Ο Βαλεντίνος Χαραλάμπους ένας από τους πιο σημαντικούς καλλιτέχνες της Κύπρου παρουσιάζει στο Κέντρο Τέχνης Διάτοπος μια καινούργια του πτυχή την οποία πολλοί δεν την ήξεραν, την αγάπη του για την ποίηση και την γραφή. Στην «Κ» εξήγησε πως η πλαστικότητα της ποίησης του θυμίζει την πλαστικότητα του υλικού που υπηρετεί τόσα χρόνια. Ένας καλλιτέχνης αυτοσαρκαστικός με χιούμορ, με αγάπη και όραμα για την τέχνη. Ένας καλλιτέχνης που όταν του μιλάς σου μεταδίδει την ενέργεια και τη χαρά του για τη ζωή.
–Πώς προέκυψε η πρόταση από τον Διάτοπο;
– Θα δείτε τις ανοησίες που έκανα εγώ. Ο αυτοσαρκασμός είναι ένα όπλο αμείλικτο. Στην έκθεση θα δείτε τρεις ομάδες πραγμάτων. Η μια ομάδα είναι ιχνογραφήματα, η άλλη είναι μικρά γλυπτικά και η τρίτη είναι μια ποιητική συλλογή που έγραψα. Εδώ είναι ένα πράγμα που θέλω να γνωρίζεις, εγώ εργάστηκα στις Πολιτιστικές Υπηρεσίες για δέκα χρόνια, ήμουν και συνεχίζω να είμαι ένας από τους στενότερους φίλους της Ελένης Νικήτα και την οποία συνεχίζω να ονομάζω μαστόρισσά μου. Η Ελένη παρακολουθεί τη δουλειά μου, όταν έγραψα τα ποιήματα και ο μόνος άνθρωπος που θα ήθελα να μου πει τη γνώμη του ήταν η Ελένη. Έτσι η Ελένη μου έδωσε το θάρρος να συνεχίσω να γράφω. Όταν μεταποίησα τα ποιήματα σε σκίτσα πήγα πάλι στην Ελένη, αφέθηκα να ακούσω την άποψή της. Η Ελένη ήθελε να μη μείνουν άγνωστα αυτά, και κάπως έτσι ξεκίνησε η ιδέα να γίνει μια παρουσίαση.
–Ποίηση και πηλός… πώς συνδέονται αυτά τα δύο στοιχεία;
–Μέσα στο σχιζοφρενικό μου μυαλό συνδέονται απόλυτα. Πώς συνδέεται η ποίηση με τον πηλό είναι πολύ απλό. Και στα δύο υπάρχει μια πλαστικότητα μέσω της οποίας εκφραζόμαστε. Εκφραζόμαστε μέσω λέξεων στην ποίηση, δημιουργείς, πλάθεις, ψάχνεις λέξεις, συναρμολογείς και δημιουργείς ποιήματα. Ο πηλός από την άλλη είναι το μόνο υλικό που έχει πλαστικότητα. Και αυτό τα συνδέει αρκετά.
–Ποια τα συστατικά των ποιημάτων που θα δούμε;
–Τα ποιήματα αυτά βγήκαν αυθόρμητα σε μια περίοδο της ζωής μου, μέσα από βιώματα τα περισσότερα και συναισθήματα ή μέσα από κάποιες καταστάσεις που δεν πρέπει να τις ανεχόμαστε. Όπως ότι είμαστε σκλάβοι. Ένα απόσπασμα από το ποίημα που έγραψα με τίτλο «Πότε θα σταθούμε όρθιοι»: «Υποτακτικοί οι δούλοι, οι σκλάβοι / Των Άγγλων, των Τούρκων, των Ενετών, των Γενοβέζων των Φράγκων των σταυροφόρων /Στην δούλεψη την αφεντάδων μας δεν είμαστε εμείς οι σκλάβοι […] Πότε, μα πότε στα αλήθεια / θα σταθούμε όρθιοι να διαφεντέψουμε εμείς τον τόπο μας»
–Εσείς κάνατε ποτέ τη δική σας επανάσταση;
–Εγώ δίχως να ξεκινήσω με την πρόθεση να κάνω επανάσταση, την έκανα. Η πρόθεση του 17 χρόνου τότε να πάει στο Λονδίνο να σπουδάσει κεραμική δεν ήταν για να κάνει τη δική του επανάσταση στην κεραμική, αλλά για να φτιάξει τη ζωή του. Άλλο όταν είχα την ευκαιρία να πω μερικά πράγματα μέσω του υλικού που στη δική μου περίπτωση είναι ο πηλός. Προσπάθησα να κάνω τη δική μου επανάσταση αναιρώντας ή παίρνοντας μια θέση αντίθετη με τα διεθνώς τεκταινόμενα για πολύ χρονικό διάστημα.
–Τι είναι αυτό που σας κρατά ενεργό τόσα χρόνια;
–Όταν γεννηθείς και έχεις μέσα σου τα γονίδια πατέρα, παππού και προπάππου που ήταν όλοι αγγειοπλάστες θέλεις, δεν θέλεις το υλικό σε κατατρέχει, με την καλή έννοια, και σε δεσμεύει εφ’ όρου ζωής με την καλή έννοια. Έτσι για εμένα δεν ήταν προσπάθεια να παραμείνω ή να συνεχίσω για τόσα χρόνια το τι έκανα στα νιάτα μου, αλλά ήταν μια εσωτερική ανάγκη.
–Τι σας απογοήτευσε περισσότερο όλα αυτά τα χρόνια;
–Θα ξεκινήσω με το δεύτερο σκέλος της ερώτησης. Με απογοήτευσε και με απογοητεύει η απάθεια του κοινού, του ευρύτερου κοινού και η απάθεια της Πολιτείας έναντι ενός επαγγέλματος, το οποίο μέσα από την ιστορία έδωσε θαυμάσια έργα ανά το παγκόσμιο. Επίσης, εκεί που η Κύπρος το μόνο από το προέχον αντικείμενο τέχνης είναι η κεραμική από την αρχαιότητα μέχρι τώρα, έρχονται κάποιοι να δημιουργήσουν Σχολή Καλών Τεχνών και να μη συμπεριλάβουν την κεραμική σε κάποιο τμήμα της σχολής. Και αυτό το πράγμα με θίγει πάρα πολύ. Οι σοφοί της επιτροπής αυτής που αποτελείτο περισσότερο από ξένους παρά από Κύπριους, νομίζω δεν υπήρχε κανένας Κύπριος, πήραν αυτή την απόφαση αγνοώντας το ότι η Κύπρος έχει μια όμορφη και ιδιαίτερη σχέση με την κεραμική κάτι που τουλάχιστον δεν μπορεί να παραγνωριστεί.
–Πώς βλέπετε τα εικαστικά δρώμενα της Κύπρου;
–Πρώτα από όλα ο αριθμός των καλλιτεχνών στην Κύπρο είναι τεράστιος σε σχέση με τον πληθυσμό. Βλέπω ότι ενώ θα μπορούσε να βοηθηθεί η τέχνη μέσα από μύριους τρόπους, μένει ατροφική εξαιτίας της έλλειψης κυβερνητικής βοήθειας, κάτι που δεν μπορεί να συνεχιστεί. Αυτοδημιουργήθηκε η τέχνη στην Κύπρο αλλά δεν έχει την στήριξη που έπρεπε να έχει σε σύγκριση με τους άλλους τομείς με τα άλλα επαγγέλματα. Και γι’ αυτό ευθύνονται πολύ παράγοντες, με την ανυπαρξία στο να διδάσκεται η τέχνη στα σχολεία, που θα ξεκινούσε το ενδιαφέρον και στη συνέχεια οι σπουδαστές που πηγαίνουν στο εξωτερικό, σπουδάζουν όλα τα άλλα θέματα εκτός από τέχνη, διότι δεν τους έχει καλλιεργηθεί το ενδιαφέρον. Είναι ένας σημαντικός τρόπος ζωής.
–Ελευθερία της έκφρασης, ελευθερία της τέχνης, σχολιάστε μου…
–Η ελευθερία στην τέχνη παρερμηνεύεται πολλές φορές. Δηλαδή εκεί που χρησιμοποιώ το υλικό μου, ο πηλός ή η γλώσσα δεν πρέπει να το παρακάνουν. Δεν μπορώ να κάθομαι να βρίζω μέσα από τα δημιουργήματά μου ή να εκφέρω μη ανεκτές απόψεις. Υπάρχουν τα όρια. Υπάρχει η υπέρμετρη τάση να αποδίδεται και να επιτρέπεται στην ελευθερία έκφρασης. Μα η ελευθερία έκφρασης έχει τα όριά της… δεν μπορείς να υπερβαίνεις τα όρια αλώβητος.
Πληροφορίες
Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης ΔΙΑΤΟΠΟΣ, Κρήτης 11, Λευκωσία. Εγκαίνια την Τετάρτη 14 Οκτωβρίου, 7:30 μ.μ. Επικοινωνία: Τηλέφωνο 22766117.
