Kathimerini.gr
ΤΗΣ ΜΑΡΩΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΟΥ
Μια αρχαιολογική έκθεση που ταξιδεύει στο Αρχιπέλαγος, δεν θα μπορούσε παρά να είναι μια έκθεση που μιλά για τις Κυκλάδες και τη μακρά ιστορία τους. Ξεκινώντας από την Τήνο και το Μουσείο Μαρμαροτεχνίας του Πολιτιστικού Ιδρύματος Ομίλου Πειραιώς (ΠΙΟΠ) το περυσινό καλοκαίρι –ως αποτέλεσμα της συνεργασίας της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων με το Ιδρυμα–, η έκθεση «Από τον κόσμο του Ομήρου. Τήνος και Κυκλάδες στη Μυκηναϊκή εποχή» έκανε ένα πέρασμα τον χειμώνα από την Αθήνα και το Μουσείο Μπενάκη, για να επιστρέψει τώρα σε ένα κυκλαδονήσι, τη Μύκονο.
Στο Αρχαιολογικό Μουσείο Μυκόνου, όπου θα βρίσκεται έως το τέλος Οκτωβρίου, διευρύνει ακόμη περισσότερο τον κύκλο των χιλιάδων επισκεπτών της, δίνοντάς τους την ευκαιρία να συναντήσουν για πρώτη φορά μια άγνωστη πτυχή των Κυκλάδων: το πλούσιο μυκηναϊκό παρελθόν τους.
«Η περιοχή είναι γνωστή για τον πρωτοκυκλαδικό πολιτισμό, στον οποίο δόθηκε έμφαση κατά την έρευνα», σχολιάζει ο αρχαιολόγος και έφορος Αρχαιοτήτων Κυκλάδων Δημήτρης Αθανασούλης. «Σε αυτόν, λοιπόν, στράφηκαν και τα φώτα του ενδιαφέροντος, αφήνοντας στη σκιά τις μυκηναϊκές Κυκλάδες. Η συγκεκριμένη έκθεση, που μπόρεσε να πραγματοποιηθεί χάρη στην υποστήριξη του επιστημονικού δυναμικού της Εφορείας αλλά και εξωτερικών συνεργατών, δίνει υπόσταση στο κυκλαδικό αρχιπέλαγος κατά την Υστερη Εποχή του Χαλκού
(1.600-1.100 π.Χ.)».
Εγχάρακτο πλακίδιο με πάλη λιονταριού με γρύπα, Δήλος, 14ος-13ος αι. π.Χ. (αριστερά) και πήλινο θήλαστρο, Μύκονος, β΄ μισό 14ου αι. π.Χ. (δεξιά).
Στο επίκεντρο βρίσκονται τα ευρήματα του σπάνιου για ολόκληρο το Αιγαίο μυκηναϊκού θολωτού τάφου στην Αγία Θέκλα, στη βόρεια Τήνο. Το μικρών διαστάσεων μνημείο αποκαλύφθηκε κατά τις εργασίες διάνοιξης δρόμου και τα υπολείμματά του ερευνήθηκαν από τον Τηνιακό αρχαιολόγο Γεώργιο Δεσπίνη το 1979. Πρόκειται για έναν από τους μόλις τρεις γνωστούς θολωτούς μυκηναϊκούς τάφους στις Κυκλάδες και αποτελεί τη μοναδική, προς το παρόν, επιβεβαιωμένη μυκηναϊκή θέση στο νησί.
Τόπος ταφής ενός γένους «αριστοκρατών», ο τάφος της Αγίας Θέκλας (13ος-12ος αι. π.Χ.) είχε χρησιμοποιηθεί για πολλαπλές ταφές. Τα ευρήματά του (αγγεία, κοσμήματα, χάλκινα αντικείμενα) αποτελούν πολύτιμη πηγή πληροφοριών για τις ταφικές πρακτικές, την κοινωνική οργάνωση και την τέχνη στις Κυκλάδες των τελευταίων αιώνων της 2ης χιλιετίας π.Χ. Στην έκθεση της Μυκόνου παρουσιάζονται, επίσης, ευρήματα από τον θολωτό μυκηναϊκό τάφο στα Αγγελικά (14ος-13ος αι. π.Χ.), που βρίσκονται κοντά στη σημερινή Χώρα του νησιού. Αγγεία, σφραγιδόλιθοι και χάντρες, ορισμένα εκ των οποίων εκτίθενται για πρώτη φορά εδώ, διακρίνονται για την ομοιότητά τους με τα ευρήματα από τον θολωτό τάφο της Αγίας Θέκλας και συμπληρώνουν την εικόνα για τα «αριστοκρατικά» γένη των Κυκλάδων. Εκτός από την Τήνο και τη Μύκονο, στην έκθεση περιλαμβάνονται αρχαία έργα και από άλλες σημαντικές προϊστορικές θέσεις στο Αιγαίο: τη Νάξο, τη Δήλο, την Πάρο, τη Μήλο, τη Σίφνο, τη Θήρα και την Κέα.
Και αν χάρη σε αυτή την περιοδεύουσα έκθεση οι επισκέπτες μπορούν να ανανεώσουν τη γνωριμία τους με έναν τόπο που ίσως γνωρίζουν μόνον ως τουρίστες –οι δε ντόπιοι έρχονται σε επαφή κυρίως με το παρόν του–, η περιοδική έκθεση «Ιχνη. Η αρχαιολογία των Κουφονησίων» μάς αποκαλύπτει μια ολότελα άγνωστη όψη του Ανω και Κάτω Κουφονησίου. «Το πνεύμα της έκθεσης είναι να ανασυστήσουμε το αρχαιολογικό τοπίο των δύο νησιών, παρουσιάζοντας τα αποτελέσματα των ανασκαφών που πραγματοποιούνται εδώ από τη δεκαετία του 1960. Θέλουμε να καταλάβουν οι επισκέπτες, αλλά και οι κάτοικοι, ότι τα Κουφονήσια, μολονότι δεν έχουν εμφανή αρχαιολογικά κατάλοιπα, μας έχουν δώσει σημαντικά ευρήματα», λέει ο αρχαιολόγος - μουσειολόγος της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων Στέφανος Κεραμίδας, που συν-επιμελείται την έκθεση με την αρχαιολόγο Μαργαρίτα Δρίλλια.
Η έκθεση στο Αρχαιολογικό Μουσείο Μυκόνου.
Οι ανασκαφές στα Κουφονήσια ξεκίνησαν από τη Φωτεινή Ζαφειροπούλου και συνεχίστηκαν τις επόμενες δεκαετίες από τους αρχαιολόγους της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας που δραστηριοποιήθηκαν στην περιοχή. Οι έρευνές τους αποκάλυψαν σημαντικά κατάλοιπα της κατοίκησης από την πρώιμη φάση της Εποχής του Χαλκού έως τους Μεταβυζαντινούς χρόνους, και καταδεικνύουν τη σημασία των νησιών κατά την Πρωτοκυκλαδική περίοδο. Τα δεδομένα της αρχαιολογικής τοπογραφίας των Κουφονησίων αναπτύσσονται στην έκθεση συνοδευόμενα από ευρήματα των σημαντικότερων ανασκαμμένων θέσεων. Επιπλέον, παρουσιάζεται φωτογραφικό και σχεδιαστικό υλικό τεκμηρίωσης, καθώς και σύντομες βιντεοπροβολές με συνεντεύξεις των ανασκαφέων, που μεταφέρουν την εμπειρία τους και μιλούν για τον χαρακτήρα των ανακαλύψεών τους.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η εισαγωγή στην περιήγηση, που περιλαμβάνει το ιστορικό των πρώτων ερευνών στην Κέρο, οι οποίες ξεκίνησαν ως συνέπεια της εκτεταμένης αρχαιοκαπηλίας κατά τη δεκαετία του 1950 και 1960. Οι έρευνες αυτές αποτέλεσαν στη συνέχεια την αφορμή των ανασκαφών στα Κουφονήσια και προξένησαν το διεθνές επιστημονικό ενδιαφέρον, το οποίο παραμένει ισχυρό έως σήμερα.
Η έκθεση «Ιχνη. Η αρχαιολογία των Κουφονησίων» παρουσιάζεται στην Αρχαιολογική Συλλογή Κουφονησίων (πρώην δημοτικό σχολείο) έως 15/10.
