Kathimerini.gr
ΤΟΥ ΝΙΚΟΛΑ ΖΩΗ
Μπορεί η τέχνη να αλλάξει τον κόσμο; Οφείλει ένας καλλιτέχνης που το επιθυμεί να τοποθετείται πολιτικά μέσα από το έργο του; Παλιά ερωτήματα και μάλλον σχηματικά, που ωστόσο, καθώς ο κόσμος πράγματι αλλάζει, μοιάζουν να φωτίζονται με νέους τρόπους. Αυτό τουλάχιστον φαίνεται να επιχειρεί η επιτροπή του εικαστικού Βραβείου Τέρνερ, που απονέμεται κάθε χρόνο από την γκαλερί Τέιτ: όπως έχει ανακοινωθεί ήδη, οι φετινοί υποψήφιοι δεν είναι όπως άλλοτε μεμονωμένοι Βρετανοί καλλιτέχνες, αλλά πέντε συλλογικότητες που μέσα από την τέχνη τους εμπνέουν κοινωνικές αλλαγές. Χθες, στο μουσείο Χέρμπερτ του Κόβεντρι, ξεκίνησε η παρουσίαση των έργων των συλλογικοτήτων – η έκθεση θα διαρκέσει έως τις 12 Ιανουαρίου.
Διατρέχοντας τα σχετικά ρεπορτάζ παρατηρεί κανείς ότι τα έργα διαθέτουν ένα συγκεκριμένο είδος ποικιλίας: η κολεκτίβα Black Obsidian Sound System εκθέτει ένα ηχοσύστημα που αντιπροσωπεύει τις προσπάθειες περιθωριοποιημένων ομάδων της Αγγλίας να συστήσουν μια κοινότητα με τη βοήθεια της μουσικής· οι Array Collective στήνουν στον χώρο της έκθεσης ένα ιρλανδικό μπαρ του 18ου αιώνα, όπου σερβίρεται παράνομο αλκοόλ και συχνάζουν drag queens· οι Cooking Sections ετοίμασαν μια εγκατάσταση με θέμα τις περιβαλλοντικές συνέπειες της ανεξέλεγκτης ιχθυοκαλλιέργειας σολομού, οι Gentle/Radical μιλούν σε ένα βίντεο για την αξία της συμμετοχής στα κοινά, ενώ οι Project Art Works προωθούν τη νευροποικιλότητα στις τέχνες, παρουσιάζοντας έργα από δημιουργούς που κινούνται στο φάσμα του αυτισμού. Οι νικητές θα ανακοινωθούν την 1η Δεκεμβρίου.
Ηδη, ωστόσο, οι επιλογές της επιτροπής του Βραβείου Τέρνερ χαρακτηρίζονται συγκαταβατικά ως «αντισυμβατικές». Ενα ερώτημα που τίθεται από ορισμένους κριτικούς της τέχνης είναι αν τα υποψήφια έργα εμπνέουν πράγματι κάποια χειροπιαστή κοινωνική αλλαγή. Ενα άλλο έχει να κάνει με τα όρια και τις σκοπιμότητες της προσπάθειας της επιτροπής να αμφισβητηθούν οι παραδοσιακές αντιλήψεις περί ταλέντου. Ολα αυτά, όμως, δεν είναι καινούργια στην ιστορία του Βραβείου Τέρνερ.
Αφήνοντας κατά μέρος τις αναπόφευκτες αστοχίες του, κάπως έτσι είχαν αντιμετωπιστεί καλλιτέχνες όπως η Τρέισι Εμιν ή ο Στιβ Μακουίν, που το διεκδίκησαν ή το κέρδισαν. Με ανάλογο τρόπο είχε σχολιαστεί η νίκη των Gilbert & George. Και η «εννοιολογική τέχνη» ή εκείνη που επιστρατεύει καθημερινά αντικείμενα, μόνο έκπληξη δεν προκαλούν πια.
