασχολείται με πάρα πολλά πράγματα, αγαπούσε με πολύ αγνό τρόπο της τέχνη, τη μουσική και τη γλώσσα».

Η «πατριαρχία» του Χατζή

Παρατηρώντας τα έργα του Χατζηδημητρίου καταλαβαίνει κανείς και τις προσωπικότητες των ατόμων που επέλεγε να ζωγραφίσει, άνδρες της εποχής τους. Το αστικό ντύσιμό τους, γυαλιά, καπέλα και κουστούμι, οι έντονες μύτες. Τα πορτρέτα γενικά έχουν μια σειρά από λειτουργίες που υπερβαίνουν τον άμεσο σκοπό της καταγραφής μιας ομοιότητας. Υποδηλώνουν το καθεστώς, τη δύναμη και γιατί όχι και τον πλούτο του κάθε ατόμου. Από την άλλη, δείχνοντας αυτή την κυρίως «πατριαρχία» ο Χατζηδημητρίου, δεν απομακρύνει ή δεν δημιουργεί μια απόσταση με τον θεατή από τα έργα λόγω ίσως της χρωματικής παλέτας που χρησιμοποιούσε αλλά και της ακουαρέλας, του υλικού με το οποίο κυρίως ζωγράφιζε. Όταν επιλεχθεί να απεικονιστεί ένα άτομο ως πορτρέτο, υπάρχουν κάποιες αποφάσεις σχετικά με την ιστορία που ο καλλιτέχνης θέλει να πει για το συγκεκριμένο άτομο. Δεν υπάρχει ουδέτερο πορτρέτο. Κάθε καλλιτέχνης που ζωγραφίζει πορτρέτα έχει να κάνει συγκεκριμένες επιλογές σχετικά με το τι θέλει να δείξει και πώς θέλει να τοποθετήσει το θέμα του. Και ίσως αυτός λόγος είναι ο οποίος πολλοί άνθρωποι βρίσκουν συναρπαστικά τα πορτρέτα: όχι μόνο γιατί μας λένε κάτι για το θέμα, αλλά μπορούν επίσης να μας πουν πώς ήθελε να απεικονιστεί αυτό το θέμα ή πώς ήθελε να τα απεικονίσει ο καλλιτέχνης. Κάτι που ακούγεται λογικό, γιατί τα πορτρέτα ήταν τόσο δημοφιλές θέμα για την τότε εποχή. Όπως είναι σήμερα οι οικογενειακές φωτογραφίες. Η δημιουργία των πορτρέτων ήταν και ένα τρόπος να παραμείνουν «αθάνατα» τα αγαπημένα πρόσωπα, να παραμείνουν στη μνήμη της οικογένειας, αλλά και της κοινωνίας.

ΣΧΕΤΙΚΑ TAGS

Εικαστικά: Τελευταία Ενημέρωση

Στο Μουσείο Χαρακτικής Χαμπή στα Πλατανίσκια θα παρουσιαστούν χαρακτικές εικονογραφήσεις μιας περιόδου 46 χρόνων, από το ...
Του Απόστολου Κουρουπάκη
 |  ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ
Το κοινό προσκαλείται να παρακολουθήσει τη δημιουργική διαδικασία του καλλιτέχνη από τις 28 Φεβρουαρίου, ενώ η μεγάλη τελετή ...
Kathimerini.com.cy
 |  ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ
X