Kathimerini.gr
ΤΗΣ ΜΑΡΩΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΟΥΣ
Ακόμη και αν η περιήγηση στην έκθεση γίνεται ψηφιακά, ο πίνακας «Η Ναυμαχία της Σαλαμίνας» (1882) του Κωνσταντίνου Βολανάκη δεν μπορεί να μην τραβήξει το βλέμμα του θεατή.
Η έκθεση «Σαλαμίς 480 π.Χ. – Εικαστική Απήχηση 2020», που φιλοξενείται στο Ναυτικό Μουσείο της Ελλάδος, δεν έχει καταφέρει έως τώρα να συναντήσει το κοινό της ζωντανά. Παρουσιάζεται όμως διαδικτυακά από τις 30 Δεκεμβρίου 2020 στον ιστότοπο του μουσείου, και η εικονική περιήγηση δίνει τη δυνατότητα στον επισκέπτη να «κινηθεί» μέσα στις δύο αίθουσές του και να πάρει μια πρώτη γεύση του χαρακτήρα της.
Την επιμέλειά της έκανε η ιστορικός τέχνης Λουίζα Καραπιδάκη και, όπως μας λέει η ίδια, αποτελεί το προϊόν δύο χρόνων προετοιμασίας, καθώς για την πλειονότητα των έργων έγιναν αναθέσεις στους δημιουργούς. «Γι’ αυτό θα περιμένουμε όσο χρειαστεί μέχρι να ανοίξουν πάλι τα μουσεία, και θα υποδεχθούμε με χαρά όλους εκείνους που θέλουν να “ακούσουν” από κοντά τον “διάλογο” του παρόντος με το κορυφαίο ιστορικό γεγονός», συμπληρώνει.
Αυτή η δημιουργική συνομιλία δεν αναφέρεται μόνο στη σχέση του κοινού με το παρελθόν διαμέσου της τέχνης. Επιπλέον αποτελεί το επιμελητικό νήμα της έκθεσης που οδήγησε στη συνάντηση είκοσι ενός εικαστικών δημιουργών με ένα κλασικό ιστορικό θέμα. Παράλληλα έφερε στον ίδιο χώρο μινιμαλιστικά, αφαιρετικά, συμβολιστικά έργα με την αφηγηματική τέχνη του 19ου αιώνα.
Γιάννης Αδαμάκης, «Θαλασσομαχία», 2020 (αριστερά). Μίλτος Γκολέμας, «Θάλασσα», 2020 (κέντρο). Ειρήνη Ηλιοπούλου, «Δάφνες», 2020 (δεξιά).
Η συνύπαρξη των νέων εικαστικών αφηγήσεων από τους σύγχρονους ζωγράφους με τη γλαφυρή αφήγηση και την αναλυτική απόδοση της εικονογραφίας στην εμβληματική «Ναυμαχία» προσδίδει στο αποτέλεσμα μια ενδιαφέρουσα πολυγλωσσία. «Στο έργο του θαλασσογράφου Βολανάκη απεικονίζεται η στιγμή της κορύφωσης της ναυμαχίας, όπου επικρατεί παντού η έντονη δράση της πολεμικής σύγκρουσης», λέει η κ. Καραπιδάκη. «Είναι εντυπωσιακές οι περιγραφικές λεπτομέρειες στο πρώτο πλάνο, με τους ναυαγούς να προσπαθούν να σωθούν κρεμασμένοι στα ξύλινα απομεινάρια των πλοίων. Επίσης, εντύπωση προξενεί η εικονογραφική προσέγγιση των εν κινήσει επανδρωμένων πλοίων ή των μισοβυθισμένων, με τους κωπηλάτες να πέφτουν στη θάλασσα. Η εξιστόρηση έγινε σύμφωνα με την καταγραφή του Πλουτάρχου και εμπεριέχει παράλληλα επεισόδια με πρωταγωνιστές τον Θεμιστοκλή και την Αρτεμισία», προσθέτει.
«Προσκαλέσαμε σύγχρονους Ελληνες εικαστικούς να ατενίσουν τη θάλασσα της Ιστορίας», σχολιάζει στον πρόλογο του καταλόγου η διευθύντρια της Ναυτικού Μουσείου, Αναστασία Αναγνωστοπούλου-Παλούμπη, και η πρωτοβουλία της να εντάξει στις δράσεις που προβάλλουν την πολιτισμική κληρονομιά της Ναυμαχίας της Σαλαμίνας ένα εικαστικό γεγονός αποδεικνύεται ιδιαίτερα εύστοχη. Ο βασικός εκθεσιακός ιστός αποτελείται από 23 σύγχρονα εικαστικά έργα, κυρίως ζωγραφικής, αλλά και γλυπτικής και δομικής τέχνης (κατασκευή). «Η θαλασσογραφία, το διαχρονικά προσφιλές εικονογραφικό θέμα των καλλιτεχνών, διατηρεί την πρωτεύουσα θέση στην έκθεση», αναφέρει η επιμελήτρια. «Η θάλασσα εξάλλου αποτελεί τη βασική πηγή έμπνευσης στη σύγχρονη εικαστική προσέγγιση του θέματος της Ναυμαχίας της Σαλαμίνας».
Η έμπνευση των καλλιτεχνών περιστρέφεται γύρω από 6 θεματικούς άξονες και από τα έργα της έκθεσης αναδύεται με εύληπτο τρόπο η βαρυσήμαντη νίκη των Ελλήνων στη Ναυμαχία της Σαλαμίνας, που αντικατοπτρίζει την επικράτηση της ελευθερίας της σκέψης και του δημοκρατικού πνεύματος ενάντια στον απολυταρχισμό.
www.hmmuseum.gr
