Του Απόστολου Κουρουπάκη
Ο καλλιτέχνης, ο κάθε καλλιτέχνης, σε οποιοδήποτε φάσμα δημιουργίας κι αν ανήκει, δεν παύει να δημιουργεί, να σκέφτεται τι θα δώσει, να αφομοιώνει και να διυλίζει όσα συμβαίνουν γύρω του. Δεν είναι πάντα έτοιμος να δώσει κάτι, πολλές φορές χρειάζεται τον χρόνο του για να «χωνέψει» τα πράγματα, αλλά πάντα υπάρχει και εκείνη η εικόνα, εκείνος ο ήχος, εκείνη η λέξη που πυροδοτεί ένα καλλιτεχνικό έργο.
Κάπως έτσι λειτούργησε και ο Γιώργος Κεπόλας, ο καλλιτέχνης εραστής της πέτρας, ο οποίος είναι γνωστός για τα ψηφιδωτά του, αλλά και για τα σχέδιά του με κάρβουνο. Σε παλαιότερη συνομιλία μας στην «Κ» μου είχε πει ότι πάντοτε προσπαθεί να εφευρίσκει και να εμπνέεται, δημιουργεί έργα που υμνούν τη φύση, που είναι πάντοτε τόσο απλή όσο και πολύπλοκη. Κάπως έτσι προχώρησε και με το ψηφιδωτό «Η γάτα που κοίταζε στα μάτια τον κορωνοϊό», και όταν μου επισήμανε το έργο του αυτό δεν μου έκανε εντύπωση, η πέτρα και το κάρβουνο, η γάτα και εν τέλει ο ίδιος ο άνθρωπος είναι η φύση που οφείλουμε να διαφυλάξουμε. Από την πρώτη κιόλας μεγάλη δουλειά του Γιώργου Κεπόλα, η ψηφιδωτή σύνθεση στη μονή του Κύκκου, ο καλλιτέχνης επέλεξε παραβολές που μας υπενθυμίζουν την άρρηκτη σχέση μας με τη γη και τη φύση.
«Η γάτα που κοίταζε στα μάτια τον κορωνοϊό»
Ο καλλιτέχνης, σε κείμενό του για τις σκέψεις του που οδήγησαν στη δημιουργία του ψηφιδωτού, τονίζει το οξύμωρο μεταξύ του κατ’ οίκον περιορισμού και του τίτλου που έδωσε η Πολιτεία στην εκστρατεία της εναντίον του κορωνοϊού, το «Μένουμε σπίτι»: «Εδώ και λίγες μέρες, ζούμε σε ‘κατάσταση πολιορκίας’ παρ’ όλο που η κυβέρνηση και τα μέσα ενημέρωσης της έδωσαν τον όμορφο, ανοιξιάτικο τίτλο ‘Μένουμε σπίτι’. Τα διαγγέλματα και τα δελτία ειδήσεων θυμίζουν πολεμικά ανακοινωθέντα από εμπόλεμες ζώνες, αόρατοι εχθροί, ασύμμετρες απειλές, νεκροί και τραυματίες είναι οι λέξεις που κυριαρχούν αυτές τις μέρες». Ο Γιώργος Κεπόλας, ένας φύσει και θέσει καλλιτέχνης που τρέφεται και δημιουργεί από τη γη δεν θα μπορούσε –νιώθω– να αφήσει απαρατήρητη την αντιθετική σχέση του αναγκαίου περιορισμού με την εποχή που όλα λειτουργούν εκτονωτικά, την άνοιξη. Και μου έρχεται στο μυαλό το διήγημα του Εμμανουήλ Ροΐδη «Ιστορία μιας γάτας»: «[…] Η τοιαύτη μόνωσις και ανεξαρτησία είνε η γλυκυτάτη των απολαύσεων διά δυστυχή υπότροφον σχολείου καταδικασμένον εις άπαυστον καταναγκαστικήν συγχρώτισιν με παντός είδους συντρόφους […]». Παρατηρητής της ζωής έξω από τους τοίχους του σπιτιού του γράφει στο σημείωμά του ο Γ. Κεπόλας: «Στην αυλή του σπιτιού μας, οι γάτες συνεχίζουν τη ζωή τους, λες και δεν έχουν μυριστεί τίποτα από τα βάσανα των ανθρώπων. Ξυπνούν όπως κάθε μέρα την ίδια περίπου ώρα, τεντώνονται, τριγυρίζουν στον κήπο για να βρουν κάτι να φάνε, ξαπλώνουν ανάλογα με τον καιρό στον ήλιο ή τη σκιά, εξασκούν τα νύχια τους στους κορμούς των δέντρων και όταν πεινάσουν έρχονται έξω από την πόρτα νιαουρίζοντας.».
«Μια γάτα έρχεται απ’ την πόρτα της βεράντας και τρίβεται στα πόδια μου να την ταΐσω.
Αρπάζει το κρέας που της ρίχνω, μα όταν σκύψω για να τη χαϊδέψω,
τραβιέται πίσω και μου βγάζει νύχια. Παράξενο•
τα πόδια μου τα εμπιστεύεται, μόνο τα χέρια μου φοβάται.
Μα ίσως να ’ναι σοφή: από τα πόδια, το πολύ να φάει κλοτσιά,
ενώ τα χέρια μπορεί και να την πνίξουν. Άγρια γάτα, τάχα δεν ξέρει από χάδια,
ή μήπως ξέρει και γι’ αυτό τραβιέται; Κι εγώ λάτρεψα πόδια,
κι έφαγα κλοτσιές, χάιδεψα χέρια, έφαγα ξύλο.
Μα τη σοφία της γάτας δε μπόρεσα ακόμα να την καταλάβω.
Ντίνος Χριστιανόπουλος, «Η Γάτα»
«Ζουν ήρεμα μια γατίσια ζωή, ίσως ξέροντας κάτι που οι άνθρωποι δεν ξέρουν ή δεν θέλουν να μάθουν» και εδώ σκέφτομαι τον στίχο από το ποίημα του Ντίνου Χριστιανόπουλου «Γάτα»: « Άγρια γάτα, τάχα δεν ξέρει από χάδια, ή μήπως ξέρει και γι’ αυτό τραβιέται;» και συνεχίζει ο Γ. Κεπόλας, μη γνωρίζοντας τις ικανότητες της γάτας: «Να σκέφτεται ότι δηλαδή τα βακτήρια και οι ιοί δεν πεθαίνουν ούτε εξαφανίζονται, αλλά θα υπάρχουν όσο υπάρχει ο πλανήτης. Είναι μέρος της ζωής. Αυτή είναι η ζωή.». Ο Γιώργος Κεπόλας δεν εφησυχάζει και προειδοποιεί κι αυτός όπως και πολλοί άλλοι: «Όταν σε λίγες μέρες θα μεταλλαχθούν ή θα κρυφτούν [σ.σ. οι ιοί] δεν σημαίνει ότι νικήσαμε. Απλά μια χαρούμενη μέρα, που οι άνθρωποι θα συνεχίζουμε να καταστρέφουμε σαν παράσιτα τον πλανήτη, τα συστήματα υγείας και το σώμα μας, οι ιοί θα γυρίσουν ξαφνικά, ακόμα πιο δυνατοί, στην ανοχύρωτη Πολιτεία μας».
«Είναι πια, βέβαια, θέαμα κοινό στη λεωφόρο
τα μικρά γατάκια
που πάν να διασχίσουν και τα σκοτώνουν τ’ αυτοκίνητα.
Όμως αυτό
έτσι που άπλωσε απαλά
το μπροστινό του ποδαράκι στην άσφαλτο
σα χεράκι κοιμισμένου παιδιού στο στήθος μας,
όμως αυτό
έτσι που αγκάλιασε την άσφαλτο,
έτσι που κάτι της ζήτησε…»
Κώστας Μόντης, «Ένα σκοτωμένο γατάκι στην άσφαλτο»
Αυτή η ανοχύρωτη Πολιτεία θα πρέπει να μάθε επιτέλους να λειτουργεί ως ο Προμηθέας, όσο μπορεί, δεν περιμένει σαφώς κανείς να είμαστε έτοιμοι εκατό τοις εκατό να διαχειριστούμε καταστάσεις όπως η πανδημία του Covid-19, αλλά τουλάχιστον να έχουμε ένα σύστημα, το οποίο να είναι έτοιμο να λειτουργήσει κατά το δυνατόν αρτιότερα. Ο Γ. Κεπόλας λέει, όμως, και κάτι άλλο πολύ σημαντικό: οι άνθρωποι ως παράσιτα καταστρέφουμε τον πλανήτη, λειτουργούμε τρόπον τινά ως λεσεψιανό «πρόγραμμα» και εισβάλλουμε συνεχώς ακρίτως σε περιοχές που η φύση όρισε ως πνεύμονες. Και νιώθω τον Κώστα Μόντη, όταν έγραφε το «Ένα σκοτωμένο γατάκι στην άσφαλτο»: «Είναι πια, βέβαια, θέαμα κοινό στη λεωφόρο / τα μικρά γατάκια/ που πάν να διασχίσουν και τα σκοτώνουν τ’ αυτοκίνητα»… μα και τον Φερνάντο Πεσόα στο «Γάτε που παίζεις μες στο δρόμο»: «Γάτε που παίζεις μες στο δρόμο σαν να ‘ταν πάνω στο κρεβάτι, / φθονώ την τύχη σου, γιατί, ούτε μπορείς να την πεις τύχη. /Καλέ υπηρέτη των μοιραίων νόμων, που ορίζουν πέτρες μα και ανθρώπους, […].
Ο Κωνσταντίνος Κεπόλας έφτιαξε μάλιστα το βίντεο, το οποίο δείχνει τη διαδικασία δημιουργίας του ψηφιωδωτού, με το μοντέλο, τη γάτα, να δείχνει ότι δεν την ενδιαφέρει ο ρόλος του μοντέλου, φιλάρεσκα όμως στέκεται, καλλωπιζόμενη.
https://www.facebook.com/KepolasMosaics/videos/928858954199171/
